Дамира Өмірзаққызы Ибрагим
үшін өмірін арнап) отырған кедейлер үшін. Олар бей-берекет жүрмейді
жүктеу/скачать 2.95 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ИСЛАМ ТАРИХЫНДАҒЫ ТҰҢҒЫШ АТА ЗАҢ
| үшін өмірін арнап) отырған кедейлер үшін. Олар бей-берекет жүрмейді
(халықтың көзінен тасаланады), (қол жайып) сұраудан тартынатындықтан білмейтіндер оларды бай деп қалады. (Ей Расулым!) Оларды бет-жүзін көргеннен-ақ танисың, олар адамдардан еш нәрсе сұрамайды. Пайдаға асатын не берсеңдер де, Аллаһ оны білері күмәнсіз" деген мағынадағы 273-аятында да осы Суффадағы сахабалар туралы айтылады делінген деректерде. Аллаһ Расулы отбасы, бала-шағасынан бұрын осынау сардар сахабаларының жайын ойлайтын. Бірде пайғамбардың сүйікті қызы Фатима тұрмыстың қиыншылығынан шаршағанын, қол диірменімен үн тартудың ауыртпалығын айтып қызметші сұрап, әкесіне шағымданады. Сондағы Мұхаммедтің (с.а.у.) жауабы да ғибратқа толы: "Қызым-ау, бү не дегенің? Жатпай-тұрмай суффадағы шәкірттердің мұқтаждықтарын өтей алмай жүрген жоқпын ба? Шағымың орынсыз". Жан-тәнімен Алланың ақ жолына берілген суффадағы сахабалар сүйікті Пайғамбарымыздың сұхбаттарын бастан-аяқ тыңдап, айтылған уағыз- насихаттарды сөзбе-сөз жаттап, тіпті әрбір әрпіне дейін мұлт жібермей, өзге сахабаларға жеткізетін. Ислами үкімдерді жадында тоқып, кейінгілерге ақтаруда Суффа оқушыларының алатын орны ерекше. Солардың таудай талабы мен қажымас қайратының арқасында Құран нұры аз уақыт аралығында төрткүл дүниенің түкпір-түкпіріне жайылады. ИСЛАМ ТАРИХЫНДАҒЫ ТҰҢҒЫШ АТА ЗАҢ Он үш жылға созылған Мекке кезеңі артта қалған. Біреуге аз, енді біреуге ұзақ көрінетін осы уақытты Аллаһ Расулы иманға шақыруға арнап, Исламның көркемдіктерін түсіндірумен болған. Еңбегі еш кеткен жоқ, мұсылмандар қатары күн санап артып, қомақты күшке айналған. Дегенмен дұшпандар да аз емес еді. Қастандықтың қандай түріне де шыдас беруге белді бекем буған муминдердің жалғыз қаруы - сабыр болатын. Ақиқаттың жолымен жүру, емін-еркін ғибадат ету бақыты олардың маңдайына хижреттен соң бұйырды. Мәдинада ахуал мүлде басқаша-тын. Әнсарлардың жәрдемі арқасында көшіп келгендердің, яғни муһажирлердің халі жақсара түсті. Ең бастысы әркімнің нанымына сай өмір сүруі еді. Хазіреті Расулаллаһтың муһажир-әнсар бауырластығын ресми түрде жария етуін - мұсылмандардың мызғымас одағының құрылуы деп білген жөн. Бұл бастама Ислам тарихының жаңа бетті іспетті, яки тілдік, ұлттық, таптық, географиялық ерекшеліктеріне қарамастан адамдардың бауырласуы тұңғыш рет жүзеге асқан. Әрине, мұнымен бәрі аяқтала қойды деу қисынсыз. Мәдинада тек мұсылмандар мекендемейтін, иудаизмді ұстанғандар, мүшрік арабтар мен, христиан діні өкілдері де бар-ды. Әсіресе, арабтар мен яһудилер арасындағы бақталастық, бәсеке толастамайтұғын. Меккелік мүшріктердің қаупі де түбегейлі сейілген жоқ-тын. Жердің шалғайлығы дұшпан әскері үшін түкке алғысыз мәселе болғандықтан, кез-келген сәтте шайқас ашуы мүмкін. Осыншалықты шым-шытырықтан шығудың шарасын қарастырған 212 Пайғамбарымыз қоғамдық тәртіп, нақты құқықтық, әскери, саяси жүйе енгізу қажеттігін түйсінді. Осы мақсатпен хижреттің бірінші жылында-ақ Мәдинаны мекендейтін халықтардың әр тобының өкілдерін Әнес ибн Малик есімді сахабаның үйіне жинады. Мақсат - кейбір қоғамдық принциптерді нақтылау, бекіту. Пікірталас нәтижесінде қоғамдық тәртіп негіздері қабылданып, жүзеге асырылуға келісілді. Маңызды мәселелер жан-жақты талқыланған соң ру өкілдері тарапынан қол қойылып мақұлданды. Бұл Пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.а.у.) басшылығымен қабылданған негізгі принциптерді қамтыған алғашқы Ислам мемлекетінің атазаңы еді. Бұл құжат тек тұңғыш Ислам мемлекетінің ғана емес, бүкіл дүниежүзінде жазбаша реттелген алғашқы атазаң еді. Атазаң бойынша Мәдина халқы наным-сенімінің өзгешелігіне қарамастан басқа жұрттан бөлек топ құрайды. Мұнан соң Хазіреті Мұхаммед (с.а.у.) Мәдинаның маңында тұратын рулармен, әсіресе, меккелік керуендердің Шамға баратын жолындағы ру-тайпалармен ынтымақтасудың, келісім жасаудың жолдарын ойластырды. Сондай-ақ мұсылмандар жергілікті қала халқымен - яһудилермен жақсы қарым-қатынас жасауға мәжбүр болғандықтан, атазаңда олар да ерекше атап көрсетіліп, құқық берілді. Ол бойынша яһудилер де мұсылмандар сияқты жаңа мемлекеттің азаматы деп саналды: "Мұхаммедтің (с.а.у.) көрегенділігін, саяси қырағылығын яһудилерге берілген құқықтан байқаймыз. Атазаңда яһудилердің де мұсылмандар сияқты жаңа мемлекеттің азаматтары екендігі, Ясрибтегі екі тайпаның бір ғана халықты құрайтыны, қылмыстар діни үкімдерге сай жазаландырылатыны, қажет болған жағдайда екі жақтың да (яһудилер мен мұсылмандардың) жаңа мемлекетті қорғауға шақырылатыны, әлдеқалай түсінбестіктер шыға қалса, алдағы уақытта Аллаһ Елшісінің тікелей басшылығымен шешілетіні жазылған болатын." Яһудилер мен мұсылмандарға сырттан дұшпан қаупі төнер болса, яһудилер мен мұсылмандар қаланы бірге қорғап, бір-біріне көмекші болады. Алғашқы атазаңның аталмыш баптарын саралай отырып, Аллаһтан кітап түскен яһуди, мұсылман және бірен-саран да болса христиандардың арасындағы бірлікті, кітапсыз, кәламсыз мүшріктерге қарсы одақтастықты көреміз. Мүшрік дінсіздер мен яһуди, христиандар арасындағы ең басты айырмашылық осы заңда тайға таңба басқандай көрсетілді. Аллаһтан кітап түскендер - мұсылмандар мен яһудилер бір қоғам ретінде аталды. Пайғамбарымыз Мәдина қалалық мемлекетін ішкі, сыртқы жаулардан қорғау мақсатымен жергілікті халық - яһудилермен саяси бірлік жөнінде келісімге келіп қана қоймай, наным-сенім тұрғысынан да ынтымақтастық құруға тырысқан. Аллаһтан хақ кітап түскен халықтарды тәухид сенімінің айналасына топтастырып, Аллаһқа ортақ қосушыларға қарсы иман күшін құрғысы келген. Сол оймен тек мәдиналықтарды ғана емес, сыртқы елдермен де байланысты өрістеткен. Али Имран сүресінің 64-аятында осыған байланысты: |