абзар (абзар – хлев, лапас – отрытый хлев.) – гараж
алгарыш – прогресс
алсузма – табын янында чалбарга салып утыра торган озын тастымал. Мунча сөлгесе, дип тә әйтәләр. Кытай татарларында бу сүз бик еш кулланыла
атак (Кытайда яшәүче татарлар сөйләме), атама. Кушамат. Кушым ат. Название, имя, прозвище
атана – тәртип, төзеклек; ул эшләгәннең ата-анасы юк, дигәндәге «ата-анасы» кушма сүзе тәрбиялелек, тәртип, сыйфат турында сөйли. Ягъни, ата-ана эшнең сыйфатын, тәртибен белгертә.
атынак (атнак) – качалка
атына – какшау; этот столб качается
аулакханә – архив (аулакта саклана торган документлар) Әфганстанда яшәүче татарлар сөйләменнән
ачы – горький
ашамсак – обжора
әгъзан – организм, бар әгъзаларны да тоташтырып торучы тән (бәдән, тире), гәүдә
әз – мало
әзер – готовый – әзер, әзергә бәзер. («хәзер» түгел)
әче – кислый
әхтәри – карта уены
әбүкөзге (Әбүгалисина көзгесе) – телевизор
бармакбаш – флешка (компьютерная)
барлау (сәләтләрне) – смотр
барсынбеләр – компьютер
басма – платформа
бәйрәмдар – бәйрәме бар; бәйрәм хуҗасы; юбиляр
бәһадар – бәһа бирүче, бәһалаучы; дающий оценку
бәһадарият – җюри
бәядар – бәя бирүче, бәяләүче; дающий оценку
бәяләүче – ценитель
бәһанә (фарсы) – сылтау; повод
безрик – очень мало
белгеч – специалист
бер фасыл – квартал (дүрт ай)
бикләм, сандык – бюро
билге, ишарәт, тамга – знак
бирән – обжора
боламык – “бәйрәм солянкасы” урынына татарча сүз; боламык – бәрәңге боламыгы, арыш боламыгы; күп кеше катнашкан бәйрәм тамашасы – бәйрәм боламагы; пюре
боргау – спираль
боргыч – отверка
бормач (Финләндиядә яшәүче татарлар теленнән) – руль
бунал, буым – кризис
гаепләр, гаебатар, соракчы. (Кытайда яшәүче татарлар сөйләме) – обвинитель, следователь
гауга калҗасы, гауга малы – яблоко раздора
гөмбәз (күбә, күпер) – купол
гуҗ – обжора, күбашар
гыйбарә – цитата
дәвер, чор – эпоха
дәвер – период
дәгъвәтнамә – приласительный билет
дөбердек – трактор
елдыр –электр
елдырык – электрон
елдырак, елгырдак – ток (электрический)
йөрертуп, теретуп – самоходка
җайлау, көйләү – регулиррвание
җанатар (җан атучы) – болельщик
җәүһәрче – ювелир
җизкалкан – броня
җилән – плащ
җилпәзәр – винтилятор
җыен – фестиваль
җылыдар – батарея
зарур – мәүбүрият, кирәкле эш, таләп ителә торган
зәргар– ювелир
зәркан – ювелир
зәррә – атом
итагать – этикет
иминлек ширкәте – страховая компания
имәнгеч – абсурд, неестественно
ишетем – слух
ишетем сеңере, ишетем җепселе – слуховой нерв
ишколак; кушколак, ишеттар; ишетү җайланмасы – слуховой аппарат
йокымсар – ленивец
йөзгәләк – плавки
йөзгеч – ласты
йөктартыр, эш аты –ломавая лошадь
йөремсәк – сотовый телефон
кабызгыч – включатель
кавуз, тагарак, ялгаш – ванна , бассейн
кайнаткыч – кипятильник.
калкандар – бронетанк
калкан, корычтун – броня
канимәр – кан имүче, кан эчүче; вампир
карачкы – чучело; человекоподобная мишень
катгый – катгыян кисәтү – кискен, соңгы тапкыр шелтә бирү; категорически, решительно
кәтермәч (кетермәч) – сухари
кесә, сондык (саклык сандыгы) – касса
котчар (коты очар), җүштан (юешь ыштан), тычкак – паникер
кулчатыр – зонтик
кыргач – бульдозер
Бу сүзләр Ана телебездәге Илдар – иле бар, хөкемдар – хөкеме бар, гыйлемдар – гыйлем иясе, кебек сүз ясалышлары нигезендә ясалды.
кавырсын – пластмасса
каргау, каргайты (Себер тат.) – карать
казган- окоп
казыят – жюри , поощрительное жюри – хуплау казыяте
кәшәкә – үдри таягы; хоккейная клюшка
кесә чылтырагы – сотовый телефон
кесәяз, кесәсал (кесәгә салынган сәркәтип) – пейджер
кешән – колоды (тимер богау, чылбырлы тимер богау. Кытайдагы татарлар теленнән алынды.)
киндерә – шнур
кимсенү чире, мескенлек авыруы – комплекс неполноценности
корылтай, җыен, тупланыш – съезд
корычтун – танк
кояш күбәләкләре – солнечные зайчики
көймә сәхибе – капитан судна
көймә әмире – капитан
көймәбаш – капитан
көймәне чайкалдырды («чайпалдырды» түгел.) – качнула лодку
көнкүзәтор – метеролог
көй ишетеме – музыкальный слух
көнкүзәтор – синоптик
көртәй – куртка
кулчатыр – зонтик
куштым, иткә заказ бирдем – иткә куштым – заказ
күбашар – обжора
күтәрәм чире (фалиҗ) – паралич
күтләк (пассивный) – педераст;
күтләкша – активный педераст
кызартма – запеканка
лайлач– слизняк
майсондык (мая саклан торган урын) –сбербанк
малтабар – бизнесмен
мәлдар, мизгелдар – секундомер
маял ( алмаш парчалар, өлешләр, маядагы өлешләр.) – запчасти
мая – капитал, маяга каллырылган иакча. мал
мизгелдәк, дәрхәл – экспромт
мичәү, яндаш – паральлель
мут туны (шома тун) – мутон
мәхәллә, чирекләм – квартал (шәһәр өлеше)
мөәссәса, эшкушкар – учреждение
нуруйнар (нурлар уены) – солнечные зайчики
оешма – организация
олылау ярлыгы, дәрәҗә ярлыгы, дәрәҗә кәгазе, мактауча, шәрәф язуы, афәриннамә, имтиаз – похвальная грамота, почетная грамота
остад – специалист
өстенлек – приоритет
пефтә, пештә, чикәлдәк – печенье
тәдбир – план
рәүшәл, шәкел, сурәт – символ
рәһбәр – лидер
сакбаз – сбербанк
саклык базы– сбербанк
салҗа – соус
саф, таза, яңа – свежий
сәйран (га чыгу) – саф һавага чыгу, ял итү
сәрмая – основной капитал; мая – капитал; маяга калдырылган акча – сэкономленные деньги
силә – пружина
сиртмә, силә – рессор
соракчы, сорау алучы – следователь, дознаватель
су чайпалып түгелде – разлилась вода; неси не разливая – чайпалдырмый гына алып бар
сиртмән – кран
сихәтин (сихәт бирүче) – витамин
сөңге (соңгы, тыккыч, кадагыч) – штык
сөлдә – скелет, схема. сценарий
сурал (сурып алу) – магнит
сурәт – образ
сусибәр –лейка
сүзек – тиф
сылтау – повод; сәбәп – причина
сынок – сынык, улым–җанкисәгем, җанымның бер өлеше, җанымның сыныгы
таган – качалка
таккан (тагылган); тагым (тагылган) – вагон
тамакай – обжора
такмач – прицеп
тамгасар – компьтер (каенсар – каен каплаган, каен агачы сарган урын, (компьютер да тамгалары күп җайланма.), туплар, туплак
тартач, тартыр – тягач
тархан – высокопоставленный вельможа почетного возраста в средневековых татарских государствах, выведенный в ранг тарханства за особые заслуги перед государством, имел неприкосновенность, освобождались от наказания за мелкие погрешности, кроме особо тяжких преступлений; персональный пенсионер
ташатар, ташаткыч – рогатка
тәбәлдерек (туку ыстанындагы аяк басмалары ) – педаль
тәшкилат, тәшкилият – организация
терсәк, каерчак, култерсәк (машинадагы тизлек терсәге). – рычаг
тоз савыты – солонка
торнач – кран (портовой)
тугым – карусель
тыртыл, кыймылдак, җонкорт – гусеница; тыртыллы дөбердек – гусеничный трактор
төрге – обертка
котчар (коты очар), җүштан (юешь ыштан), тычкак – паникер
уйнаклар, уйнавыклар – солнечные зайчик
узман – специалист
укнык (ук атар өчен кальга диварларындагы тәрәзәләр) –окно
уксибәр – пулемет
утатар – огнемет
утсибәр, утатар, утчәчәр – огнемет
үзургай – комбайн
фикратчылык (фикер ату, уйлау, зиһният) – менталитет
харита – җәгърәфия картасы
хашәр (хашәрәт) – бактерия – вакхәшәр, уактәри
хәзер – сейчас.
хәтәр егетләр – крутые парни
хәтербаз – компьютер
хөкемдарлар хакиме, казыйлар казые – прокурор
һөнәрмәндлек – профессионализм
чабырча – сыпь
чатыр – шатер
чакма – свеча (моторныкы)
чакыру кәгазе – пригласительный билет
чыгыр – блок
чикмән – демисезонное пальто
чыжым – телеграф (Нәкый Исәнбәт, керәшенчәсе.)
чылтыравык, чылтырак, зыңгылдак – телефон
чөшкел (теш чөшкеле) фырча – щетка
чыныктырма (бәдән чыныктыру) – физкультура
ырмаучы – гравер
эзалар (эз алучы)– следователь
эсседар – батарея
эшкуар, эшмәкәр – бизнесмен
эшләтмә, тәшәббес – предприятие
шарлатан – шыр надан, шарлатам, җилкуар
шаһәсәр – шедевр
шәкел (шикелле), рәвеш – форма
шәһид – смертник
шәмсия – зонтик
шәһид – камикадзе
шифан (шифа бирүче) – витамин
шуңмас (эше уңмас) – неудачник
шыбын, чөшкел – шомпол
шымчы – следователь
юлчатыр – палатка, шатер
ябышкак тасма – изоляционная лента
ядрәтар – пулемет
яңгырча – душ язылдырык, тәнязу – гимнастика
яраштыру – урегулирование
ярыш, узыш ( беренчелек өчен көрәш) – викторина
ядкәрбаз – музей
ядкәрханә – музей
Ясалма сүзләрнең урысча – татарчасы
архив – аулакханә (аулакта саклана торган документлар) Әфганстанда яшәүче татарлар сөйләменнән
атом – зәррә
абсурд – этбашсыераяк
абсурд – имәнгеч
агитатор – үгетатыр, үгетләүче, кыстаучы
бактерия – хәшәр, вакхәшәр, уактәри
бассейн – кауз
бардак – этбашсыераяк
батарея – эсседар; җылыдар
Бу сүз Ана телебездәге Илдар – иле бар, хөкемдар – хөкеме бар, гыйлемдар – гыйлем иясе, кебек сүз ясалышлары нигезендә язылды
вампир – кан эчүче, кан имүче, канимәр
повод – баһанә (фарсы), сылтау
жюри – бәһадарият, бәһадар, бәядар, бәя бирүче
бизнесмен – эшкуар, эшмәкәр, малтабар
блок – бәйләм; блок сигарет
блок – берләшмә; североатлантический блок
блок – чыгыр
болельщик – җанатар (җан атучы)
бронетанк – калкандар
броня – калкан, корычтун
броня – җизкалкан
бульдозер – кыргач
бюро – бикләм, тимер сандык
вагон – таккан (тагылган); тагым
ванна – кавуз, тагарак, ялгаш
вездеход – узаркитәр
ветеран – абруйлы михнәтдар; ветеран войны – сугыш михнәтдары; ветеран труда – хезмәт михнәтдары; ветеран школы – мәктәп хезмәтдары; дәүләт олысы – тархан
викторина – ярыш, узыш, беренчелек өчен көрәш
винтилятор – җилпәзәр
витамин – сихәтин, шифан
включатель – кабызгыч
гараж – абзар, (абзар – хлев, лапас – отрытый хлев.); лапас
гимнастика – язылдырык, тәнязу
готовый – әзер, әзергә бәзер. («хәзер» түгел.)
гол – шаран; үдериле (кәшәкә-таяк-шаралы) уйнаганда көндәш капкасына кертелгән шара; көндәш капкасына кертелгән тупны да “шаран” дип атарга мөмкин
горько – ачы
гравер – ырмаучы.
гусеница – тыртыл, кыймылдак, җонкорт
демисезонное пальто – чикмән
дознаватель – соракчы, сорау алучы
душ – яңгырча
жюри – казыят; поощрительное жюри – хуплау казыяте. Бәһадарият.
заказ – куштым, иткә заказ бирдем – иткә куштым
запчасти – маял ( алмаш парчалар, өлешләр, маядагы өлешләр, янга калдырылган өлешләр.)
запеканка – кызартма
зиһенасты, зәһентөп, зиһентүр; подсознание
знак – билге, ишарәт, тамга
зонтик – кулчатыр, шәмсия, күләткәч
изоляторная лента – ябышкак тасма
камикадзе – шәһид
капитан судна – көймә сәхибе, көймә хуҗасы, көймә әмире, көймәбаш
карать – каргау, каргайты (Себ. тат.)
карты (игральные) – әхтәри. Карта географическая – харита
карусель – тугым
касса – кесә, сондык (саклык сандыгы).
качалка – атынак, атынгыч; таган
качается – атына; какшау – этот столб качается
качнула лодку – көймәне чайкалдырды («чайпалдырды» түгел.)
квартал (дүрт ай) – бер фасыл
квартал (шәһәр өлеше) – мәхәллә, чирекләм
кипятильник – кайнаткыч
кисло – әче
комбайн – үзургай
комплекс неполноценности – кимсенү чире, мескенлек авыруы
компьютер – хәтербаз; барсынбеләр, тамгасар (каенсар – каен каплаган, каен агачы сарган урын, (компьютер да тамгалары күп җайланма. Күч агачны сарып (сырып) алган, муенына сарылды), туплар, туплак
колоды – кешән (тимер богау, чылбырлы тимер богау. Кытайдагы татарлар теленнән алынды.)
кран (портовой) – торнач, сиртмән
кризис – бунал, буым
крутые парни – хәтәр егетләр
купол – күбә, күпер, гөмбәз
куртка – көртәй, бишмәт
ласты – йөзгеч
лейка – сусибәр
ленивец – йокымсар
лидер – рәһбәр
ломавая лошадь – йөктартыр, эш аты, алаша
магнит – сурал (сурып алу), тартал (тартып алу)
мало – аз; очень мало – әз, безрик
труп, покойник – мәет
менталитет – фикратчылык (фикер ату, уйлау, зиһният).
метеролог – көнкүзәтор
музыкальный слух – көй ишетеме
мутон – мут туны (шома тун)
название, имя, прозвище – атак (Кытайда яшәүче татарлар сөйләме), атама. Кушамат. Кушым ат
неудачник – шуңмас (эше уңмас)
огнемет – утсибәр, утчәчәр
обертка – төрге
обвинитель – гаепләр, гаебатар, соракчы. (Кытайда яшәүче татарлар сөйләме).
обжора – бирән, күбашар, ашамсак, гуҗ, тамакай
образ – сурәт
огнемет – утсибәр, утатар
организм – әгъзан, бар әгъзаларны да берләштереп торучы тән (бәдән) тире
отверка – боргыч
окно – укнык, ук атар өчен кальга диварларындагы тәрәзәләр
окоп – казган
организация – оешма, тәшкилат, тәшкилият
очень мало – әз
очко – пай (өлеш, кисәк)
паральлель – мичәү, яндаш
палатка – юлчатыр
паникер – котчар (коты очар), җүштан (юешь ыштан), тычкак
педаль – тәбәлдерек. Туку ыстанындагы аяк басмалары
педераст – күтләк (пассивный), активный педераст – күтләкша
период – дәвер
пейджер – кесәяз, кесәсал (кесәгә салынган сәркәтип).
печенье –пефтә, пештә, чикәлдәк
плавки – йөзгәләк, йөзгеч
план – тәдбир
пластмасса – кавырсын
платформа – басма
плащ –җилән
полотенце (длинное) – алсузма – табын янында чалбарга салып утыра торган озын тастымал. Мунча сөлгесе, дип тә әйтәләр. Кытай татарларында бу сүз бик еш кулланыла
покойный – мәрхүм, үле – мертвый
порядок (хорошо выстроенная система) – атана – тәртип, төзеклек; ул эшләгәннең ата-анасы юк, дигәндәге «ата-анасы» кушма сүзе тәрбиялелек, тәртип, сыйфат турында сөйли. Ягъни, ата-ана эшнең сыйфатын, тәртибен белгертә
президент – илбашы, балтавар, чирүбаш, ил түрәсе, йортбашы
похвальная грамота, почетная грамота – олылау ярлыгы, дәрәҗә ярлыгы, дәрәҗә кәгазе, мактауча, шәрәф язуы, афәриннамә
предприятие – эшләтмә, тәшәббес
приласительный билет – дәгъвәтнамә, чакыру кәгазе
приоритет - өстенлек
прицеп – такмач
прогресс – алгарыш
прокурор – хөкемдарлар хакиме, казыйлар казые
проект – тәдбир; план
профессионализм – һөнәрмәндлек
Достарыңызбен бөлісу: |