Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі е. Ы. Бидайбеков, В. В. Гриншкун, Г. Б. Камалова, Д. Н. Исабаева, Б.Ғ. Бостанов білімді
3-ТАРАУ ЖАЛПЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУДЕ МУЛЬТИМЕДИА
жүктеу/скачать 1.08 Mb. Pdf көрінісі
|
| 70
3-ТАРАУ ЖАЛПЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУДЕ МУЛЬТИМЕДИА ПАЙДАЛАНУДЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 3.1 Мұғалімдер мен оқушылардың мультимедиа құралдарымен жұмысының психологиялық қырлары Мектеп оқушыларын оқытуда мультимедиа технологияла- рын пайдалану психологиялық жəне педагогикалық тұрғысынан маңызды бірнеше мəселелерді туындатады. Мұндай аспектілердің бірі мұғалімдер мен оқушылардың мультимедиалық ресурстар мен компьютерлік техникамен қарым-қатынасының психологиялық қырларын анықтауда болып табылады. Философияда жəне психологияда адамның іс-əрекетінде өңдеуші құралдарды пайдалануын, адамның дамуының негізгі шарттары жəне көрсеткiшінiң бiрi деп есептейдi. Іс-əрекет құралдарын жетілдіру, оның мамандануы, шаблондық операцияларға бөлінуі жəне олардың əрі қарай автоматтануы жəне т.б., сонымен қатар онымен байланысты еңбекті бөлу адам өркениетін дамыту деңгейінің маңызды жəне айқындаушы сипатта- малары болып табылады. Дəл осы үдерістер еңбектің өнімділігін арттыруға, өнімнің шығарылымын көбейтуге, оның сапасын жақсартуға, өзіндік құнының төмендеуіне жəне т.б белгілейді. Генетикалық іс-əрекет бастапқы формалары, субъекттің іс-əрекеті іс-əрекет құрылымы ту- ралы біртұтас түсінікті құрайды, оған қатысты əрекеттер мен опера- цияларды орындай алады. Бұл тұтастықты мамандандыру жəне автоматтандыру бөлшектейді, субъект өздері орындаған жеке əрекеттер нəтижесінде саналы түсінеді жəне іс-əрекетті бақылайды. Сондықтан кез кел- ген өндірістік саланы автоматтандыру жағдайында бірқатар жұмысшылардың шығармашылық еңбегінің үлесін арттыру басқа жұмысшылар орындайтын жаңа іс-əрекет түрінің пайда болуымен сүйемелденеді. Адамның ақыл-ой іс-əрекетін автоматтандыру ұзақ уақыт біраз ауқымды болды. Ежелгі Грецияда жəне Римде, арифметикалық есептеулер үшін қолданылған Абак XVIII ғасырға дейін батыс Европада пайдаланылды. Өткен ғасырда пайда болған электрон- 71 ды есептеуіш машина əзірше терең жəне жан-жақты теориялық тұрғыдан түсіндірілмеген, ақыл-ой іс-əрекетіне үлкен төңкеріс жаса- ды. ЭЕМ-ді қолдану нəтижесінде қоғамдық тəжірибені сақтау, қайта өңдеу жəне тасымалдау түпкілікті өзгерді, сондықтан ғалымдардың компьютерлендіру жəне қазіргі ақпараттық технологиялар адам психикасының фукционалдық жəне онтогенетикалық даму таби- ғатында жаңа кезеңді ашады деген тұжырымы дұрыс. Мұның нəтижесінде ақыл-ой іс-əрекетінің құрылымы мен стилінің өзгеруі мүмкін. Мұның салдарынан бір салада жұмыс істейтін мамандардың өзара қарым-қатынас жағдайларыда өзгереді. Субъекті іс-əрекетінің «адам-компьютер-мультимедиа-ре- сурстар» жүйесіндегі кейбір аспектілерін қарастырамыз. Жасан- ды интеллект мəселелерінің философиялық жəне психологиялық сұрақтарымен айналысушы, белгілі ресейлік психолог О. К. Тихоми- ров, адамның іс-əрекетіндегі ЭЕМ- ның орны мен рөлін талдай келе, келесідей тұжырымдаған: «біз үшін ЭЕМ басқа машиналар тəрізді, яғни, адамның қолымен жасалған адам миының органдары. Егер машинаның двигателін қалыптастыру кезеңінде энергияның үлкен шығынын қажет ететін жұмыс жасау барысындағы адам іс-əрекетінің құралдары негізге алынса, онда компьютерлерді дамыту кезеңінде адамның ақыл-ой іс-əрекетін негізге алынды. Ақыл-ой іс-əрекеті өзінің құрылымын сақтайды, бірақ құралдың өзі жаңа болып табы- лады. Олай болса ЭЕМ-ның адамның ақыл-ой үрдісін дамытудағы əсері туралы мəселе келесідей қайта тұжырымдалуы қажет: ақыл-ой үрдісінің компьютердегі белгілерден қандай айырмашылығы бар? Жаңа құрал ақыл-ой үрдісінің құрылымына жаңа өзгерістер енгізе ала ма? Басқаша сөзбен айтқанда адамның жоғары психикалық үрдістерін дамытудағы жаңа кезең деп ерекшелеуге бола ма?» Ол адам, компьютер жəне мультимедиа ресурстарының ақыл-ой еңбегі саласындағы өзара қатынасын сипаттауда үш негізгі тұжырымды ерекшелейді: орналастыру теориясы, толықтыру теориясы жəне түрлендіру теориясы. жүктеу/скачать 1.08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|