Бул ұлпа мен периодонт кабынуы кезіндегі жергілікті патологиялық үрдіске ұшырайтын тіндердің жиынтығы. Дәлелдеп айтқанда ол ұлпа және қуыс қабырғасын құрайтын дентин
Периодонт қабынуның классификациясы
жүктеу/скачать 0.77 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пульпиттің этиологиясы және патогенезі.
- 2.1.12.Периодонтиттің этиологиясы және потогенезі.
| .2.1.10. Периодонт қабынуның классификациясы.
Периодонт – түбір байламы (корневая связка) – periodontium – дәнекер тінді құрылым, тісті альвеолада ұстап тұрып, жақ сүйегімен байланыстырады және периодонт саңылауында орналасады. Периодонттың құрамына байланыстырушы аппарат, клеткалар тобы, қан және лимфа тамырлары, нерв талшықтары, клеткааралық зат кіреді. Периодонтта қабыну үрдісі түбір ұшы тесігі арқылы түбір өзегіндегі инфекциялы-уытты құрамның периодонтқа өтуі нәтижесінде дамиды. Периодонт қабынуының дамуында граммтеріс бактериялдардың қабықтарының бұзылуы кезінде бөлінетін эндотоксиндердің маңызы зор. Периодонтқа түскен эндотоксиндер қан тамырларын кеңейтетін және өткізгіштігін жоғарылататын биологиялық белсенді заттардың бөлінуін қамтамасыз ете отырып, онда жедел қабыну үрдісін туындатады. Классификациясы: Жедел- серозды, іріңді Созылмалы- фиброзды, гранулденген, гранулематозды Созылмалы периодонтит өршуі Пульпиттің этиологиясы және патогенезі. ПульпитТүрлі тітіркендіргіштердің әсерінен ұлпаның кабынуына жауап реакциясына - ұлпа кабынүы (пульпит) деп аталады. Әсер этуші тітіркендіргіштердің күші әсер ету уакыты және ұлпаның қорғаныс қызметіне байланысты болады. Жастардың тіс ұлпасында қоректі заттардың айырбастау үрдісі және қорғаныс касиеті жоғары болғандықтан жедел ағымды кабын үрдісі көп кездеседі. Сондықтан емдеу кезінде науқастың жасына қарай емдеу әдісін таңдау көрінеді.Ұлпа қабынуының этиологиясыМикроб және олардың токсиндерінің тіс жегі қуысындағы дентин арналары , кабырға тесіктерінен , не пародонт қалтасы , қан және лимфа ағымы арқылы түбір ұшынан жұқпаның ұлпаға өтуінен , ұлпа қабынуы келіп шығады .Сонымен бірге ұлпа қабынуна механикалық , физикалық , химиялық жарақаттар да себепші болады.Механикалық закымданулар жедел және созылмалы болып бөлінеді . Жедел закымдану бір мезгілде алынған жаракаттан , тіс сауытының сынып ұлпа ашылуы , сауыт түгел сынып түсіп , түбір ұлпасының ашылуы , не соққы кезінде кан тамыр , жүйке тамыр , лимфа тамырлар шоғырының үзілуінен болады . Ал созылмалы механикалық закымданудан мысалы ауыз қуысына түрлі заттарды салып тістеу , жіпті тістеп үзу , пісте және жаңғақты тіспен шағу сиякты зиянды әдеттердің , не протездер мен пломба дұрыс салынбағанда , ол биік болып тіске салмақ түсіруден келіп шығады .Механикалық закымданулар жедел және созылмалы болып бөлінеді . Жедел закымдану бір мезгілде алынған жаракаттан , тіс сауытының сынып ұлпа ашылуы , сауыт түгел сынып түсіп , түбір ұлпасының ашылуы , не соққы кезінде кан тамыр ,жүйке тамыр , лимфа тамырлар шоғырының үзілуінен болады . Ал созылмалы механикалық закымданудан мысалы ауыз қуысына түрлі заттарды салып тістеу , жіпті тістеп үзу , пісте және жаңғақты тіспен шағу сиякты зиянды әдеттердің , не протездер мен пломба дұрыс салынбағанда , ол биік болып тіске салмақ түсіруден келіп шығады .Термиялык зақымдану – тісті препараттау кезінде бормен тоқтамай жұмыс істеу кезінде , не препаратталған тіс ұзак уакыт жасанды сауытпен қапталмаған кезде болады. Химиялық закымдану- тіс жегі қуысын спиртпен , эфирмен өңдеуде , тұракты пломбаны оқшауламай салған кезде , ұлпа қабынуы болуы мүмкін . Сонымен қатар ағзаның имунды жүйесінің жұмысы төмендегенде де ұлпа кабынады.Термиялык зақымдану – тісті препараттау кезінде бормен тоқтамай жұмыс істеу кезінде , не препаратталған тіс ұзак уакыт жасанды сауытпен қапталмаған кезде болады. Химиялық закымдану- тіс жегі қуысын спиртпен , эфирмен өңдеуде , тұракты пломбаны оқшауламай салған кезде , ұлпа қабынуы болуы мүмкін . Сонымен қатар ағзаның имунды жүйесінің жұмысы төмендегенде де ұлпа кабынады.Ұлпа қабынуының патогенезі Мұнда жалпы кабынуға тән күрделі биохимиялық , гистохимиялық , ультраструктуралық қан тамыр тіндердегі реакциясы болып , біріктіруші тіндердің өткізгіштігі бұзылып , экссудат жиналады . Ол алдын сары сулы болса , кейіннен іріңдейді . Ұлпада кан тамырлар толады , ісінеді , кей жерлерде кан қоюланады . Сарысулы кабыну 6-8 сағаттан кейін тіс жегі қуысына жакын жерде іріңді кабынуға өтеді , жергілікті іріңдіктер пайда болады . Ол іріңдіктер айналасындағы ұлпа тіндерін қабындырады да , ошақты ұлпа қабынуына алып келеді . Дентиндегі микротесіктер арқылы экссудат сыртқа шығып , қабыну басылып , созылмалы түрге өтеді . Ал іріңдіктер бір - біріне қосылып кетсе , ол жайылған ұлпа қабынуына өтеді . Бұл қан және жүйке тамырларының ісіну нәтижесінде қысылып , қатты ауруларға алып келеді . Қан ағымы баяулайды , әсіресе түнде түнгі ауруларға себеп болады . Қан тамырларда тромб пайда болып , қан айналуы тоқтайды . Ол жерде микроорганизмдер топталып , сауыт ұлпасының құрылысында қатты өзгерістер басталады , тек түбір ұлпасында ұлпа бұрынғы қызметін баяу жүргізеді .2.1.12.Периодонтиттің этиологиясы және потогенезі.Периодонтит.Периодонттағы дамитын патологиялық үрдістердің ішінде белгілі орын латыни – периодонтитың қабынуы. Қабыну үрдісі көбінесе түбірұшы периодонты аймағында орын алатындықтан, орыс тіліндегі әдебиеттерде «түбірұшы периодонтының қабынуы» (верхушечный периодонтит) денег актау жиі кездеседі. Бұдан әрі – периодонтитың қабынуы туралы мәлімет берогенде, түбірұшы денег анықтауышты қоспай, тек «периодонтитың қабынуы» немесе «периодонтит» денег актау қолданылады.Периодонттың қабынуы Периодонттың қабынуы Периодонт қабынуы тіс түбірі ұшында орналасқан, түбір өзегі тесігі арқылы периодонт тініне инфекция түскен кезде пайда болатын үрдіс болып табылады. Периодонт байламдарының бүтіндігінің, сүйек тінінің және тіс маңындағы кортикальды пластинканың бұзылысы болады. Сонымен қатар, көлемді кистаның түзілісіне әкелуі мүмкін. Периодонт қабынуының көптеген жіктелуі ұсынылған. Солардың ішінде көп қолданыс тапқан периодонт қабынуының Лукомский И.