«білім берудегі 4к моделі: теория мен әдістеме» атты республикалық ғылыми-тәжірибелік
жүктеу/скачать 2.86 Mb. Pdf көрінісі
|
| алдын-ала ұсынылған бағалау шкаласы;
• анық, айқындылығы; • бағаның әділдігі; • өзін бағалауға мүмкіндіктің берілуі. Мысалы, 8-сыныпқа қазақ әдебиеті пәнінен «Шалкиіз жыраудың «Би Темірге бірінші толғауы» тақырыбында өтетін сабақтың бағалау критерийлері төмендегіше болуы мүмкін: • Жыраудың өмірі мен шығармашылығына қатысты тың ақпарат айтады – 2 ұпай; • Толғаудың үзіндісін жатқа, мәнерлеп айта алады – 2 ұпай; • Толғауда кездесетін көнерген сөздердің мағынасын таба алады – 1 ұпай. Сабақ аяқталар сәтте оқушы сабақтың өн бойында жасаған жұмысын осы критерийлерге сәйкестендіре отырып, өзін-өзі бағалап шығады. Бағалау ауызша жүзеге асырылатын болғандықтан, сөйлеу барысында оқушы дәлелдемелер келтіріп отырады. Осы арқылы жалпылама емес, нақты аргументтермен сөйлеу дағдысы қалыптасады және топ алдында өзіне-өзі әділ баға қоюға, еркін сөйлеуге дағдыланады. «Сыншы дос» әдісі оқушылардың жазба жұмыстарын бағалауда тиімді. Мысалы, эссе жұмысын бағалауға мынадай критерий қоюға болады: Тақырыптың ашылуы – 2; Эссе құрылымының сақталуы – 2; Аргументтердің тезиске сай болуы – 2; Тіл көркемдігі – 2; Тіл тазалығы – 2. Тіл жанашыры Қ. Жұбанов тілдің жекелеген салаларындағы өзгерістер екінші салаға өз ықпалын тигізетіндігін дәлелдейді [5]. Сонымен қоса ол тіл дыбыстарын зерттеуде фонетиканың маңыздылығын айтып қана қоймай, тіл дыбыстарының табиғатын теріс, бұрмалап көрсетушілерді де сынайды. Сондықтан да оқушыларға тілді бұрмаламай таза сөйлеу жөнінде көбірек ескертулер керек. Сол үшін бағалау өлшемдерінің бірі етіп тіл тазалығын алған дұрыс. Жұп бойынша немесе сағат тілімен сыныптасының жазба жұмысын оқыған оқушылар көрсетілген критерийлер бойынша сыншы дос болып баға береді. Топ бойынша жұмыс жүргізген сәтте өзара бағалауды немесе «2 жұлдыз, 1 тілек» әдісін қолданған тиімдірек. Себебі жеке жұмысқа баға бергеннен гөрі топтық жұмысты бағалаудың өзіндік айырмашылықтары бар. Жеке жұмыста тек бір оқушының көзқарасы, білімі, жұмысты орындау деңгейі бағаланса, топтық жұмыста топтың әр мүшесінің белсенділігі, өзіне бөлінген 78 қызметті жауапкершілікпен атқара алуы т.б. маңызды дүниелерге мән беріледі. Топ жұмысын криетрийлермен бағалау жұмыстың нәтижелілігіне және оқушылардың өзара бағалау арқылы өз пікірлерін ортаға салып, еркін жеткізе алуына алып келеді. Өз пікірін еркін айту, өзгелердің жұмысына өзіндік бағасын беру өмірге бейімділіктерін арттыра берері сөзсіз. Бағалау парағы топқа тапсырмамен бірге ұсынылатын болғандықтан, оқушылар өзге топты бағалар алдында өз тапсырмаларын орындауда сол тапсырманы басшылыққа алады. Мұндай бағалау кезінде өзіңді басқа адаммен салыстыру шарты жоқ, сондықтан криетрий түрлері бойынша мүмкіндігіңді бағалап, жетістікке жету жолдарын қарастырады. Өзге топа екі жұлдызды бере отырып, оқушы өзі ескермеген ұтымды жауапты ойына тұтып, бір тілек айту арқылы өзге топ ескерсе деген ұсынысын білдіре алады. «Бағалап көр ділмарша» әдісі оқушының шешен сөйлеу қабілетін, бабаларымыздан жеткен асыл мұрамыз – нақыл сөздерді, қанатты сөздерді, мақал-мәтел, жырларды т.б. тіліне тиек ете білу дағдысын қалыптастырады. Мысалы, сынып 3 топқа бөлініп жұмыс жасады. Топтық жұмыс аяқталған соң 1-2, 2-3, 3-1 тәсілі арқылы әр топ келесі топқа баға береді. Топтың жұмысын бағалауда тапсырманың дұрыс орындалуы, қорғау барысында әр топ мүшесінің белсенділік танытуы, жұмыстың эстетикалық талапқа сай болуы сынды критерийлер қойылса, бағалау барысында оларға қосымша үш түрлі талап қойылады. 1-топ 2-топты бағалау барысында мақал-мәтелдерді (кемінде үшеу деп санына да нақтылық қоюға болады) қолдануы тиіс болса, 2-топ 3-топты бағалар сәтте қанатты сөздерді, афоризмдерді, ал 3-топ 1-топты бағалар сәтте шешендік сөздерден үзінділер келтіре отырып бағалауы тиіс. Бұл әдіс, әсіресе, қазақ әдебиеті сабақтарында, би-шешендердің, ақын, жыраулардың шығармашылығымен танысқан сәтте ұтымды болмақ. Әр пән мұғалімі өзінің қалауына қарай шартты түрлендірсе де болады. Мысалы, Абайдың қарасөздерін, өлеңдерін не афоризмедерін қатыстыра отырып бағалаңдар т.б. Қазақ тілі сабағында тілдік дағдыларды (айтылым, оқылым, жазылым, тыңдалым) жүзеге асыру барысында да критериалды бағалаудың тиімділігі үлкен және нәтижелілікке бағыттайды. Осыған орай біз төмендегідей бағалау критерийлерін ұсынамыз: жүктеу/скачать 2.86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|