Сімдіктер экологиясы

баланс оң (+) болады. Ал, келіп түскен энергия шашырап кет- кен шығыннан аз болса – онда радиациялық баланс теріс

жүктеу/скачать 1.9 Mb.

Pdf көрінісі

бет	15/77
Дата	06.12.2023
өлшемі	1.9 Mb.
	#485658

1 ... 11 12 13 14 15 16 17 18 ... 77

ӨСІМДІКТЕР ЭКОЛОГИЯСЫ

8 – сурет. Жаз айларындағы түс кезіндегі жер бетінде қалыптасатын жылу алмасу (Р. Рейгер, 1960). (Жебе сызықтардың

баланс оң (+) болады. Ал, келіп түскен энергия шашырап кет-
кен шығыннан аз болса – онда радиациялық баланс теріс (–)
болады. Бірақ, дененің (физикалық дене немесе тірі организм-
нің) жылуды сәулелену, яғни жылу толқындары күйінде кеңіс-
тікке үздіксіз шашыратуы – радиациялық энергияны сіңіруге,
аккумуляциялауға елеулі кедергі жасайды.
Жер бетіне белгілі уақытта келіп түсетін сәулелі энергия
(Q
S
) қысқа толқынды (0,3-3 мкм) радиация (S
Қ
) мен ұзын тол-
қынды (3-100 мкм) жылулық сәулелену (S
L
) қосындысынан
құралған (В. Лархер, 1978):
Q
S
= S
Қ
+ S
L
(1),
S
Қ
= S
Д
+ S
H
– S
R
(2),
S
L
= S
G
+ S
A
(3),
мұнда S
Д
– тікелей түсетін күн сәулесі радиациясы;
S
Н
– аспандағы шашыранды жарық;
S
R
– шашыранды қысқа толқынды радиация;
S
G
– атмосферадан жерге қарай келетін ұзын толқынды
жылулық сәулелену;
S
A
– дененің ұзын толқынды жылулық сәулеленуі.
Қысқа толқынды радиация балансы – бұл энергияның жерге
келуі, оның сіңірілуі, ал ұзын толқынды радиация балансы – бұл
кӛпшілік жағдайда Жер бетінен кеңістікке шашырап кеткен
энергия шығыны. Сонымен, радиациялық баланс деңгейі – тіке-
лей түсетін және шашыранды радиацияның қосынды мӛлшері-

25
не, денелер мен ӛсімдіктер жамылғысы альбедосына, тиімді сәу-
лелену мӛлшеріне байланысты қалыптасады. Яғни, радиациялық
баланстың жылдық ӛзгеруі Күн радиациясының қосынды мӛл-
шеріне сәйкес (8-сурет).
Жылу тасымалдану:
8 – сурет. Жаз айларындағы түс кезіндегі жер бетінде
қалыптасатын жылу алмасу (Р. Рейгер, 1960). (Жебе сызықтардың

жүктеу/скачать 1.9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 11 12 13 14 15 16 17 18 ... 77