Н. Е. Дабылтаева инвестицияны
жүктеу/скачать 0.82 Mb. Pdf көрінісі
|
|
9.4. Несиені қайтару қамтамасыздығының дәстүрлі емес тәсілдері Несиені қайтару қамтамасыздығының дәстүрлі емес тәсілдеріне: несиені қайтару жауапкершілігін сақтандыру, вексель, аккредитив, дисконтпен қарызды сату, факторинг және диффейтинг, банкроттық, қарызгердің шетелдердегі шоттарын қаржы қайтарып алу жатады. Бұл тәсілдердің негізгі мазмұндары: несиені қайтару бойынша жауапкершілікті сақтандыру тәсілі мен нарықтық жағдайда оның қалыптасуының алғы шарт жасалынумен болашақта ұлттық экономиканың дамуын тұрақтандыру және ынталандыру негізінде инвестициялық климатты жақсартумен еліміздегі жүргізіліп жатқан реформаларға осылардың оң әсерін тигізетінімен түсіндіріледі. Жауапкершілікті сақтандыру тәсілі, оған қатысушы үш жаққа (несие беруші-банк, қарызгер және сақтандырушы) өзара пайдалы келісім жасауға көмектеседі. Бұл жерде несие беруші-банк несиені қайтарудың сенімді кепілдігін алады, қарызгер – несиені өз уақытында жоймағандығынан пайда болатын іскерлік репутациясын жоғарлатудың кепілдендіреді, ал сақтандырушы, сақтық тарифі түріндегі қызметі үшін материалдық сыйлық алады. Бұл жерде жауапкершілікті сақтандыру күшінде болған кезде қолданылатын терминдерді сақтандыру пәнінен оқып, оларды еске түсіру қажет. Несиені қайтару жауапкершілігін сақтандыру субъектілерінің арасындағы қарым-қатынасты сақтандырудың келісім-шартына сәйкес анықталады. Бұл мәмілені жасау жағдайы мен тәртібі сақтандырудың сәйкес түрі бойынша стандарттық ереже негізінде орнатылуы мүмкін,ал ондай ережені сақтандырушылар бірлестігі немесе жекеленген сақтандырушы субъектілер қабылдап, олармен бекітілуі тиісті. Алыс шетелдерде несие ресурстарын сақтандыру тәжірибиесі кеңінен қолданылады. Мысалы,аса ірі сақтандырушылар: АҚШ-тың Эксимбанкі,Германиядағы несиені сақтандыру АҚ-ы «Гермес», және т.б. 53 Нарық қатынастарының инвестициялық сферасында тереңдеп енуімізге байланысты біздің елімізде де бұл тәсіл кеңінен қолданылатын болады. Несиенің қайтару қамтамасыздығы ретінде өздерінің позитивтік рөлдерін вексель және аккредитивтер атқарады. Олардың түрлері, сипаттамасы, реквизиттері және заңдық формалары туралы «Банк ісі» мен «құнды қағаздар нарығы» пәндерінде жақсы көрсетілген. Вексельдің формасы заңмен орнатылады,оның табиғи заңдылық ерекшелігі бар,яғни вексельде бір мезгілде қарыздық міндеттеме мен қаржылық есеп айырысу қасиеттері біріктірілген.Сонымен бірге,вексель белгіленген тәртіппен ҚР-да тіркелген заңды және жеке тұлғаларға берілуі мүмкін. Қамтамасыздық формасы түрінде вексельді қолдану тәжірибиеде вексельдік несиелер берілуі мүмкін. Арнаулы шот бойынша мұндай несиені қайтару, әдетте бұны несие алған субъект жүзеге асырыды. Несиені қайтарғаннан кейін, оған жойылған несиенің мөлшеріне сәйкес көрсетілген сомасы, қамтамасыздыққа алынған вексельдермен қайтарылады. Содан соң несиені қайтару, клиенттің жарлығы бойынша оның есеп айырысу шотына қаржы аудару жолымен немесе несиені қамтамасыз етіп тұрған вексельдер бойынша вексель берушіден түсетін түсім ақшаларды өзара өтеу (есепке алу) жолыменде жүзеге асырылады. Клиенттер үшін банктік вексельдер аса жоғарғы қызығушылықты тудыратын құрал болып табылады, себебі ақшаға қарағанда сенімді банктің векселін иемдену көбінде пайдалырақ болып келеді. Өйткені, ақшалар табыс әкелу үшін, оларды құнды қағаздарға, немесе несиелерге, депозиттерге салым жасау үшін керек, ал анандай жағдайларда, оны ақшалармен есеп айырысу үшін пайдалануға болмайтын болып шықты. Ал банктік вексельдер болса, олар бір мезгілде қарыздық құрал болуымен бірге,төлем қаржысы да болып табылады. Қазіргі қаржылық нарық жағдайында несиелендіру құралы ретінде және оның төлемін қамтамасыздық ететін қаржы түрінде аккредитивтің рөлі мен маңызы артуда. Халақаралық ауқымда, ел ішінде де аккредитивті шығару және айналымға енгізу халықаралық сауда палатасының унификацияланған ережелерімен реттелінеді. Қамтамасыздық критериялары бойынша аккредитивтердің үш түрі болады: 1) кері шақырылатын; 2) расталмаған, кері шақырылмайтын; 3) расталыған кері шақырылмайтын. жүктеу/скачать 0.82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|