Білім беру бағдарламасы «6В01505 Физика-информатика»
Әдебиеттер: 8,9,10, 14,15 5-апта
жүктеу/скачать 2.7 Mb.
|
| Әдебиеттер: 8,9,10, 14,15
5-апта №5. Тақырып:Ядролық реакциялар Дәрістің мазмұны: Ядролық реакцияларды тудыру үшін, жаңа элементтерді алу үшін нейтрондарды пайдалану өте тиімді екендігін Энрико Ферми көрсеткеннен кейін, осы ғасырдың 30 – жылдарында элементтерді жасанды түрде түрлендіруге деген ынта қатты көтерілді. Нейтрондардың электр заряды жоқ, оларды оң зарядталған ядролар протондар немесе α-бөлшектер тәрізді теппейді. Демек, нейтрондардың ядроға ену ықтималдығы протондармен салыстырғанда өте жоғары. 1934 жылдан 1936 жылға дейінгі аралықта Ферми Римде өзінің қызметкерлерімен бірге түрліше элементтерді нейтрондармен атқылай отырып, осы кезге дейін белгісіз болып келген бірқатар изотоптарды алды. Ферми белгілі элементтердің ішіндегі ең ауыр элемент уранды атқылай отырып, нөмірлері уранның нөмірінен артық болатын жаңа элементгерді алуға болатындығын түсінді. Бірнеше жылға созылған табанды еңбектен кейін олар жаңа екі элементтің алынғанын хабарлады, олар нептуний (Z= 94) және плутоний (Z= 95) болатын. Нейтрондар қатысатын реакцияларды өте маңызды реакциялар деп айтуға болады. 1930 жылы неміс физигі В.Боте мен Г.Беккер берилийді - бөлшектермен атқылағанда белгісіз сәулелену байқалған. Бұл сәулеленуді - квант деп есептеген. Сәулеленудің энергиясы 7МэВ - қа тең болған. 1931 жылы Эрен мен Фредерик Кюрилер - квант пен парафинді нысананың әсерлесуін зерттеген. Бұндай сәулелену парафиннен протондарды шығарады. Протондардың шашырауға дейін өткен жолы тәжірибе бойынша 26 см болған. Бірақ протонның осындай өту жолымен шығатын - кванттың энергиясы 50МэВ - қа тең болу керек. Сондықтан Боте мен Беккердің тапқан сәулеленуі - квант емес болған. 1932 жылы Д. Чедвиг мынадай ұсыныс берген: бұл бөлшектердің ағыны - нейтрондар ағыны деген. Не»трондар келесі реакциядан табылған: Нейтрондардың энергиясы 10-4 эВ-тан 1010эВ-қа дейін өзгергеді. Сондықтан нейтрондарды 3 түрге бөлуге болады: 1. Жай - 10-7-104 эВ 2. Шапшаң - 104-108 эВ 3.Релятивисті - 108-1010 эВ Ж ай нейтрондармен өтетін реакцияны ең эффективті реакциялар деп есептейді. Өйткені олардың қармау қимасы өте үлкен шамада. Сондықтан нейтрондарды жайлату қажет. Мысалы: 92U238 оның эффективтік қармаудың энергиясымен байланысты мынадай график түрінде көрсетуге болады. ln lnсоnst -1/2 lnE Бұл формуладан энергия өсетін болса, монотонды азаю керек. Бірақ график бойынша Е7эВ болса, өте тез өседі (сурет 9). Осы 7эВ энергия негізгі күймен қозған күйдің ені болады. 7эВ lnE Сурет 9. Жай нейтрондар арқылы өтетін реакцияның түрі: (n,n), (n,) Бұл шашырау реакциясы және жаңа изотоптар шығатын реакциялар. Шапшаң нейтронмен өтетін реакциялар: (n,), (n,), (n, р). Мыс: Релятивистік бөлшектермен релятивисті нейтрондар реакциясы : (n,2n) , (n,3n) тан оларды бірдей қалыңдық жолақтары деп атайды. жүктеу/скачать 2.7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|