Байланыс жүйелерінің негіздері


дәріс. Құжаттық электрбайланыс желілері



Pdf көрінісі
бет20/23
Дата17.05.2023
өлшемі1.3 Mb.
#473825
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   23
электрмен корек (1)

14 дәріс. Құжаттық электрбайланыс желілері 
 
Дәріс мақсаты: құжаттық электрбайланыс желілерін оқып үйрену. 
 
Құжаттық электрбайланыс жүйелері (ҚЭ) электрбайланыс желілері 
арқылы құжаттық хабарлар мен деректерді, электрондық поштаны жеткізуге 
арналған. Құжаттық электрбайланыс желілері қызметінің құрамына келесі 
қызметтер кіреді: телеграфтық, деректерді жіберу, газеттерді жіберу, 
факсимильді хабарларды жіберу қызметі, телематикалық қызметтер, 
ақпарараттық қорларға қол жеткізу қызметтері. 
Құжаттық хабарларды жіберуде байланыс ұйымдастырылуының келесі 
тәсілдері қолданылады: 
- арналардың түйісуі; 
- хабарлардың түйісуі; 
- дестелердің түйісуі. 
Арналар түйісуін пайдаланғанда ,өз ара әрекеттесетін құрылғылардың
арасына бөлінген арнаның болуы қажет. Арналардың түйісуі арқылы 
байланыста қабылдау және тарату құрылғылары байланыста болатын, 
деректерді тарату жылдамдығын қамтамасыз ететін арна құрылады. Сипатты 
мысал ретінде көптеген АТС бар телефондық желілер алынады. Арна 
орнатылуының жүзеге асырылуы мынадай: абоненттер арасындағы 
ақпараттық алмасу басталар алдында, тізбек арқылы соңғы станцияларды
байланыстыратын тарату күре жолы орнатылады.
Хабарлық түйісуді қамтамасыз ететін желі хабарық түйісу желісі деп 
аталады. 
Пакеттік түйісуде желі тұтынушыларымен жіберілетін барлық
хабарламалар бастапқы бекетте белгіленген ұзындықтағы топтамаларға 
(дестелерге) бөлінеді. Әрбір десте - дестені белгіленген бекетке жеткізуге
қажетті мекен-жайлық ақпарат және хабарларды жинақтау үшін десте нөмірі 
көрсетілген атпен жабдықталады.
Дестелерді таратудың екі ережесі бар:
- дейтаграмдық –дестенің әрбірі тәуелсіз ақпараттық топтама ретінде 
жіберіледі, сондай-ақ, дестелер желі арқылы әр түрлі бағыттарға өтуі мүмкін. 
Әрбір бекет десте атындағы бақылау ақпаратының және желіні қоршаған 
бекеттер жөніндегі өз деректері негізінде, десте бағытталынатын келесі 
бекетті таңдайды. Желі коммутаторлары соңғы бекеттерден дестелерді 
қабылдайды және мекен- жай ақпараты негізінде, оларды бір-біріне жібереді, 
ал бағыттың соңғы бекеті дестелерді ретке келтіріп, сол ретте белгіленген 
станцияларға жібереді; 
- дестелерді виртуальды (virtual circuit или virt channel) арналар арқылы 
жіберу.Бұл жағдайда, деректерді таратуды бастамастан бұрын, соңғы екі 
бекет арасында белгілі бір ілесу жорығы құрылады және де барлық дестелер
қатаң түрде сол бағытпен беріледі, яғни қарым-қатынас пен өзге елдерге хабар
жіберуші абоненттер құжаттық байланыспен қамтамасыз етіледі. 


57 
Құжаттық электрбайланыс қызметтері [22]: 
-телеграфтық қызмет (жалпы қолданыс желісі, абоненттік телеграф, 
газеттерді жіберу және халықаралық телекс)- хабарлауды әріпті- сандық түрде 
жеткізу қызметі, сондай-ақ телеграфтық байланыс жүйесін қолданғанда, 
тұрғындар мен кәсіпорындарға жасалатын қызметтер жиынтығы; 
- деректерді тарату қызметі ( ЭЕМ –ның локальдық желілері,, ЭЕМ-ның 
өңірлік желілері, корпоративтік желілер мен Интернет)- ЭЕМ үшін әртекті 
көлемді деректерді (хабарларды) жеткізуді орындайтын қызмет; 
- факсимильдік қызметтер (факс-қызметтер,электрондық пошта, АВ-
конференциялар, ақпаратқа қол жеткізу қызметтері мен анықтамалық
қызметтер)- факсимильді терминалдар арасында құжаттарды (хабарларды) 
жіберу қызметін жасауға арналған қызметтер; 
-телематикалық қызметтер (ТМ) – ақпаратты электрбайланыс желілері 
арқылы таратуға арналған телефондық, телеграфтық және деректерді тарату 
қызметтерінен басқа, электрбайланыс қызметтері.
Жалпы қолданыстағы телеграфтық желі тұрғындар мен кәсіпорындарға 
байланыс бөлімшелеріне түскен хабарларды қабылдау, жіберу және мекен-
жай иелеріне жеткізу бойынша қызметтер кешенін береді.
Абоненттік телеграф осы қызмет абоненттеріне телеграфтық 
хабарларды беру және телеграфтық келіссөздер жүргізу мүмкіндігін 
береді.Осы қызмет абоненттеріне нөмір бөлініп, абоненттік телеграф желісіне 
қосылған телеграфтық аппарат орнатылады. Қызметтің абоненттері заңдық
тұлғалар болып келеді. 
Телеграфтық хабарды шет елге жіберу мүмкіндігін ТЕЛЕКС қызметі 
қамтамасыз етеді. Бұл - оның абоненттік телеграф қызметінен негізгі 
айырмашылығы.
Шектелген аумақты қамтитын, әдетте станциядан қашықтығы бірнеше 
ондық не жүздік метрден аспайтын, сирек жағдайда - 1,2 км болатын
есептеу желілері локалдық есептеу желілері (ЛЕЖ) деп аталады. 
Бір қәсіпорын немесе бір не бірнеше жақын орналасқан ғимараттарда 
жайғасқан мекемелер аумағын қамтитын, өз ара байланысқан локалды есептеу 
желісі жиынтығы корпоративті желі деп аталады. Едәуір географиялық
кеңістікті қамтитын желілер жахандық деп аталады. 
Әр текті жахандық, өңірлік, локалдық және корпоративті желілерді
біріктіріп, оларға бір тұтас технология бойынша белгілі бір қызметтер 
жиынын беретін жахандық желі- Ғаламтор деп аталады. 
Телематикалық («телекоммуникация» мен «информатика»дан шыққан) 
қызметтер әр түрлі нысандар, машиналар мен адамдар арасындағы 
ақпараттық алмасуларға арналған. 
Факсимильдік байланыс – бұл кез келген жылжымайтын кестелік 
бейнені шығару және жіберу қызметі. 
Электрондық пошта – абоненттік терминалдар арасында аралық 
жинақтағы электрондық хабарлармен алмасуға арналған ТМ қызметі. 


