Пәннің күнтізбелік-тақырыптық жоспары

Зерттеу әдіс-тәсілдері. Сегментті және суперсегментті фонетика. Фонетиканың салалары. Пәннің мақсаты мен міндеттері, өзектілігі.

Әлді және әлсіз позиция түрлері. Фонема дегеннің ұғымы мен тіл дыбыстары дегеннің ұғымы әр уақытта бірі-бірімен сәйкес келе бермейді. Фонема бір дыбыстан ғана емес, сонымен бірге екі дыбыстан да құралуы мүмкін. Керісінше, кейде екі фонема бір дыбыс түрінде айтылады.Мысалы, орыс тіліндегі детский деген сөзде т мен с фонемасы бір ғана ц дыбысы түрінде айтылады. Фонемалардың саралап ажыратушы қызметі тілдің өзінің табиғатынан, оның бүтіндей жүйесінен келіп туады.Тілдегі дыбыстардың бір-бірінен ажыратылуы қаншалықты қажет болса, морфемалардың да жігі ашылып ажыратылуы, сондай-ақ сөз тіркестерінің де шегі айқындалып өз ара ажыратылуы, - тілдің табиғатына тән және қажетті нәрсе. Фонемаларды саралап ажыратушы қызметі бүтіндей тілдің жүйесінен, оның атқаратын қызметінен келіп туады дейтініміз де осыдан.

Қазақ тіліндегі екпін мәселесі. Екпін түрлері мен екпінге байланысты көзқарастар. Акцептуациялық талдау.

Интонология іліміне байланысты терминдер жүйесі. Интонология ғылымына байланысты көзқарастар. Интонацияның компоненттері.

Интонация. Жазба тіліндегі интонацияның көрінісі. Интонациялық өзгерістер. Дыбыс интонациясын анықтау.

Төте жазу. Латын жазуы. Кирилл жазуы. Ұқсастықтары мен айырмашылықтары. Қазақ жазуының дамуына үлесі.

Орфографиялық сөздік. Орфографиялық жаңалықтар. Қазақ тілінің орфографиялық ерекшеліктері. Орфографиялық заңдылықтардың сақталуы. Қазақ орфографиясы.

• 
  Берілген тақырып, тапсырма бойынша презентация дайындап, сабақта таныстыру;
  
• 
  Студенттердің бір-бірімен ұйымдастырған іскерлік ойын (рөлдік ойын) форматында консультация өткізу;
  
• 
  Студенттердің бір-бірінің жазба жұмыстарына пікір жазып рецензиялауы;
  
• 
  Берілген тақырып бойынша топ студенттері ішінде пікірталас өткізу;
  
• 
  Белгілі бір тақырып бойынша ақпарат жинау;
  
• 
  Берілген тақырып бойынша статистикалық мәліметтерді талдау;
  
• 
  Берілген тақырып бойынша сұхбат жүргізу;
  
• 
  Белгілі бір тақырыпқа сәйкес әдейі құрылған тосын жағдайлардың шешімін табу және т.б.
  

СӨЖ: жеке және топтық тапсырмалар СӨЖ ұйымдастыру технологиясына байланысты (реферат, презентация, эссе, жобаны қорғау, аналитикалық шолу және т.б. тапсырмалар жобалық-зерттеу сипатында).

1. 
   Фонетика туралы жалпы түсiнiк.
   
2. 
   Дыбыстардың акустикалық-артикуляциялық қасиетi.
   
3. 
   Фонетиканың зерттеу нысаны.
   
4. 
   «А» және «ә» фонемаларыныңұқсастықтары мен айырмашылықтары.
   
5. 
   Фонема, дыбыс, әрiп.
   
6. 
   Иәрпiнiң дыбыстық бейнесi.
   
7. 
   Фонетиканы зерттеуде қолданылатын әдiстер.
   
8. 
   Ашық буын.
   
9. 
   Қазақ фонетикасының зерттелу тарихы.
   
10. 
    Фонеманың мәнi мен қызметi, аллофондар.
    
11. 
    Фонетиканың салалары.
    
12. 
    Дауыстан (тоннан) жасалатын фонемалар.
    
13. 
    Сөйлеу аппараты және ақтив, пассив мүшелер.
    
14. 
    Дауысты дыбыстар (вокализмдер).
    
15. 
    Жуан дауысты дыбыстардың жасалуы.
    
16. 
    Байырғы төл сөздер мен кiрме сөздердiң буын тұрғысынан айырмашылықтары.
    
17. 
    Қазақ тiл бiлiмiндегi екпiн туралы көзқарастар.
    
18. 
    Тiл қатысына қарай дауыстылардың жiктелуi.
    
19. 
    Буындағы дыбыстардың артуы мен кемуi. Дыбыстың жылысуы.
    
20. 
    Ерiндiк және езулiк дауыстылар.
    

21. 
    Дауысты дыбыстар мен дауыссыз дыбыстардың ортақтықтары мен ерекшелiктерi.
    
22. 
    «Е» фонемасының сипаттамасы.
    
23. 
    Жақтың қызметiне байланысты дауысты дыбыстардың жiктелуi.
    
24. 
    Қазақ алфавитiнiң қалыптасуы мен даму кезеңдерi.
    
25. 
    Қазақ тiл бiлiмiндегi буын туралы көзқарастар.
    
26. 
    дауысты дыбыстардың сипатамасы.
    
27. 
    дыбыстардың акустикалық-артикуляциялық сипаты.
    
28. 
    Үндестiк заңы.
    
29. 
    Буынның түрлерi.
    
30. 
    Дауыссыздардың дауыстың (салдырдың) қатысына қарай жiктелуi.
    
31. 
    Дыбыс ырғағы.
    
32. 
    Дауыссыздардың айтылу жолына қарай жiктелуi.
    
33. 
    Буын және тасымал.
    
34. 
    Дауыссыздардың жасалу орнына қарай жiктелуi.
    
35. 
    Буын және бунақ.
    
36. 
    Үнсiздер.
    
37. 
    Дыбыс күшi.
    
38. 
    Үндiлер.
    
39. 
    Дауыссыздардың айтылуы мен жазылуындағы ерекшелiктер.
    
40. 
    Қос бүйiр (фокусты), аффрикат фонемалар.
    

1. 
   Фонетика туралы жалпы түсiнiк.
   
2. 
   Дыбыстардың акустикалық-артикуляциялық қасиетi.
   
3. 
   Фонетиканың зерттеу нысаны.
   
4. 
   «А» және «ә» фонемаларыныңұқсастықтары мен айырмашылықтары.
   
5. 
   Фонема, дыбыс, әрiп.
   
6. 
   Иәрпiнiң дыбыстық бейнесi.
   
7. 
   Фонетиканы зерттеуде қолданылатын әдiстер.
   
8. 
   Ашық буын.
   
9. 
   Қазақ фонетикасының зерттелу тарихы.
   
10. 
    Фонеманың мәнi мен қызметi, аллофондар.
    
11. 
    Фонетиканың салалары.
    
12. 
    Дауыстан (тоннан) жасалатын фонемалар.
    
13. 
    Сөйлеу аппараты және ақтив, пассив мүшелер.
    
14. 
    Дауысты дыбыстар (вокализмдер).
    
15. 
    Жуан дауысты дыбыстардың жасалуы.
    
16. 
    Байырғы төл сөздер мен кiрме сөздердiң буын тұрғысынан айырмашылықтары.
    
17. 
    Қазақ тiл бiлiмiндегi екпiн туралы көзқарастар.
    
18. 
    Тiл қатысына қарай дауыстылардың жiктелуi.
    
19. 
    Буындағы дыбыстардың артуы мен кемуi. Дыбыстың жылысуы.
    
20. 
    Ерiндiк және езулiк дауыстылар.
    
21. 
    Дауысты дыбыстар мен дауыссыз дыбыстардың ортақтықтары мен ерекшелiктерi.
    
22. 
    «Е» фонемасының сипаттамасы.
    
23. 
    Жақтың қызметiне байланысты дауысты дыбыстардың жiктелуi.
    
24. 
    Қазақ алфавитiнiң қалыптасуы мен даму кезеңдерi.
    
25. 
    Қазақ тiл бiлiмiндегi буын туралы көзқарастар.
    
26. 
    дауысты дыбыстардың сипатамасы.
    
27. 
    дыбыстардың акустикалық-артикуляциялық сипаты.
    
28. 
    Үндестiк заңы.
    
29. 
    Буынның түрлерi.
    
30. 
    Дауыссыздардың дауыстың (салдырдың) қатысына қарай жiктелуi.
    
31. 
    Дыбыс ырғағы.
    
32. 
    Дауыссыздардың айтылу жолына қарай жiктелуi.
    
33. 
    Буын және тасымал.
    
34. 
    Дауыссыздардың жасалу орнына қарай жiктелуi.
    
35. 
    Буын және бунақ.
    
36. 
    Үнсiздер.
    
37. 
    Дыбыс күшi.
    
38. 
    Үндiлер.
    
39. 
    Дауыссыздардың айтылуы мен жазылуындағы ерекшелiктер.
    
40. 
    Қос бүйiр (фокусты), аффрикат фонемалар.
    

41. 
    Дыбыстардың тiркесуiндегi ерекшелiктер.
    
42. 
    Ашық буын.
    
43. 
    Жүптасып келген фонемалардың (б- п; в – ф; г – к; Қ – қ; д – т; ж – ш; з – с;) қолдануындаҚы ерекшелiктер.
    
