Бухгалтерлік есепке заңнамалы- нормативтік құжаттардың әдістемелік жинағы 0705002 «Бухгалтерлік есеп және аудит»

35. Аралық қаржылық есептілік

620. Осы Стандартқа сәйкес ретінде сипатталатын аралық қаржылық есептілікті шығару кезінде субъект осы Стандарттың 621-тармағында жазылған жағдайларды қоспағанда, ХҚЕС (IAS) 34 «Аралық қаржылық есептілікті» пайдалануы тиіс.

621. Егер субъект әдетте аралық қаржылық есептілікті дайындамай, кейбір жағдайда мұндай қажеттілікке кездессе (мысалы, бизнесті біріктіруге байланысты), ол алдыңғы кезеңдегі салыстырмалы ақпарат ретінде алдыңғы жылдардағы жылдық қаржылық есептерді пайдалана алады, оны беру, егер берілген аралық кезеңде қаржылық есептерді дайындауды жүзеге асыру мүмкін болмаса, ХҚЕС (IAS) «Аралық қаржылық есептілік» 34 немесе осы Стандарттың 59-тармағына сәйкес талап етіледі.

36. ХҚЕС-ті алғаш рет қолданатын субъектілер үшін ХҚЕС-ке көшу

622. Бұл бөлім осы Стандартты алғаш қолдану субъектілерге, оның Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының ХҚЕС толық нұсқасын немесе қандай да бір жалпыға бірдей қабылданған бухгалтерлік есеп қағидаттарын, есепке алу негіздері ретінде пайдаланғанына қарамастан, қолданылады. Осы Стандартты алғаш қолданған субъект осы Стандартқа сәйкес тұңғыш дайындалған қаржылық есептер үшін осы бөлімді пайдалануы тиіс.

623. Субъектінің осы Стандартқа сәйкес тұңғыш дайындаған қаржылық есептері – субъектінің алғашқы жылдық қаржылық есептері, онда субъект олардың осы Стандартқа сәйкестігі туралы анық әрі сөзсіз мәлімдеме жасайды. Осы Стандартқа сәйкес тұңғыш дайындалған қаржылық есептер, егер ол:

1) алдыңғы кезеңдердегі қаржылық есептерді бермесе;

2) барлық аспектілерде осы Стандартпен келісілетін бухгалтерлдік есеп стандарттарына сәйкес алдыңғы кезеңдердегі соңғы қаржылық есептерді берсе; немесе

3) ХҚЕС-ке сәйкес алдыңғы кезеңдердегі ең соңғы қаржылық есептерді берсе, субъектінің алғашқы жылдық қаржылық есептері болып табылады.

624. Осы Стандарттың 62-тармағы қаржылық есептердің толық жинағының анықтамасын береді.

625. осы Стандарттың 59-тармағы берілген сипаттағы белгілі бір салыстырмалы ақпаратпен қатар, қаржылық есептерде көрінген барлық ақшалай сома бойынша алдыңғы салыстырмалы кезеңге қатысты салыстырмалы ақпаратты ашу үшін қаржылық есептердің толық жинағын беруді талап етеді. Субъект бір алдыңғы кезеңнен асатын салыстырмалы ақпарат бере алады. Сондықтан осы Стандартқа субъектінің көшу күні ерте кезеңнің басы болып табылады, ол үшін субъект осы Стандартқа сәйкес өзінің алғашқы қаржылық есептерінде осы Стандарттың талаптарына сай келетін толық салыстырмалы ақпарат ұсынады

626. Осы Стандарттың 627-629-тармақтарында жазылған жағдайларды қоспағанда, осы Стандартқа көшу күніне бастапқы баланста (яғни есептілікті берудің ең алғаш кезеңінің басында) субъект:

1) осы Стандартта танып, қабылдау талап етілетін барлық активтер мен міндеттемелерді танып, қабылдауы;

2) егер осы Стандарт бұлай танып, қабылдауға рұқсат етпесе, активтер мен міндеттемелер ретінде құжатты танымауы;

3) осы Стандартқа сәйкес активтің, міндеттеменің немесе капитал компонентінің бір түрі ретінде, бірақ активтің, міндеттеменің немесе капитал компонентінің басқа түрі болып табылатын қаржылық есептілікті дайындаудың алдыңғы негізіне сәйкес олар таныған құжатты қайта жіктеуі; және

4) танылатын активтер мен міндеттемелердің барлығын өлшеу кезінде осы Стандартты пайдалануы тиіс.

627. Осы Стандартқа сәйкес бастапқы баланс жасау кезінде субъект пайдаланатын есепке алу саясаты қаржылық есепті дайындаудың алдыңғы негізінің шеңберінде пайдаланылған күнге есеп саясатынан өзгеше болуы мүмкін. Тиісті түзетулердегі қажеттілік операциялардың, осы Стандартқа көшу күніне дейінгі жүзеге асырылған басқа да жағдайлардың нәтижесінен туындайды. Сондықтан осы Стандартқа көшу күніне субъект тікелей бөлінбеген пайдадағы түзетулерді (немесе, егер капиталдың өзге санаты болса) көрсетуі тиіс.

628. Осы Стандартты бірінші рет қолданған кезде субъект қаржылық есепті дайындаудың алдыңғы негізінің шеңберінде пайдаланылған есепке алу тәртібін мынадай:

1) қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелерді танып, қабылдауды тоқтату;

2) хеджирлеуді есепке алу;

3) есеп айырысуды бағалау; және

4) сатуға арналған және тоқтатылған қызмет ретіндегі жіктелген активтері операцияларына қатысты өзгертуі тиіс.

629. Субъект осы Стандартқа сәйкес алғаш дайындалған қаржылық есептер үшін мынадай талаптардан босатуды пайдалана алады:

1) Бизнесті біріктіру. Осы Стандартты алғаш қолданатын субъект оған көшу күніне дейін болған бизнесті осы Стандарттың 18-бөлімін қолданбауды шеше алады. Алайда, егер осы Стандартты алғаш қолданатын субъект осы Стандарттың 18-бөлімнің талаптарын орындау үшін бизнесті біріктіру жөніндегі деректерді қайта есептесе, ол бизнестің неғұрлым кеш бірігулері жөніндегі деректерді де қайта есептеуі тиіс.

2) Әділ құны немесе өзіндік құны ретіндегі қайта бағаланған құны. Осы Стандартты алғаш қолданатын субъект оған көшу күніне өзіндік құны ретінде оған көшу күнінде немесе бұрын қайта бағалау нәтижесінде бухгалтерлік есептің алдыңғы стандарттарына сәйкес есептелген негізгі қаражат бабының құнын пайдалана алады.

3) Бір валютадан екіншісіне аударудан түсетін жинақталған айырмалар. Осы Стандарттың 30-бөлімі капиталдың жекелеген компоненті ретінде аударудан түсетін кейбір айырмаларды субъектінің жіктеуін талап етеді және шығу кезінде оларды пайда мен залалның құрамында танып, қабылдайды. Осы Стандартты алғаш қолданатын субъект осы Стандартқа көшу күніне капиталды аударудан түскен жинақталған айырмаларды танымауды шеше алады.

4) Құрамдасқан қаржылық құралдар. Субъект шығару кезінде міндеттемелер мен капиталдың жекелеген компоненттеріне құрамдасқан қаржылық құралды бөлуге тиіс. Осы Стандартты алғаш қолданатын субъектіден, егер көшу күнінде міндеттеме компоненті әлі жүзеге асырылмаса, осы екі компонентті бөлу талап етілмейді.

5) Акцияларға негізделген төлемдер операциясы. Осы Стандартты алғаш қолданатын субъектінің осы Стандарттың 25-бөлімін осы Стандартқа көшу күніне дейін ұсынылған үлестік құралдарға қолдануын қолдайды, бірақ талап етпейді.

6) Пайда түсіруге кейінге қалдырылған салық. Осы Стандартты алғаш қолданатын субъектіден салық базасы мен активтердің немесе кейінге қалдырылған салық активтерін не міндеттемелерін танып, қабылдау шамадан тыс шығындар мен күш салумен байланысты болатын баланстық құны арасындағы айырмаға қатысты кейінге қалдырылған салық активтерін не кейінге қалдырылған міндеттемелерді танып, қабылдау талап етілмейді.

630. Егер көшу күніне субъект үшін осы Стандартқа сәйкес бастапқы балансты қайта есептеу анық мүмкін болмаса, ол ерте кезеңнен бастап Стандарттың 626-629-тармақтарын қолдануы тиіс, ол үшін бұл көшу күнін ашу мүмкін болады және алдыңғы кезеңдерге қатысты берілген деректер салыстырмалы болып табылады. Егер субъект үшін осы Стандартта талап етілген қандай да бір ашуларды осы Стандартқа сәйкес субъект бірінші рет қаржылық есептілікті жасайтын кезеңнен бұрынғы кез келген кезеңде беру анық жүзеге асырылмайтын болса, онда бұл ашылмау фактісі ашылуы тиіс.

§ 284. Ақпаратты ашу

631. Субъект қаржылық есептілікті дайындаудың алдыңғы негізінен осы Стандартқа көшу оның қызметтің қаржылық жағдайына, қаржылық нәтижесіне және ақша қаражатының ағынына қалай әсер еткенін түсіндіруі тиіс.

632. Осы Стандарттың 631-тармағының талаптарын орындау үшін субъектінің осы Стандартқа сәйкес алғаш дайындаған қаржылық есептері мыналарды:

1) қаржылық есептілікті дайындаудың алдыңғы негізіне, осы Стандартқа сәйкес танылатын капиталға сәйкес көрінген капиталды мынадай екі күнге:

осы Стандартқа көшу күніне; және

қаржылық есептілікті дайындаудың алдыңғы негізіне сәйкес дайындалған субъектінің жылдық қаржылық есептерінде берілген ең соңғы кезеңнің аяқталған күніне мұқият тексеруді; және

2) осы Стандартқа сәйкес танылатын ең соңғы кезеңдегі қаржылық есептілікті дайындаудың алдыңғы негізіне сәйкес көрінген субъектінің пайдасы бар және зияны бар ең соңғы жылдық қаржылық есептерінің пайдасы мен зиянын мұқият тексеруді қамтуы тиіс.

633. Егер субъект қаржылық есептілікті дайындаудың алдыңғы негізін пайдалану кезінде жіберілген қателіктерді білсе, онда осы Стандарттың 632-тармағының 1) және 2) тармақшаларында талап етілетін мұқият тексеруде мұндай қателерді түзету есеп саясатындағы өзгерістерден алшақ болуы тиіс.

634. Егер субъект алдыңғы кезеңдер үшін қаржылық есептерді бермесе, онда бұл факт осы Стандартқа сәйкес дайындалған оның қаржылық есептерінде ашылуы тиіс.

Қаржылық есептіліктің