Дәріс тақырыбы. Экологиялық мониторинг

Дәріс тезистері.

Экологиялық мониторинг- табиғи құбылыстардың және антропогендік іс-әрекеттердің әсерінен қоршаған орта жағдайының өзгеруін бақылау, бағалау, тексеру және болжау жүйелері.

Биосфераның абиотикалық құрамының антропогендік өзгеруін және осы өзгерістерге биоталардың жауабын, антропогендік әсердің арқасында кезектегі экожүйелерде болатын өзгерістерді өлшеуге, бағалауға, болжауға экологиялық мониторингтің информациялық жүйесі жасалды.

Антропогенді әсерлердің экологиялық мониторингінің негізгі міндеттері:

-антропогендік әсер тигізетін көздерді бақылау;

-антропогендік әсер факторларын бақылау;

-антропогендік факторлардың әсерінен табиғи ортада жүретін процестерді және оның жағдайының өзгеруін бақылау;

-табиғи ортаның физикалық жағдайын бағалау;

-антропогендік факторлар әсерінен табиғи ортада болатын өзгерістерді болжау және болжамдалған табиғи ортаның жағдайын бағалау.

Мониторинг обьектілеріне атмосфера, жауын-шашын, құрғақ жер беті сулары, мұхит пен теңіздер, жер асты сулары, криосфера ( климаттық жүйені құрушылар) жатады.

Қоршаған ортаның құрама экологиялық мониторингі мынандай түрде атқарылады:

-бақылау обьектісін белгілеу;

-бақылауға белгіленген обьектіні тексеру;

-бақылау обьектісіне информациялық модель құрастыру;

-өлшеуді жоспарлау;

-бақылаудағы обьектінің жағдайының өзгеруіне болжам жасау.

Негізгі әдебиеттер

1.Смирнов Н.Н. Биологические методы оценки природной среды. М.: Наука.-1978.-278 с.

2. Стадницкий Г.В., Родионов А.И. Экология.- Санкт-Петербург,1996,-24 с.

3. Биоиндикация загрязнений наземных экосистем / Под ред. Шуберта Р. М., 1998.-35 с.

4. Общая токсикология / Под ред.Курляндского Б.А., Филатова В.А. М.,2002.-6080с.

5. Основы промышленной токсикологии / Под ред. Толоконцева Н.А. М., 1976.-304 с.

Қосымша әдебиеттер

1.Ковда В.А. Керженцев А.С. Экологический мониторинг: концепция, принципы организации. В кн.: Региональный экологический мониторинг. М., 1983,- 115 с.

2. Одум Ю. Экология Т.1.- М., 1986.- 328 с.

3. Ақбасова А, Саинова Г. Экология.Алматы, 2003 ж.-290 б.

4. Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы.- Алматы: Ғылым,1997.-192 б