Г. (1955) ұсынған жүйесі: Клиникалық ағымына байланысты екі түроге бөледі: жедел және созылмалы қабынулары. І. периодонтитың жедел қабынуы (острый периодонтит – pеriodontitis acuta). 1) периодонтитың жедел серозды (сарысулы) қабынуы (острый серозный периодонтит – periodontitis acuta serosa) 2) периодонтитың жедел іріңді қабынуы (острый гнойный периодонтит – periodontitis acuta purulenta) ІІ. Периодонттың созылмалы қабынуы (хронический периодонтит – pеriodontitis chronica) 1) периодонтитың созылмалы фиброзды қабынуы (хронический фиброзный периодонтит – periodontitis chronica fibrosa) 2) периодонтитың созылмалы гранулденіп қабынуы (хронический гранулирующий периодонтит – periodontitis chronica granulans) 3) периодонтитың созылмалы гранулемаланып қабынуы немесе түбірұшы гранулемасы (хронический гранулематозный периодонтит или верхушечная гранулема – periodontitis chronica granulomatosa, s. Granuloma radicis). Периодонттың созылмалы қабынуы кезінде әртүрлі қолайсыз жағдайлар әсерінен (тұмау, организмнің суыққа шалдығуы, жүйкелік күйзелістер және б.) өршу үрдісі орын аллы мүмкін. Сондықтан бұл үрдісті жеке топқа енгізуге болады. ІІІ. Периодонттың созылмалы қабынуының өршуі (хронический периодонтит в стадии обострения – periodontitis chronica exacerbata) Периодонт қабынуының Лукомский И.Г. Бойынша жіктелуіБіріншілік - бұл үрдіс емделмеген тісжегіден, ұлпа қабынуының немесе пародонт ауруларының нәтижесінен демиды. Екіншілік – бұл үрдіс ятрогенді себеп болған кезде Интрадентальды периодонтит негізінен емделмеген ұлпа қабынуының асқынуынан пайда болады Экстрадентальды периодонтит (тісішілік және тіс сыртылық) периодонтиты қоршаған тіндердің қабыну үрдісіне ауысуы нәтижесінде демиды (остеомиелит, гайморит). Периодонтитке бактерияның ену жолдарын екіге бөледі: Инфекциялық периодонтитПериодонттың инфекция әсерінен қабынуы (инфекционный периодонтит) Бұл жағдайды туындатуда көптеген бактериялардың маңызы бар, солардың ішінде белгілі рөл атқаратындар – коктар: гемолиздемеуші-стрептококк (негемолитический стрептококкк – 62% жағдайда, жасылдандырушы – (зеленящий стрептококкк) – 26%, гемолиздеуші – (гемолитический стрептококк) – 12% жағдайда. Солармен біроге басқа микроорганизмдер (вейлонеллалар, лактобактериялар, ашытқыға ұқсас саңырауқұлақтар) да қабынуды туындатуға өз үлестерін қосады. Жарақаттық периодонтит Жарақаттау кезінде үрдіс тез демиды Көбінесе периодонтқа біраз күші бар жарақаттаушы ықпал бір рет әсер еткенде (тісті байқамай соғып алу, ұрылып қалу, сүйек, тасс, жеміс дәндерін байқамай тістеп алу), сирек жағдайда аз күшті жарақаттаушы ықпал ұзақ уақыт әсер еткен жағдайда (биік қойылған пломбы, тік тістем, көп тістердің жұлынуы кезінде қалған тістероге шайнау күшінің түсуі, музыкалық үрлейтін аспаптардан алдыңғы тістероге қысымы түсуі, теріс әдеттер) демиды. жүктеу/скачать 0.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|