58 
Телеконференция қызметі аумақтық оқшауланған қолданушылар 
,немесе қолданушылар тобы арасында шынайы уақыт тәртібінде мәтіндік
дыбыстық және видео хабарлауларды жіберу мүмкіндігі бар байланыс 
сеансын өткізуге арналған. 
Егер де қолданушылар арасында дыбыстық ақпаратпен алмасу 
жүргізілсе, онда конференция аудио конференция деп аталады, ал егер
дыбыспен қатар кескін де берілсе, онда конференция бейнеконференция деп 
аталады. Дыбыспен қатар бір мезетте мәтіндік ақпарат та берілуі мүмкін 
(аудио –кескіндік конференция). Дыбысты жіберу қызметтері аумақтық 
оқшауланған қолданушыларды деректерді дестелеп жіберу желісінің қорын 
пайдалана отырып, шынайы уақыт тәртібінде сөздік ақпаратпен алмасу 
мүмкіндігімен қамтамасыз етуге арналған. 
Ақпараттық қорларға қол жеткізу қызметі- ТМ қызметінің 
қолданушының сұрау салу пішінінде білдіретін өз ынтасымен ақпараттық
қорларды алуына арналған және жеткізіп берушіден алынған ақпараттық 
қорларды орналастыру (мысалы WWW қызметтері) мен сақтау қызметтерін 
беру түрі. 
ДТ желісі ақпараттық- есептеу желісі (АЕЖ) құрылуының өзегі, негізі 
болғандықтан, кейде оны ДТ –ның негізгі желісі деп атайды.
Әрекеттегі және жасалынып жатқан ДТ желілері құрылымы бойынша, 
қалыптасу үдерістері, техникалық құралдар мен бір қатар өзге белгілерімен 
[23] айтарлықтай өзгешелінеді. ДТ желісінің жіктелуі 14.1 суретте келтірілген. 
Алғашқы кезеңдерде деректерді тарату үшін, дәстүрлі желілер қолданған.Бұл, 
ең алдымен жалпы қолданыстағы телефондық желілерді пайдаланатын ДТ 
желілерін ұйымдастыру. Бұл желінің негізгі ерекшелігі оның кең 
тармақтылығы. Алайда, ЖҚТЖ келесі себептерге байланысты, ДТ 
талаптарына толықтай жауап бере алмайды:
- хабар жіберудің аналогтық тәсілі; 
- жіберу жылдамдығының төмендігі ( 2400 бит/с төмен); 
- байланыс орнатуға едәуір уақыттың кетуі
- байланыс орнатудағы жиі тоқтап қалулар, негізінен пайдалы белгі 
берудің рұқсат етілген жоғары емес деңгейіндегі импульстық арнайы 
кедергілер. 
ДТ үшін АТ мен «Телекс» желілерін пайдалану да бір қатар 
кемшіліктермен қабат келеді: 
- жіберудің төменгі жылдамдығы ( 200 бит/с төмен );
-дәлдік төмендігі – қателіктің болу ықтималдығы 10
-3
белгісінде; 
-қатаң кесімделген бастапқы МТК-2 коды мен жұмыс тәртібі 
(стартстоптық). 
Сандық ДТ желісі дәстүрлі желілермен салыстырғанда жоғары 
дәлдікпен, жіберудің жоғары жылдамдығымен, байланыс орнатуға кеткен 
уақыттың аздығымен және жоғары сенімділігімен сипатталынады. 


59 
14.1 сурет - Деректерді тарату желісінің жіктелуі 
Қателіктің бой алу ықтималдығының белгісі бұл желілерде төмен 
немесе 10
-6
…10
-7 
тең. ДТ-дың жоғары жылдамдықты арналарының тарату 
жылдамдығы –ондаған, жүздеген кбит/с және ондаған Мбит/с. Түйісу сандық 
жүйелік болғандықтан, байланыс орнату уақыты бірнеше с. қысқарады. 
Сандық желі сенімділігі оның бөлшектерінің мейлінше жоғары сенімділігіне 
байланысты қамтамасыз етіледі: ТСЖ АЖБ-да жүзеге асырылуы, түйісу 
жүйесі жабдықтарының резервтелінуі және де ЭЕМ негізінде жүйені 
басқарудың икемділігі. Бұл жүйе ДТ желісін оперативті басқаруға, оның
жай-күйін тиімді бақылауға, ал жеке бір бөліктері қатардан шығып қалған 
жағдайда- айналып өту жолдарын табуға мүмкіндік береді. АТ-дегі ДТ 
жүйесін екі топқа бөлуге болады: асинхрондық және синхрондық. 
Асинхрондық желілерде біртұтас синхрондық болмайды, жеке тарату желілері 
мен коммутациондық станциялар өзіндік такттік генераторларға ие. 
Синхрондық желілерде өтіп жатқан барлық үдерістер (тарату мен түйісулер) 
уақыт бойынша біркелкі дереккөздегі бірыңғай такттік синхросигналмен 
анықталады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   23




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет