Байсыдық индира болатбекқызы мінез сипаты атауларының лингвомәдениеттанымдық негіздері
жүктеу/скачать 5.82 Mb. Pdf көрінісі
|
| ӘПЕРБАҚАНДАУ сын. Есерсоқтау, әумесерлеу, ұрда-жықтау, сотқарлау. Шофері
әпербақандау жігіт екен, қардан алып шыққаны құрысын. «Көздерің жоқ па, өздерін ішіп алғаннан саусындар ма? Осындай жолда есі бар адамның машинасы қарға кіре ме екен?» – деп әбден жерлеп болды (А.Лекеров, Түз гүлі). Бастық әпербақандау, құбылмалы адам болса, халық жиынында: «Байқуанышов байыды, дандайсыды», – деп күпсінеді (Т.Нұртазин, Адам.). – Әпербақандау жігіт екен. Милиция болмағанда билетті ала алмайтын едіңіз (Т.Дәуренбеков, Сүмбіле). 158. ӘУЕЙІ [а р. ىوه] сын. Желікпе, әулекі, даңғой, көрсеқызар. Бірақ олар мені әуейі боп кеттің деп, кейде жаратпайды (Ж.Аймауытов, Шығ.). Дүниеде дос деген болса, сондай шын дос Бекболат пен Ақберген еді. Бұларды дос қылған екеуінің де құмарлығы, әуесі – аңшылық еді; екеуінде де жалқаулық, серілік бар еді; екеуі де шаруаға қырбай еді; әкесі Бекболат екеуін «Екі әуейі» деуші еді. Алтайда екеуінің жаратылысы екі басқа еді (Ж.Аймауытов, Шығ.). «Тасын кемір білімнің», Білім үйрен ерінбе! Болып жүрме әуейі, Ойынға артық берілме! (С.Сейфуллин, Өлеңд.). 159. ӘУЕСҚОЙ сын. жағымсыз. Әр нәрсеге құмартушы, көрсеқызар, әуесшіл, қызыққыш. Елді еліртіп азғырған, Әуесқой қып аздырған, Жазықсызды жазғырған, Аузы епті өсекке, Тұлпар ат беріп есекке, Ен жатқан елді бүлдірер Сөзінен бәле үдете (Дулат Бабатайұлы, Замана.). Дін де осы шын ойласаң, тағат та осы, Екі дүние бұл тасдих – хақтың досы. 237 Осыларды бұзылатын және үш іс бар, Пайда, мақтан, әуесқой Одан шошы (Абай, Шығ.). Денің де сау емес қой, Болма енді әуесқой, Арзан той, ыржалаңға (Қ.Аманжолов, Өлеңд.). 160. ӘУЕСТЕНГІШ сын. Көңілі ауып, қызыққыш, құмартқыш. Игі жердің бәріне Әуестенгіш жолаушым. Жолың түссезәуіде, Кім білед, бәлкім, соғарсың (Сәлем саған.). 161. ӘУЛЕКІ сын. Әңгүдік, елірме, даңғой, әумесер. Айтуға көңілім тербенді. Өзің жалғыз, надан көп, Ұқтырасың сен не деп, Әулекі, арсыз елге енді? (Абай, Тол. жин.). Ертең өзі барып өкінішін айтып өтіл сұрау-ау, сонда да әулекі аңшы Мүсірепке сеніп қалып едім деудің өзі қандай ұят! (Ғ.Мүсірепов, Ұлпан). Кеуде керген кесірдің, Көңілі судай басылсын. Әудемсіген әулекі, Аяғыма бас ұрсын (Манас). Жолыңдағының бәрін жапырып, бәрін құрдымға жіберер әулекі құртушы ма, әлде баянсыздықтың қолындағы аяу білмес қылышы ма (Ә.Кекілбаев, Бір уыс.). 162. жүктеу/скачать 5.82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|