Бас ару есебіні ма ынасы, оны м ні, ма саттары ж не міндеттері
Материалдаресебінің процедурасы Дәлденген есеп (нақты баға әдісі) — материалдар қозғалысының абсолютті дәл есеп әдісі болып табылады. Бұл кезде сомалық есептің нәтижесіне әр түрлі партияда келіп түскен материалдардьщ көлемі де (параметрі бірдей), сақтау орны да, әр түрлі болса да әсер етпейді. ШС-не келіп түскен материалдардың әрбір партиясына жеке инвентарлық карточка жүргізіледі. Бұл жағдайда есептік баға — сатып алудың да нақты бағасы болып танылады. Жеке әрбір материалға (яғни олардың бірлігіне) инвентарлық нөмер беріледі, ал бүл бір мағыналы материалды ажыратуға мүмкіндік береді. Материалды босату кезінде бухгалтерлер қандай инвентарлық нөмір және қай бөлімшеден өндіріске босатылғаны туралы арнайы есептік регистрде белгі соғады. Бүл кезде ол өз құнын дайын өнімге берген материалдар құнымен сәйкес келуі мүмкін, бірақ ол сатылған кезде, аталған сәйкестік сақталмайды.
Өкінішке орай, бүндай дәлденген есеп жүйесі ешбір елде, таза күйінде кездеспейді, ал бүл үлкен салалы кәсіпорындарда күрделі мәселенщ бірі ретінде саналады. Бүның әр түрлі себептері бар, онын басты себептеріне біз келесі тарауда кеңірек тоқталамыз.
һсепп кезеңдегі жеткізіліп берілген шикізат пен материалдардың әркайсысының жеке-дара бағалары, есептеу процесінде өте сирек колданьшады. Оларды пайдалану тек сатып алынған материалдар бірден өндіріске жіберілсе, сондай-ақ кейбір сатып алынған партиялар мен материалдар тұрлерін бөлек сақтау мұмкін болса ғана. Бұл жағдайда материалдарды өзшің алынған бағасы бойынша бағалауға болады. Көптеген жағдайда кезеңдегі нақты дайындалған бағаның орташа өлшенген деңгейі алынады. Олардың екі түрі бар:
• үнемі әрбір түскен материалдар бойынша қайта есептеліп отыратын
орташа өлшенген баға;
• тек кезендер бойынша есептелінетін орташа өлшенген баға.
Өндіріске босатылған материалдардың есептеу жолымен
шығарылатын есептік бағалау әдісі — жуық есеп әдісі болып табылады. Бүгінде бүндай әдістің кең тараған үш түрі бар, олар әр қайсысы өз кезегінде оперативтік және жиынтыққа бөлінеді (орташа баға, ФИФО, ЛИФО)12 Есептің оперативті әдісі кезінде барлық есептеулер кіріс пен шығыс операцияларын жасаудың нақты уақытывда жүргізіледі.