Білім беру бағдарламасы: «6В05201-Экология»
Дәріс 3 АҒАШ ӨСІМДЕРІНІҢ ЭКОЛОГИЯСЫНЫҢ НЕГІЗДЕРІ
жүктеу/скачать 210.82 Kb.
|
| Дәріс 3
АҒАШ ӨСІМДЕРІНІҢ ЭКОЛОГИЯСЫНЫҢ НЕГІЗДЕРІ Экологиялық факторлар және олардың классификациясы Өсімдіктердің тіршілік ету жағдайларын және өсімдік организмдері мен олар өмір сүретін ортаның қарым-қатынасын зерттейтін биология саласы өсімдік экологиясы деп аталады. Өсімдікке әсер ететін ортаның элементтерін (жарық, жылу, топырақ, т.б.) қоршаған орта факторлары деп атайды. Бұл факторлар тіршілік ету ортасын немесе өсімдіктер өсетін жағдайларды жасайды. (Қоршаған орта – тірі организмдерге әсер ететін және үнемі өзара әрекеттесуде болатын жеке факторлардың жиынтығы.) Бұл ұғымдарды өсімдіктердің (жылу, жарық, су және т.б.) өмір сүру мүмкіндігін анықтайтын өмірлік маңызды экологиялық факторлардың жиынтығы ретінде түсінілетін тіршілік шарттарынан ажырату керек, яғни. (Тіршілік жағдайлары - өсімдіктердің өмір сүруі мүмкін емес өмірлік факторлардың жиынтығы). Өсімдіктердің сыртқы орта факторларының әсеріне реакциясы экологиялық деп аталады. Бұл реакция өсімдіктердің белгілі бір орта факторларына қатынасын сипаттайтын экологиялық қасиеттерін (ерекшеліктерін) анықтайды. Әрбір ботаникалық түр биосферада өзінің экологиялық орнын алады. - тіршілік ету жағдайлары организмдердің экологиялық қасиеттеріне барынша сәйкес келетін тіршілік ортасы. Өсімдіктердің қоршаған ортаның әртүрлі жағдайларына бейімделу (бейімделу) және тиісті экологиялық ұяларды алу қабілеті түрдің экологиялық амплитудасымен анықталады. Кез келген экологиялық фактордың өсімдікке әсер ету диапазоны тұрақтылық немесе төзімділік аймағы ретінде түсініледі, ол әрқашан екі негізгі нүктемен - максимум және минималды - фактордың критикалық мәнімен шектеледі, өсімдіктің өмір сүру мүмкіндігін береді. Ағзаның экологиялық қасиеттеріне ең жақсы сәйкес келетін әсер ету факторының ауданы оңтайлы аймақты құрайды. Кез келген фактор немесе олардың қосындысы оптимум аймағынан шығып, өсімдіктерге депрессиялық әсер ететін қоршаған орта жағдайлары экстремалды (жоғары немесе төмен температура, топырақтағы зиянды тұздардың жоғары концентрациясы және т.б.) деп аталады. Барлық қоршаған орта факторлары шығу тегі мен өсімдіктерге әсері бойынша әдетте бес негізгі топқа бөлінеді: климаттық; топырақ-жер, немесе эдафикалық; топографиялық немесе орографиялық; биотикалық; антропогендік. жүктеу/скачать 210.82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|