Басќару есебі туралы жалпы т‰сінік
жүктеу/скачать 0.81 Mb.
|
| Франк-жабдықтаушы жағдайында, ол қоймадан бастап
түтынушыға дейінгі барлық шығынды түтынушы өзіне алады; Франк-жөнелтуші вагон станция жағдайында, ол қоймадан сатыпадущының вагон станциясына дейінгі жерге дейін жеткізіп беру шығындарын жабдықгаушы өзіне алады, одан әрі кдрай жеткізіп алуды сатып алушы төлейді; Франк-белгіленген (келіскен) жағдайында, ол вагон станциясына дейінгі, яғни, келісім шартта көрсетілген жерге дейін жүкті жеткізіп беруді жабдықгаушы көтереді, одан әрі қарай түтынушы өзі төлейді; Франк-сатып алушының қоймасына дейінгі жағдайында: барлық шығындарды жабдықтаушы көтетерді. Бүдан баскд да сыртк£>і сауда операциясында әр түрлі қосымша шығындар қосьшады, атап айтсақ: баждар, салық пен алымдар, сақтандыру төлемдері сияқты т. б. Сондықган, кэржылық есепті жүргізуші бухгалтерлер үшін, аталған шығьшдардың әрекеті (қылығы) ерекше мүддені туғызады, әсіресе есептік және сатып алу бағаларын калыптастыру барысында: есептік баға — яғни, бухгалтерлік регистрлерде көрсетілген баға бойынша материалдарды есепке алады; сатып алу бағасы — материалдарды сатып алу барысында кдлыптасқан баға. Бірақга, зерттеулер көрсеткендей, өндірістік (басқарушы) есепте қорлар күнын бағалау өте маңызды, өйткені одан сатылған тауарлардың өзіндік қүндары және сондай-ақ есепті кезең табыстары тәуелді. Бизнестің әрекет етіп түрған кезінде болатын, қорлар құнының өзгерісі, жалпы табыстың сомасында көрсетілмеуі мүмкін (жалпы сатылған өнімнен түскен олжадан барлық шығыстарды шегергевде табысқа тең болады). Одан басқа, баланста көрсетілген барлық қорлар қүны, айналымдық (мобильдік) ресурстарының сомасына да әсер етуі мүмкін. Әңгіме өндірістік қорлар туралы болғандықган, екі басқа қорлар: аяқгалмаған өндіріс және дайын өнім — құнын бағалауды қалай ескеру керек деген мәселе туады. Біз алдымен олардың өзара бйаланысын 24 суретге көрсетеміз. Мүнда материалдар (шикізат) пен дайын өнім қорлары және олармен бірге „тірі" еңбек құны және үстеме шығындар өндіріс процесіне келіп түссе, овда ШС-де ТМҚ-дың физикалық және қүндык, ағындарының біртұтастығын қамтамасыз ету мүмкіндігі қиындайды, ал тап осы қиындық, онын жалпы құнын бағалауға да қатысты болады. Сондыктан халықаралық есептік тәжірибеде ШС-нің айналы-мындағы тауарлы-материалдық ресурстарды „сатып алу ~ өңдеу -сату" сатылары бойынша бағалау кезінде, оньщ нақты физикалық түрғысындагы қозғалысы бойынша абсолюттік сәйкестігі сащпалады. Бұл жағдайда, ен бір қолайлы вариант ретінде қорлардың құндарын тәптіштелген нысанында, яғни шаруашылық жағдайының аяқгалғанын толық көрсететін есептеу тәсілін (10 кестедегідей) пайдаланған абзал. Сатылған тауарлардың өзіндік құны шикізатты сатып алуға жұмсалған шығындар, „тірі" еңбекжәне үстеме шығындарын жинақтап, сосын оған бастапқы қорды қосып, есептік кезең соңындағы қорды алып тастағаннан кейін шығады. Сөйтіп, кезең бойында қорлардың өсуі, сатылатын тауарлардың кұнын төмендетуге әкеледі, ал керісінше қорлардың төмендеуі, олардың күнын өсіруге әкеледі, яғни біз кезендегі корларды азайту үшін соңғы корлардың мәнін ескеруіміз керек, немесе кезендегі қорларды өсіру үшін бастапкы қорлардың не барын, не жоғын анықтауымыз керек, осылайша зерттеуіміздің арқасында біз қорлардың әрекетін (қылығын) белгілей аламыз. Өйткені, қорлардың әрекеті (қылығы) тек дүрыс бағалаудан ғана емес, сондай-ак ШС ез ішіндегі ресурстардын дүрыс теңгермешіддігінен тәуелді болады. Демек, тек барлық факторлардың жиынтығынан шыққан кешенді есебін және тауарлы-материалдық ресурстарды бағалаудың тиімді әдісін пайдаланғанда, басқарудың жоғарғы тиімділігін қамтамасыз етуге мүмкіндік туады. Кешенді есептің құрамына, жоғарыда айтылғандардан баска: ысыраптың есебі, тасымалдау шығысының есебі, материаддарды алмастыру шығысының есебі және сонымен қоса ТМҚ-на жүмсалатын күрделі жүмсалымдардың оптимальды деңгейі кіреді. Егер ТМҚ-на таратылған түрақты шығындарды басқаруға кететін жүмыс уақытының көмегімен жорамалданса, онда бүл ізденіс тура басқару қызметінің шығындарын бақылауға арналғаңцығын көрсетеді. Мүнда өндірістік есептің дәстүрлі әдістері бүрынғысынша сақга-лады, бірақга шығындарды бақылау және сол бақылаудың ерекше-ліктеріне назарды аударғанның орнына, басқарушы есептің басты екі типтік ақпаратына назарды аударған жөн. Атап айтсақ: түтынушыға арналған бүйымдардьШ бағаларын белгілейтін механизмін, яғни оған жүмсалған бүкіл шығьіндардың қандай деңгейде өтелетіндігін көрсететін акдаратқа; ШС-нің үзақ мерзімді рентабельді өяімінің номанклатурасын және оның өндірістік мүмкіндіктерін көрсететін тиісті стратегиялық ақпаратқа. Бүл екі аталған ақпараттардың екі типі ШС-сі үшін үлкен мәні бар, өйткені олар нарыкдық қатынаста болатын бәсекелестік күреске қарсы түруына көмектесе алады. жүктеу/скачать 0.81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|