44. 
    Тұйық буын.
    
45. 
    Ықпалдың түрлерi.
    
46. 
    Бiтеу буын.
    
47. 
    Сөйлеудiң акустик-артукуляциялық жағынанан жiктелуi.
    
48. 
    Сингармонизм заңы.
    
49. 
    Буынға тән белгiлер.
    
50. 
    Iлгерiндi ықпал.
    
51. 
    Буынның дыбыстық құрамы.
    
52. 
    Дыбыстардың толық және жартылай игерiлуi.
    
53. 
    Фонетикалық құбылыстар.
    
54. 
    Кейiндi ықпал.
    
55. 
    Орфография және орфоэпия.
    
56. 
    Тоғыспалы ықпал.
    
57. 
    Дыбыстардың алмасуы.
    
58. 
    Дауысты дыбыстар мен дауыссыз дыбыстардың ортақтықтары мен ерекшелiктерi.
    
59. 
    Тiл үндестiгi.
    
60. 
    Протезаға бейiм дыбыстар.
    
61. 
    Аккомадация.
    
62. 
    Кiрме сөздердiң фонетикалық жағынан игерiлуi.
    
63. 
    Қазақ тiлi орфографиясының негiзгi ережелерi.
    
64. 
    Ерiн үндестiгi.
    
65. 
    Қазақ алфавитiнiң қалыптасуы мен дамуы.
    
66. 
    Диссимиляция.
    
67. 
    Кейбiр әрiптердiң дыбыстық бейнесi.
    

Білімді бақылау нысандарының құрылымы:

Пән бойынша қорытынды баға ағымдағы үлгерімнің және қорытынды бақылаудың (емтихан бағасының) бағаларынан тұрады. Ағымдағы үлгерімді бағалау үлесі қорытынды бағалауда кемінде 60 % құрайды. Қорытынды бақылау бағасы пән бойынша білімді қорытынды бағалаудың кемінде 40 % құрайды.

Ағымдағы үлгерімнің бағасы 1-ші және 2-ші рейтингтің (1-ші ҚР және 2-ші ҚР) бағасынан құралады, олардың әрқайсысы 100 балдан бағаланады.

Әр рейтингті бағалау (ҚР 1 және ҚР 2) сабақтарға қатысу және олардың белсенділігі, практикалық тапсырмаларды орындау және СӨЖ негізінде қалыптасады, олардың құрылымы келесідей:

- дәріс сабақтарына қатысу – 25%

- СӨЖ орындау-25 % (бір тапсырманы орындау);

- практикалық тапсырмаларды орындау-50%

Пән бойынша қорытынды баға пайыздық мазмұнда келесі формула бойынша анықталады:

И% = АБ1+АБ2 х 0,6 + Э х 0,4

мұндағы: РК1-1-рейтинг бағасының пайыздық мазмұны;

РК2-2-рейтинг бағасының пайыздық мазмұны;

Э – емтихан бағасының пайыздық мазмұны (тест-емтихан).
Білім бағасының шкаласы

Әріп жүйесімен бағалау	Сандық балама	Балл, мазмұны %	Дәстүрлі жүйемен бағалау
А	4,0	95-100	Өте жақсы
А-	3,67	90-94
В+	3,33	85-89	Жақсы
В	3,0	80-84
В-	2,67	75-79
С+	2,33	70-74
С	2,0	65-69	Қанағаттандырарлық
С-	1,67	60-64
D+	1,33	55-59
D-	1,0	50-54
FX	0,5	25-49	Қанағаттандырарлықсыз
F	0	0-24

16. Академиялық мінез-құлық және әдептілік саясаты
Студенттің этикасы:

- студенттің сабаққа белгіленген уақытта кешікпей келуі;

- студенттің берілген тапсырмаларды кестеде көрсетілген мерзімде нақты орындауы;

- сабаққа белсенділік танытуы, өздік жұмыстарды сауатты әрі жоғары деңгейде орындауы;

- себепсіз сабақтың 30%-на қатыспаған студентке «қанағаттанарлықсыз» деген баға

қойылады;

- сабаққа келген-келмегеніне қарамай үй жұмысы міндетті түрде тапсырылуы тиіс;

- бақылау жұмыстары өте дәлелді себеп болған жағдайда ғана қайта тапсырылады;

- толерантты болу, басқалардың пікірін құрметтеу;

- даулы мәселелерді реттеу барысында қарсылықты нақты тұжырымдау;

- плагиат және басқа да әділетсіздіктерге жол бермеу;

- СӨЖ, аралық бақылау және емтихан тапсыру барысында көшіріп алуға, өзгелерден

көмек сұрауға, дайын сұрақ жауаптарын алып пайдалануға, басқа студенттің орнына

емтихан тапсыруға жол бермеу;

1. 
   Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қазіргі қазақ тілі (лексика, фонетика). А., 1993.
   
2. 
   Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыстау жүйесі. А., 1998.
   
3. 
   Бейсенбаева К. Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы. -Алматы, 1995. - 37б.
   
4. 
   Ә.Жүнісбек Қазақ фонетикасы. Алматы, 2009.
   
5. 
   Базарбаева З.М. Қазақ тілінің интонациялық жүйесі. Алматы. Ғылым,1996.-281
   

1. 
   Аралбаев Ж. Қазақ фонетикасы бойынша этюдтер. А., 1988.
   
2. 
   Аралбаев Ж. Вокализмы казахского языка. Алматы: Наука, 1970.179 б.
   
3. 
   Байтұрсынұлы А. Тіл тағылымы. А., 1992.
   
4. 
   Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. А., 1993.
   
5. 
   Джунисбеков А. Гласные казахского языка. А., 1988.
   
6. 
   Жүнісбек Ә. Акустика-артикуляторные характеристики гласных казахского языка.
   
7. 
   Фонетика казахского языка. 1 часть. Сб.ст. под ред. С.Кенесбаева. -Алматы, 1969.-160
   
8. 
   Қалиев Б. Қазақ тілі дауысты дыбыстарының редукциясы. А., 1984.
   
9. 
   Қазақ тілінің грамматикасы.А., 2002.
   
10. 
    Қазіргі қазақ тілі. Жалпы редакциясын басқарған Оразбаева Ф.Ш. А., 2005.
    
11. 
    Досмұхамедұлы Х. Қазақ-қырғыз тіліндегі сингармонизм заңы. - Алматы, 1995-46 б.
    
12. 
    Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. -Алматы, 1966. -359 б.
    
13. 
    Аралбаев Ж. Изучение фонетики казахского языка. 1 часть. Фонетика. -Алматы, 1969. -160 с.
    

1. 
   Мырзабеков С.М. Қазіргі қазақ тілі фонетикасы. -Алматы, 1985. - 42б.
   
2. 
   Жүнісбек Ә. Проблемы тюрксой словесной просодий и сингармонизм казахского слова. Дисс. д.п.н. -Алматы, 1988. - 329 с.
   
3. 
   Әшірбекова М. Сөздегі дыбыстардың қарым-қатынасы. -Алматы, 1957. -15 б.
   
4. 
   Шүленбаева У.Р. Қазақ тіліндегі ерін үндестігі (экспериментті фонетикалық зерттеу) Дисс.фил.ғылым. канд. -Алматы, 1994. - 193 б.
   
5. 
   Базарбаева З.М. Қазақ тілінің интонациясының негіздері. -Алматы, 2002.
   
6. 
   Баймұқанов Б. Қазақ тіліндегі қатаң дауыссыздардың үйлесім түрленімі.
   
7. 
   Фил.ғыл.канд...дисс.автореф. Алматы. 2005,-24 б.
   
8. 
   Оразбаева Ф.Тіл әлемі. Алматы, 2009 ж.
   
9. 
   Молдашева А. Қазақ тіліндегі ұяң дауыссыз дыбыстардың үйлесім түрленімі. Ф.ғ.к. дис. Автореф. Алматы, 2007, 22б.
   
10. 
    Бәйімбетова Ә. Қазақ тілі тоғысыңқы дауыссыздарының фонетикалық түрленімі.
    
    1. 
       Фил.ғыл.канд.. дисс.автореф.Алматы.1999,-27 б.
       

1. 
   Сыздықова Р. Қазақ орфографиясы мен пунктуациясы жөнінде анықтағыш. А., 2003
   
2. 
   Қазақ тілінің орфографиялық сөздігі. А., 2005.
   
3. 
   Неталиева Қ.Қазақ тілінің орфоэпиялық сөздігі. А.,1977.
   
4. 
   Жолымбетов К. Қазақ орфографиясын оқытудың ғылыми негіздері. А., 1975. -144 б.
   
5. 
   Қалиұлы Б.Қазақ орфографиясындағы қайшылықтар. Алматы, 1994. – 19 б.
   
6. 
   Уәлиев Н., Алдашева А. Қазақ орфографиясындағы қиындықтар. -Алматы, 1988. -110
   
7. 
   Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы. Астана:Елорда,2000,-532 б.
   
8. 
   Студенттерге арналған оқу-әдістемелік кешен. Алматы, 2005. 48 бет.
   
9. 
   Кембаева А.Т.,Ильясова Н.Б. Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы. Көмекші құрал. Тараз 2007 ж. 198 бет.
   
10. 
    Қазақ тілінің орфографиялық сөздігі. Алматы. 2007