Бухгалтерлік есепке заңнамалы- нормативтік құжаттардың әдістемелік жинағы 0705002 «Бухгалтерлік есеп және аудит»

      49-бап. Жұмыс берушiнiң атауы, ведомстволық тиесiлiгi  өзгерген, мүлкiнiң меншiк иесi ауысқан немесе  жұмыс берушi қайта құрылған кездегi еңбек қатынастары

      Жұмыс берушiнiң атауы, ведомстволық тиесiлiгi өзгерген, мүлкiнiң меншiк иесi ауысқан немесе жұмыс берушi қайта құрылған жағдайларда қызметкерлермен еңбек қатынастары өзгерiссiз жалғаса бередi.

      50-бап. Жұмыстан шеттету

      1. Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда, жұмыс берушi тиiстi уәкiлеттi мемлекеттiк органдардың актiлерi негiзiнде қызметкердi жұмыстан шеттетуге мiндеттi.

      2. Жұмыс берушi осы баптың 1-тармағында көзделген жағдайлардан басқа:

  5) егер оның iс-әрекеттерi немесе әрекетсiздiгi авариялық ахуал туғызуға, еңбектi қорғау, өрт қауiпсiздiгi ережелерiнiң не көлiктегi қозғалыс қауiпсiздiгiнiң бұзылуына әкеп соғуы мүмкiн болса, қызметкердi жұмыстан шеттетуге мiндеттi.

      5. Жұмыс берушi қызметкердi жұмыстан заңсыз шеттеткен жағдайда оның жалақысы сақталады.      Ескерту. 50-бапқа өзгерту енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2007.12.19. N 9 (2008 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      51-бап. Еңбек шартын тоқтату негiздерi

      Мыналар:      1) тараптардың келiсiмi бойынша еңбек шартын бұзу;      2) еңбек шарты мерзiмiнiң аяқталуы;      3) жұмыс берушiнiң бастамасы бойынша еңбек шартын бұзу;      4) қызметкердiң бастамасы бойынша еңбек шартын бұзу;      5) тараптардың еркiнен тыс мән-жайлар;      6) қызметкердiң еңбек қатынастарын жалғастырудан бас тартуы;     7) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, қызметкердiң сайланбалы жұмысқа (лауазымға) ауысуы немесе еңбек қатынастарын жалғастыру мүмкiндiгiн болғызбайтын лауазымға тағайындалуы;      8) еңбек шартын жасасу талаптарының бұзылуы;      9) жұмыс берушiнiң атқарушы органы басшысымен жасалған еңбек шартында көзделген негiздер еңбек шартын тоқтату негiздерi болып табылады.

      52-бап. Тараптардың келiсiмi бойынша еңбек шартын бұзу

      1. Еңбек шарты тараптардың келiсiмi бойынша бұзылуы мүмкiн.

      3. Тараптардың келiсiмi бойынша еңбек шартының бұзылу күнi қызметкер мен жұмыс берушiнiң арасындағы келiсу бойынша айқындалады.

      53-бап. Мерзiмiнiң аяқталуына байланысты еңбек шартын тоқтату

      1. Белгiлi бiр мерзiмге жасалған еңбек шарты, мерзiмiнiң аяқталуына байланысты тоқтатылады.      2. Еңбек шартында келiсiлген мерзiмге сәйкес, қызметкердiң соңғы жұмыс күнi белгiлi бiр мерзiмге жасалған еңбек шарты мерзiмiнiң аяқталар күнi болып табылады.
      3. Жұмыстың аяқталған күнi белгiлi бiр жұмыстың орындалу уақытына жасалған еңбек шарты мерзiмiнiң аяқталар күнi болып табылады.
      4. Жұмыс орны (лауазымы) сақталған қызметкердiң жұмысқа шыққан күнi уақытша болмаған қызметкердiң орнын ауыстыру уақытына жасалған еңбек шарты мерзiмiнiң аяқталар күнi болып табылады. 
      5. Егер еңбек шартының мерзiмi аяқталғанда еңбек қатынастары iс жүзiнде жалғасып, тараптардың ешқайсысы оның тоқтатылуын талап етпесе, шарттың қолданылуы белгiленбеген мерзiмге ұзартылды деп есептеледi.

      54-бап. Жұмыс берушiнiң бастамасы бойынша еңбек шартын бұзудың негiздерi

      55-бап. Жұмыс берушiнiң бастамасы бойынша еңбек шартын бұзу мүмкiндiктерiн шектеу

      Осы Кодекстiң 54-бабы 1-тармағының 1) тармақшасында көзделген жағдайды қоспағанда, қызметкердiң уақытша еңбекке қабiлетсiздiк кезеңiнде және жыл сайынғы ақылы еңбек демалысында жүрген кезеңiнде еңбек шартын жұмыс берушiнiң бастамасы бойынша бұзуға жол берiлмейдi.

      56-бап. Жұмыс берушiнiң бастамасы бойынша еңбек шартын бұзу тәртiбi

      1. Егер еңбек шартында, ұжымдық шартта ескертудiң анағұрлым ұзақ мерзiмi белгiленбесе, жұмыс берушi осы Кодекстiң 54-бабы 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген негiздер бойынша еңбек шартын бұзатыны туралы қызметкерге бiр ай бұрын жазбаша ескертуге мiндеттi. Қызметкердiң жазбаша келiсiмiмен еңбек шартын бұзу ескерту мерзiмi аяқталғанға дейiн жүргiзiлуi мүмкiн.      2. Кәсiптiк одақтың мүшесi болып табылатын қызметкерлермен осы Кодекстiң 54-бабы 1-тармағының 2), 3) тармақшаларында көзделген негiздер бойынша еңбек шартын бұзу, сондай-ақ осы Кодекстiң 59-бабы 1-тармағының 2) тармақшасына сәйкес еңбек шартын тоқтату ұжымдық шартта көзделген тәртiппен, осы ұйымның кәсiптiк одағы органының дәлелдi пiкiрiн ескере отырып жүргiзiледi.
      3. Осы Кодекстiң 54-бабы 1-тармағының 4) тармақшасына сәйкес еңбек шартын бұзу үшiн қызметкердiң осы жұмысты жалғастыруына кедергi келтiретiн денсаулық жағдайы салдарынан атқаратын лауазымына немесе орындайтын жұмысына сәйкес келмеуi Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен медициналық-әлеуметтiк сараптама қорытындысымен расталған болуға тиiс. 
      4. Еңбек шартын осы Кодекстiң 54-бабы 1-тармағының 6) - 13) және 16) тармақшаларында көзделген негiздер бойынша бұзу осы Кодекстiң 73-бабында көзделген тәртiптiк жазалар қолдану тәртiбi және 74-бабының талаптары сақтала отырып жүргiзiледi.      5. Еңбек шарты осы Кодекстiң 54-бабы 1-тармағының 2) - 4) тармақшаларында көзделген негiздер бойынша бұзылған кезде, қызметкер келiскен жағдайда жұмыс берушi оны басқа жұмысқа ауыстыру шараларын қабылдауға тиiс.
      6. Егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше белгiленбесе, қызметкер бiлiктiлiгiнiң жеткiлiксiздiгi салдарынан атқаратын лауазымына немесе орындайтын жұмысына сәйкес келмегендiктен, жұмыс берушiнiң бастамасы бойынша еңбек шартын бұзу аттестациялық комиссияның шешiмiне негiзделуге тиiс, оның құрамына қызметкерлер өкiлi қатысуға тиiс.
      Қызметкерлердi аттестаттау тәртiбi, талаптары мен кезеңдiлiгi ұжымдық шартта, ал ол жоқ болған жағдайда жұмыс берушiнiң актiсiнде айқындалады.

      57-бап. Қызметкердiң бастамасы бойынша еңбек шартын бұзу

      1. Осы баптың 4-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, қызметкер жұмыс берушiге кемiнде бiр ай бұрын жазбаша ескерте отырып, еңбек шартын өзiнiң бастамасы бойынша бұзуға құқылы.
      2. Еңбек шарты қызметкер мен жұмыс берушiнiң арасындағы келiсiм бойынша осы баптың 1-тармағында көзделген ескерту мерзiмi аяқталғанға дейiн бұзылуы мүмкiн.
      3. Еңбек шартын бұзу жұмысты жалғастыру мүмкiндiгiнiң болмауына байланысты жағдайларда, қызметкер еңбек шартын өтiнiште көрсетiлген мерзiмде бұзу туралы жұмыс берушiге жазбаша ескертедi.
      4. Қызметкер жұмыс берушiнiң еңбек шарты талаптарын орындамағаны туралы оған жазбаша хабарлауға құқылы. Егер жетi күн мерзiм өткен соң жұмыс берушiнiң еңбек шарты талаптарын орындамауы жалғасқан жағдайда, қызметкер үш жұмыс күнiнен кешiктiрмей жұмыс берушiге жазбаша ескерте отырып, еңбек шартын бұзуға құқылы.
      5. Қызметкер осы бапта көзделген ескерту мерзiмi iшiнде еңбек шартын бұзу туралы өтiнiшiн жазбаша нысанда қайтарып алуға құқылы.
      6. Осы бапта көрсетiлген ескерту мерзiмi өткен соң қызметкер жұмысты тоқтатуға құқылы, ал жұмыс берушi қызметкерге еңбек қызметiне байланысты құжаттар мен оған тиесiлi ақшалай төлемдердi беруге мiндеттi.
      7. Осы Кодексте қызметкерлердiң жекелеген санаттары үшiн еңбек шартын қызметкердiң бастамасы бойынша бұзудың ерекше тәртiбi көзделедi.

      58-бап. Тараптардың еркiнен тыс мән-жайлар бойынша еңбек шартын тоқтату

      1. Еңбек шарты тараптардың еркiнен тыс мына мән-жайлар бойынша:
      1) қызметкер әскери қызметке шақырылған (кiрген) кезде қызметкер тиiстi құжатты ұсынған күннен бастап үш күн мерзiмнен кешiктiрiлмей;
      2) қызметкер не жұмыс берушi-жеке тұлға еңбек қатынастарын жалғастыру мүмкiндiгiн болғызбайтын жазамен сотталған сот үкiмi заңды күшiне енген кезде;
      3) қызметкер не жұмыс берушi-жеке тұлға қайтыс болған жағдайда, сондай-ақ сот қызметкердi не жұмыс берушi - жеке тұлғаны қайтыс болды деп жариялаған немесе хабарсыз кеттi деп таныған жағдайда;
      4) сот қызметкердi әрекетке қабiлетсiз немесе әрекетке қабiлетi шектеулi деп таныған, соның салдарынан қызметкердiң бұрынғы жұмысын жалғастыруға мүмкiндiгi болмайтын жағдайда;
      5) бұрын осы жұмысты атқарған қызметкер жұмысына қайта алынған жағдайда тоқтатылуға тиiс. 
      2. Сот үкiмiнiң, шешiмiнiң заңды күшiне енген күнi немесе қызметкердiң қайтыс болған күнi осы баптың 1-тармағының 2) - 4) тармақшаларында көрсетiлген негiздер бойынша еңбек шартының тоқтатылған күнi болып табылады.

      59-бап. Қызметкер еңбек қатынастарын жалғастырудан бас тартқан кезде еңбек шартын тоқтату

      1. Қызметкер еңбек қатынастарын жалғастырудан бас тартқан кезде қызметкермен еңбек шарты:      1) қызметкер жұмыс берушiмен бiрге басқа жерге жұмысқа ауысудан бас тартқан;      2) еңбек жағдайларының өзгеруiне байланысты қызметкер жұмысты жалғастырудан бас тартқан;
      3) жұмыс берушi - заңды тұлға қайта құрылған кезде қызметкер жұмысты жалғастырудан бас тартқан;      4) еңбек мiндеттерiн атқаруға байланысты өндiрiстiк жарақат алған, кәсiптiк ауруға шалдыққан немесе денсаулығына өндiрiске байланысты емес өзге де зақым келген кезде қызметкер басқа жұмысқа ауысудан бас тартқан жағдайларда тоқтатылуға жатады.
      2. Қызметкер еңбек қатынастарын жалғастырудан жазбаша түрде бас тартқан кезде ғана еңбек шартын тоқтатуға жол берiледi. 
      3. Қызметкердiң уақытша еңбекке қабiлетсiз болуы (оның iшiнде жүктiлiгi және босануы бойынша) және демалысы кезеңiнде еңбек шартын тоқтатуға жол берiлмейдi. 

      60-бап. Қызметкердiң сайланбалы жұмысқа (лауазымға) ауысуына немесе оның лауазымға тағайындалуына байланысты еңбек шартын бұзу

      Егер Қазақстан Республикасының заңдарында осындай лауазымдарды атқаратын адамдарға ақы төленетiн өзге лауазымдарда iстеуге тыйым салу белгiленген болса, қызметкердiң сайланбалы жұмысқа (лауазымға) ауысуына немесе лауазымға тағайындалуына байланысты онымен еңбек шарты бұзылады.
      Қызметкердiң жұмыс берушiнi хабардар етуi және қызметкердiң жұмысқа (лауазымға) сайлану немесе тағайындалу актiсi негiз болып табылады.

      61-бап. Еңбек шартын жасасу талаптарының бұзылуы салдарынан еңбек шартын тоқтату

      1. Егер еңбек шартын жасасу талаптарын бұзу еңбек қатынастарын жалғастыру мүмкiндiгiн болғызбаса: 
      1) медициналық қорытынды негiзiнде қызметкердiң денсаулық жағдайына қайшы келетiн жұмысты атқаруға еңбек шарты жасалған;
      2) адамды белгiлi бiр лауазымдарды немесе белгiлi бiр қызметтi атқару құқығынан айырған заңды күшiне енген сот үкiмiн немесе шешiмiн бұза отырып жұмысты орындауға еңбек шарты жасалған;
      3) белгiленген тәртiппен шетелдiк жұмыс күшiн тартуға рұқсат алмай немесе Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген шектеулердi немесе алып тастауларды сақтамай, шетелдiк азаматтармен және азаматтығы жоқ адамдармен еңбек шарты жасалған;
      4) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген басқа да жағдайларда еңбек шартын жасасу талаптарының бұзылуы салдарынан еңбек шарты тоқтатылуға тиiс.
      2. Егер қызметкердi оның келiсiмiмен жұмыс берушiде бар басқа, орындау үшiн қызметкерге шектеу қойылмайтын жұмысқа ауыстыру мүмкiндiгi болмаса, осы баптың 1-тармағының 1) - 2) тармақшаларында көзделген негiздер бойынша еңбек шартын тоқтатуға жол берiледi. Қызметкер басқа жұмысқа ауысуға келiсiм берген кезде, онымен еңбек шарты жасалады. 
      3. Еңбек шарты осы баптың 1-тармағының 1), 3) тармақшаларында көзделген жағдайларда тоқтатылған кезде, жұмыс берушi қызметкерге үш айдағы орташа жалақысы мөлшерiнде өтемақы төлемiн жүргiзедi.

