Білім және ғылым министрлігі Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі


Артериалды гипертензияның дамуына әсер ететін негізгі факторлар



жүктеу/скачать 300.27 Kb.
бет7/19
Дата10.06.2022
өлшемі300.27 Kb.
#459110
түріДиплом
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   19
Елтай А. - Дипломдық жұмыс

1.3. Артериалды гипертензияның дамуына әсер ететін негізгі факторлар
1. Бақыланатын тәуекел факторлары: жоғарғы қан қысымы; алкогольді асыра пайдалану; темекі шегу; иперхолестеринемия; артық салмақ; диетада жемістер мен көкөністердің болмауы; дене жаттығуының аз болуы.
2. Бақыланбайтын тәуекел факторлары: тұқым қуалаушылық; жас; қоршаған орта факторлары.
ДДҰ сарапшыларының пікірінше, қан айналымы жүйесі ауруларының дамуындағы дәстүрлі төрт қауіп факторларының басым болуы: жоғары қан қысымы, алкогольді шамадан тыс тұтыну және темекі шегу, психоәлеуметтік факторлар және депрессияның болуы халықтың денсаулығына айтарлықтай әсер етеді. [75; 76]. 
Негізгі факторлар:

  • ерлер – 55 жастан жоғары; 

  • әйелдер – 65 жастан жоғары; 

  • жалпы холестериннің сарысуы> 5,5 ммоль / л; 

  • темекі шегу; 

  • іштің семіздігі (белдің мөлшері 102 см және одан жоғары - ерлер үшін, 88 см және одан жоғары - әйелдер үшін); 

Қосымша факторлар:

  • глюкозаға төзімділіктің бұзылуы; 

  • төмен физикалық белсенділік (отырықшы өмір салты); 

  • фибриногеннің жоғарылауы. [77; 78; 79]. 

Тәуекел топтарының сипаттамалары.


АГ кезінде ЖҚТ асқынуының қаупі науқастың сапасына және өмір сүру ұзақтығына әсер ететін клиникалық көрсеткіштер жиынтығын бағалау негізінде анықталады. Оның 4 тәуекел тобы бар:
1. Төмен қауіпті топқа – қауіп факторлары, мақсатты органдардың зақымдануы және қатар жүретін аурулар болмаған кезде I дәрежелі гипертензиямен ауыратын 55 жасқа дейінгі барлық ерлер мен әйелдер жатады. Алдағы 10 жылда қан айналымы жүйесі аурулары мен асқынулардың даму қаупі 15%-дан аспайды деп күтілуде. Бірақ бұл пациенттерде дәрі-дәрмек терапиясының алдында 3–12 айға дейін артериялық қысымды төмендетуге арналған дәрілік емес бағдарлама болуы керек.
2. Орташа тәуекел тобына – мақсатты мүшелер зақымдануы және қатар жүретін аурулар болмаған кезде қауіп факторлары бар, қан қысымының ауытқуы кең науқастар жатады. Алдағы 10 жылда қан айналымы жүйесі аурулары мен асқынулардың даму қаупі 15-20% құрайды деп күтілуде, сондықтан дәрілік терапияның алдында 3-12 ай ішінде қан қысымын төмендетуге арналған дәрілік емес бағдарлама болуы керек.
3. Жоғары қауіпті топқа – гипертензия дәрежесіне және онымен байланысты қауіпті факторларға қарамастан, мақсатты мүшелер зақымдануы бар науқастар жатады. Алдағы 10 жылда қан айналымы жүйесінің аурулары мен асқынуларының даму қаупі 20% -дан асады деп күтілуде.
4. Өте жоғары тәуекел тобына - ассоциациялы аурулары бар науқастар жатады (стенокардия және миокард инфарктісі, жүрек жеткіліксіздігі, церебральды инсульт немесе өтпелі ишемиялық шабуыл, нефропатия, созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі, III - IV дәрежелі ретинопатия), қант диабеті болған кезде жоғары қан қысымы жоғары науқастар. Алдағы 10 жылда науқастардың осы санатында қан айналымы жүйесінің аурулары мен асқынуларының даму қаупі 30% -дан асады деп күтілуде. [80; 81; 82; 83]. 

Тәуекелдің өзгермелі факторларына мыналар жатады:



  • Артық салмақтан қиналатын адамдарда артериялық гипертензияның даму қаупі жоғары;

  • аз физикалық белсенділік семіздікке әкеледі, бұл өз кезегінде гипертензияның дамуына ықпал етеді;

  • алкогольді шамадан тыс пайдалану;

  • тағамда тұзы көп диета қан қысымын жоғарылатуы мүмкін, сондықтан адам күніне 4-5 грамм түз қабылдауы керек;

  • артық атерогенді липидтермен, артық калориямен, семіздікке әкелетін және II типті диабеттің дамуына ықпал ететін теңгерімсіз диета;

  • темекі шегу - бұл артериялық гипертензия мен оның асқынуларының дамуындағы өзгермелі және қорқынышты фактор. Мәселе мынада: темекі заттары, соның ішінде никотин артериялардың тұрақты спазмын тудырады, бұл бекітіліп, тамырлардың қаттылығына әкеледі, бұл тамырлардағы қысымның жоғарылауына әкеледі;

  • стресстік жағдайлар;

  • ұйқының бұзылуы. [84; 85]. 

Аурудың барлық кезеңдерінде, науқастардың 20-34%-ында пайда болатын АГ-ның жиі кездесетін асқынуы бұл – гипертониялық криз. [86].


Гипертониялық криз – бұл қан қысымының шамадан тыс жоғарылауынан туындаған және ағзаның мақсатты зақымдалуының клиникалық көрінісінде көрінетін, үшінші тарап органдарының зақымдалуын болдырмау үшін қан қысымының жедел төмендеуін қамтамасыз ететін төтенше жағдай. [87].
Қан қысымын көтеру механизмдеріне байланысты гипертензиялық криздің үш түрі бар:
1. Гипертониялық криздің эукинетикалық түрі жиі кездеседі және бір мезгілде систолалық және диастолалық қысымның жоғарылауымен жүреді.
2. Гиперкинетикалық дағдарыс. Систолалық қысымның күрт көтерілуі байқалады.
3. Гипокинетикалық тип - диастолалық қысымның жоғарылауы жүреді, баяу дамиды. [88; 89].
Гипертониялық криздердің пайда болу себептері: ауыр физикалық белсенділік, стресс, тұзды тағамдарды шамадан тыс тұтыну, алкоголь, темекі шегу, кофені көп пайдалану, контрацепция үшін гормондары бар препараттарды қабылдау, қан қысымын төмендететін дәрілерді қабылдаудан кенеттен бас тарту, қан тамырларының тұрақсыз жағдайы (стенокардия, жүрек соғысы, инсульт). [90].
Гипертензиялық дағдарыстың негізгі белгілері:
- кенеттен қорқыныш, үрей, алаңдаушылық сезімі;
- қалтырау;
- гиперемия (қызару), беттің ісінуі;
- салқын терлеу;
- көру қабілетінің нашарлауы (көру жиілігінің төмендеуі, екі жақты көру);
- шаршау;
- бас ауруы, әсіресе бастың артқы жағында;
- құлақтағы шуыл;
- ентігу, кеуде қуысының ауыруы. [91; 92].

Тәжірибеде гипертензиялық дағдарыстар:


1. Жиілік дәрежесі бойынша:

  • Сирек – жылына 1-2 рет; 

  • Орташа жиілік - жылына 3-5 рет; 

  • Жиі – жылына 5 реттен көп; 

2. Ауырлық дәрежесі бойынша:

  • Өкпе – 1-2 сағатқа созылады және тез тоқтайды; 

  • Орташа ауырлық дәрежесі – 3-4 сағатқа созылады, жалпы церебральды белгілер немесе сол жақ қарыншаның жетіспеушілігінің көріністері; 

  • Ауыр – бір тәулікке немесе одан да көп уақытқа созылуы мүмкін, мидың, жүректің, көрудің ауыр бұзылыстарымен сипатталады. [93; 94]. 

Гипертензиялық криздің асқынулары: сананың жоғалуы, церебральды қан кету (инсульт), аяқ-қолдардағы қозғалыстардың ішінара бұзылуы (паралич және парез), стенокардия, миокард инфарктісі, аритмия (жүрек ырғағының бұзылуы), жүрек жеткіліксіздігі, өкпе ісінуі, аневризм (толқу, эклампсия (жүкті әйелдерде қан қысымы көтерілген кезде пайда болатын жағдай). [95].

жүктеу/скачать 300.27 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   19



©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет