21
жоспарлау бекітілген критериалды бағалауды өткізу тәртібіне сәйкес
жүргізіледі. Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалаудың
рәсімдер саны жиынтық бағалауға қатысты әдістемелік ұсыныста берілген:
• жаратылыстану-ғылыми пәндер – бөлім бойынша;
• әлеуметтік-гуманитарлық пәндер –
ортақ тақырыптар бойынша;
• тілдік пәндер – сөйлеу әрекетінің түрлері бойынша: тыңдалым мен
айтылым, оқылым мен жазылым бойынша анықталады.
Оқу бағдарламасында көрсетілген оқу мақсаттары өтілген бөлім немесе
ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалаудың рәсімдер мазмұнын
анықтауға мүмкіндік береді. Бөлім немесе ортақ тақырыптардағы бағалауға
жататын оқу мақсаттарының саны (3-кесте) пәндерге байланысты әр түрлі
болуы мүмкін.
3-кесте. «Математика» пәні бойынша бөлімдер мысалы, 1 сынып
1-тоқсан - 9 апта
Ұзақ мерзімді
жоспардың бөлімдері
Бағдарламаның бөлімшелері
Мақсаттар
саны
Сандар мен цифрлар
Натурал сандар және 0 саны. Бөлшектер
12
Сандармен амалдарды орындау
Нүктелер координаттары және қозғалыс бағыты
Тізбектер
Математикалық тіл
Геометриялық
фигуралар
Жиындар және
олармен орындалатын амалдар
4
Геометриялық фигуралар
Геометриялық фигуралардың орналасуы
Шамалар мен өлшемдер
Есептер және математикалық модель
4
Шамалар және
олардың өлшем бірліктері
3 бөлім
10 бөлімше
20
Мысалы, математика бойынша 1-сыныптың ұзақ мерзімді жоспарында
1-тоқсанда 3 бөлім берілген: «Сандар мен цифрлар», «Геометриялық
фигуралар», «Шама және өлшем бірліктері». Оқу мақсаттарының саны әр
бөлімде әр түрлі: бірінші бөлімде – 12, екінші бөлімде – 4, үшінші бөлімде –
4. Сәйкесінше математикадан бөлім бойынша жиынтық бағалау 1-тоқсанда
әр бөлімді меңгеруді аяқтаған кезде үш рет өткізіледі.
Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларын
құрастыру кезінде мұғалім жиынтық бағалауға қатысты әдістемелік
ұсыныста көрсетілген үлгілерді қолдануына болады. Одан басқа, мұғалімге
келесі алгоритмдерге сәйкес өз бетінше бағалау құралдарын құрастыру
ұсынылады (6-сурет):
1.
оқу бағдарламасы, бөлім/ортақ тақырыптар бойынша оқу мақсаттарын
меңгеру;
22
2. жиынтық бағалауда тексерілетін оқу мақсаттарына сәйкес бағалау
критерийлерін
анықтау,
ойлау
дағдыларының
деңгейлерімен
сәйкестендіру;
3. ойлау дағдыларының деңгейлеріне сәйкес келетін тексерілетін
критерийлердің, оқу мақсаттарының мазмұнын қамтитын бір немесе
бірнеше
тапсырмалар дайындау;
4. әр тапсырмаға дескрипторлар құрастыру;
5. білім алушыларға, олардың ата-аналарына жиынтық бағалау нәтижелерін
ұсыну үшін бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалауға
рубрикалар құрастыру (бағалау критерийлерінің деңгейлерге сәйкестігін
сипаттау).
Бөлім
Оқу мақсаттары
Бағалау
критерийлері
Ойлау дағдыларының
деңгейлері
Түрлі деңгейдегі
тапсырмалар
Дескрипторлар,
балдар
Рубрикалар
Осылайша мұғалім бөлім немесе ортақ тақырыптар бойынша жиынтық
бағалауды жоспарлау кезінде оқу мақсаттарының негізгілерін көрсететін,
ойлау дағдыларының деңгейлеріне сәйкес екенін белгілейтін бағалау
критерийлерін анықтайды. Мысалы, 1-сыныптағы математика бойынша
«Геометриялық фигуралар» бөлімінде 4 оқу мақсаты берілген:
1. Жиындарды элементтерінің белгілері (нысандардың түсі, пішіні, өлшемі,
материалы, әрекеті)
бойынша құру және жіктеу;
2. Геометриялық фигураларды: нүкте, түзу, қисық, сынық сызықтар,
тұйықталған және тұйықталмаған сызықтар, кесінді, сәуле, бұрышты
бір-бірінен ажырату және атау;
3. Жазық фигураларды (үшбұрыш, дөңгелек, шаршы, тіктөртбұрыш) және
кеңістік фигураларды (куб, шар, цилиндр, конус, пирамида, тікбұрышты
параллелепипед) тану және қоршаған ортадағы
заттармен сәйкестендіру;
4. Жазық фигуралардың модельдерінен және бөліктерінен композиция
құрастыру.
Жоғарыда аталған оқу мақсаттарының бағалау критерийлері 4-кестеде
көрсетілген.
6-сурет. Бөлім/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалаудың тапсырмаларын
құрастыру алгоритмі