      62-бап. Еңбек шартының тоқтатылуын ресiмдеу

      1. Жұмыс берушi - жеке тұлға қайтыс болған (сот қайтыс болды деп хабарлаған немесе хабарсыз кеттi деп таныған) жағдайда еңбек шартының тоқтатылуын және үй қызметкерлерiмен еңбек шартының тоқтатылуын қоспағанда, еңбек шартының тоқтатылуы жұмыс берушiнiң актiсiмен ресiмделедi.
      2. Жұмыс берушiнiң актiсiнде осы Кодекске сәйкес еңбек шартын тоқтатудың негiзi көрсетiлуге тиiс.
      3. Осы Кодексте көзделген жағдайларды қоспағанда, жұмыстың соңғы күнi еңбек шартының тоқтатылған күнi болып табылады.
      4. Жұмыс берушiнiң еңбек шартын тоқтату туралы актiсiнiң көшiрмесi үш күн мерзiмде қызметкерге тапсырылады не оған хабарламалы хатпен жiберiледi.

      63-бап. Еңбек кiтапшасын және еңбек қызметiне  байланысты құжаттарды беру

      1. Жұмыс берушi еңбек шарты тоқтатылған күнi қызметкерге еңбек кiтапшасын немесе қызметкердiң еңбек қызметiн растайтын өзге де құжатты беруге мiндеттi.      2. Жұмыс берушi қызметкердiң (оның iшiнде бұрынғы қызметкердiң) талап етуi бойынша өтiнiш берiлген кезден бастап бес жұмыс күнi iшiнде оның мамандығын (бiлiктiлiгiн, лауазымын), жұмыс iстеген уақытын және жалақы мөлшерiн көрсете отырып, анықтаманы, қызметкердiң бiлiктiлiгi және оның жұмысқа көзқарасы туралы мәлiметтердi қамтитын мiнездеме-ұсынымды, сондай-ақ осы Кодексте көзделген басқа да құжаттарды беруге мiндеттi.
      3. Жұмыс берушi - заңды тұлға таратылған, банкроттыққа ұшыраған, жұмыс берушi - жеке тұлға қызметiн тоқтатқан кезде жұмыс берушi, қызметкердiң алдында берешегi болса, жалақы және өзге де төлемдер бойынша жинақталған берешектiң мөлшерi туралы тиiстi түрде ресiмделген анықтама беруге мiндеттi.
 5-тарау. ҚЫЗМЕТКЕРДIҢ ЖЕКЕ ДЕРЕКТЕРIН ҚОРҒАУ

      64-бап. Қызметкердiң жеке деректерi, оларды өңдеу

      Қызметкердiң жеке деректерi - еңбек қатынастары туындаған, жалғасқан және тоқтатылған кезде қажет болатын қызметкер туралы ақпарат.
      Қызметкердiң жеке деректерiн өңдеу - қызметкердiң жеке деректерiн алу, сақтау, беру.

      65-бап. Қызметкердiң жеке деректерiн өңдеуге қойылатын талаптар

      Қызметкердiң жеке деректерiн өңдеу кезiнде жұмыс берушi мынадай талаптарды сақтауға мiндеттi:      1) қызметкердiң жеке деректерiн өңдеу заңдар мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң сақталуын қамтамасыз ету, қызметкердiң жұмысқа орналасуына, оқуына және қызметте жоғарылауына жәрдемдесу, қызметкердiң жеке қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатында жүзеге асырылады;      2) қызметкердiң өңделетiн жеке деректерiнiң көлемi мен мазмұны Қазақстан Республикасының Конституциясына, осы Кодекске және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына сәйкес айқындалады;
      3) қызметкердiң жеке деректерiн оның өзi табыс етедi;      4) жұмыс берушiнiң қызметкерден оның саяси, дiни және өзге де сенiмдерi мен жеке өмiрi туралы ақпарат талап етуге құқығы жоқ
      5) жұмыс берушiнiң қызметкерден оның қоғамдық бiрлестiктерге, соның iшiнде кәсiптiк одақтарға мүшелiгi немесе олардағы қызметi туралы ақпарат талап етуге құқығы жоқ      6) жұмыс берушiнiң қызметкердiң мүдделерiне қатысты шешiмдер қабылдаған кезде қызметкердiң автоматтандырылған өңдеу немесе электрондық алу нәтижесiнде алынған жеке деректерiн негiзге алуға құқығы жоқ      7) жұмыс берушi қызметкердiң жеке деректерiн қорғауды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен қамтамасыз етедi.

      66-бап. Қызметкердiң жеке деректерiн сақтау

      Жұмыс берушi ұйымдағы қызметкердiң жеке деректерiн сақтау тәртiбiн Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген талаптарды сақтай отырып белгiлейдi.      Қызметкердiң жеке деректерiн сақтау тәртiбiн белгiлейтiн жұмыс берушiнiң актiлерiмен қызметкер таныстырылуға тиiс. 

      67-бап. Қызметкердiң жеке деректерiн беру

      1. Қызметкердiң жеке деректерiн беру кезiнде жұмыс берушi мынадай талаптарды сақтауға:      1) қызметкердiң жазбаша келiсiмiнсiз оның жеке деректерiн үшiншi тарапқа хабарламауға;      2) арнайы уәкiлеттiк берiлген адамдарға ғана қызметкердiң жеке деректерiн алуға рұқсат етуге тиiс. Бұл ретте, аталған адамдар қызметкердiң нақты функцияларды орындау үшiн қажеттi жеке деректерiн ғана алуға құқылы болып, құпиялылық режимiн сақтауға;
      3) қызметкердiң жеке деректерiн ұйым шегiнде берудi жұмыс берушiнiң қызметкер таныстырылуға тиiс актiсiне сәйкес жүзеге асыруға тиiс.
      2. Қызметкердiң жеке деректерi берiлген адамдар бұл деректер қандай мақсат үшiн хабарланса, сол мақсатта ғана пайдалануға тиiс және Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген жағдайларды қоспағанда, оны үшiншi тарапқа беруге құқылы емес.

      68-бап. Қызметкердiң жұмыс берушiде сақталатын жеке  деректерiн қорғауды қамтамасыз ету мақсатындағы  құқықтары

      Қызметкердiң жұмыс берушiде сақталатын жеке деректерiн қорғауды қамтамасыз ету мақсатында:      1) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, қызметкердiң жеке деректерi бар жазбалардың көшiрмелерiн алу құқығын қоса алғанда, өзiнiң жеке деректерiне тегiн қолжетiмдiлiгiне;      2) дұрыс емес немесе толық емес жеке деректердi, сондай-ақ осы Кодекстiң талаптарын бұза отырып өңделген деректердi алып тастауға немесе түзетуге;      3) бұрын қызметкердiң дұрыс емес немесе толық емес жеке деректерi берiлген адамдарға ол деректерге жасалған түзетулердi жұмыс берушiнiң хабарлауын талап етуге;
      4) жеке деректерiн өңдеген кезде жұмыс берушiнiң жiберген iс-әрекеттерi (әрекетсiздiгi) үшiн сотқа шағым жасауға құқығы бар.

 6-тарау. ЕҢБЕК ТӘРТIПТЕМЕСI. ЕҢБЕК ТӘРТIБI

      69-бап. Еңбек тәртiптемесiнiң ережелерi

      1. Жұмыс берушi еңбек тәртiптемесiнiң ережелерiн қызметкерлер өкiлдерiмен келiсе отырып бекiтедi.

      70-бап. Еңбек тәртiбiн қамтамасыз ету

      Еңбек тәртiбiн жұмыс берушi жеке және ұжымдық еңбек үшiн қажеттi ұйымдастырушылық және экономикалық жағдайлар жасау, қызметкерлердiң еңбекке саналы көзқарасы арқылы, сендiру, адал еңбегi үшiн көтермелеу әдiстерiмен, сондай-ақ тәртiптiк терiс қылық жасаған қызметкерлерге тәртiптiк жаза қолдану арқылы қамтамасыз етедi.