Әдебиеттер тізімі: 1,200-206 бет
Пысықтау сұрақтары:
1. Оқыту құралдары қандай топтарға бөлінеді?
Көрнекіліктің қандай түрін негізгі деп атайды?
Көмекші көрнекі құралдар деп қандай құралдарды айтамыз?
4. Биологияны оқытуда көрнекі құралдардың маңызы неге зор?
5. Биологияны оқыту әдістемесінде тірі көрнекі кұралдарға неге көп көңіл бөледі?
11 тақырып Биологияны оқыту жүйесіндегі кластан тыс жүмыстардың маңызы
Мақсаттар:
- сабақ-семинарларды өткізу әдістемесімен таныстыру,
- сабак-семинарлардың негізгі қызметтері және оның өткізу формалары туралы ұғым беру
- дидактикалық мақсаттар және міндеттерді ескере отырып семинарларды жоспарлауға үйрету
Жоспар:
1 Биологиядан сыныптан тыс жұмыстардың маңызы, формалары мен түрлері
2 Сыныптан тыс жұмыстардың мазмүны және оны ұйымдастыру
3 Сыныптан тыс жаппай жұмыс
1 Биологиядан сыныптан тыс жұмыс сабақтан тыс уакытта
ұйымдастырылып, негізінен тек биологияға қызығушылық танытатын оқушыларды ғана қамтиды. Сыныптан тыс жұмыстың мазмұны оқу (бағдарламасы шеңберімен шектелмей, одан кең көлемді қамтып, көбінесе биология пәні ұстазының әсерімен болатын оқушылардың қызығушылығымен анықталады.
Биологиялық сыныптан тыс жұмыстан сабақтан тыс, бірақ мектептен тыс мекемелер (жас натуралистер стансасы, үкіметтік емес ұйымдар шаралары, оқушылар сарайы т.с.с.) өткізетін жұмыстарды ажырата білу керек. Мектептен тыс мекемелер үшін сабақтың арнайы бағдарламасы шығарылады.
Бақыланатын құбылыстардың нақтылығы, бақыланғанды қысқаша жазып алу қажеттілігі, тиісті қорытынды жасау, сонан соң сол туралы сабақта немесе үйірме отырысы кезінде әңгімелеу - осының бәрі оқушының ойлауының, бакылағыштығының дамуына себін тигізіп, бұрын олар көңіл қоймай жүрген мәселелеріне де көңіл аударуларына себеп болады.
Биологиядан жүретін сыныптан тыс жұмыстар тек бақылаулар және тәжірибелермен ғана шектеліп қоймайды. Онда көрнекі құралдар даярлау, биологиялык олимпиада, көрмелер, қабырға газеттерін шығару, табиғатта қорғауда қоғамдық пайдалы жұмыстар т.б. елеулі орын алады.
Топтық эпизодтық жұмыс әдетте жаппай мектептік шараларға дайындық және оны өткізу, мысалы: «Құстар күні», «Денсаулық аптасы» т.б. кезінде ұйымдастырылады. Осы жұмысты жүзеге асыру үшін мұғалім, биологияға қызығатын оқушылар тобын таңдап алып оларға қажетті материал табуды, қабырға газетін шығаруды, баяндама, көркемөнер ұйымдастыруды т.б.тапсырады.
Топтық эпизодты жұмыс ұстаздың жергілікті табиғатты оқып үйренумен шұғылданғысы келуімен байланысты мәселелер, мысалы жергілікті өзен, суларды мекендейтін құстардың түр кұрамын анықтау, сол өлкедегі ағаштар мен бұталарды есепке алу, өсімдіктердің «биологиялық сағаттарын» анықтау т.б. Топтық эпизодты жұмыстар қажеттілігі әдетте мектепке үйірме жұмыстарының болмауы себепті туындайды.
Сыныптан тыс жұмыстардың негізгі бағыттары әртүрлі болады. Биологиядан сыныптан тыс жұмыстың нәтижесі көбінесе оның мазмұны мен ұйымдастырылуына байланысты. Сыныптан тыс жұмыс оқушыларда қызығушылық тудырып, оларды әртүрлілігімен тартуы тиіс. Осылай болуы, оны мектепте оқылатын биология пәндерінің қосымша сабағы ретінде, сыныптағы сабақ, зертханалық т.б. сабақтар сияқты өткізбеуге байланысты. Биологиядан сыныптан тыс жұмыс белгілі бір дәрежеде оқушылар үшін міндетті оқу сабақтарынан бір демалыс ретінде болуы керек.
Жалпы орта мектептердегі биологиядан сыныптан тыс жұмыстардан
жинақталған тәжірибенің көрсеткеніндей негізінен ұстаздың жетекшілігімен
жүргізілетін дербестік, өз бетімен практикалық сипаты басым оқушылар
жұмысынан тұруы тиіс, олар: дербес бақылаулар мен тәжірибелер, дене еңбегі, анықтамалармен, ғылыми-көпшілік әдебиеттерімен, журналдармен жұмыс.
Биологиядан сыныптан тыс жұмыстардың негізгі мазмұнын қоршаған тірі табиғатпен, орман шаруашылығының, ауыл шаруашылығының әртүрлі салаларымен, оқушылардың коғамдық пайдалы еңбегімен, табиғатты қорғау,
табиғатты қорғау мәселелерін тұрғындарға насихаттау, көрнекі құралдарды дайындау сияқты мәселелермен байланыстырған тиімді болады. »
3 Өсімдіктер әлемін оқытумен байланысты мектеп практикасында кең таралған сыныптан тыс жаппай жұмыстар ішіндс әсіресе биологиялық мазмұндағы ғылыми-танымдық кештерді айтуға болады.
Ботаникалық кештер. Практика көрсеткендей 5-6 сынып оқушыларымен бір оқу жылында ботаникалық мазмұндағы екі-үш кеш өткізуге болады. Олардың білім берудегі және тәрбиелеудегі тиімділігі келесі жағдайлармен аныкталады. Өсімдіктер әлемін оқытумен байланысты ғылыми-танымдық кештерді мектептің натуралистік жұмысының жалпы жүйесінің маңызды бір бөлігі деп жоспарлап, оны басқа жұмыстар түрлері және формаларымен бірлікте жүргізу керек. Осы кештердің ұйымдастырылуы мен мазмұны биологияны оқытуда оқушылар қызығушылығын арттыруға ықпал етуі керек. Кештердің тақырыптары мен оларды оқыту әдістері көптүрлі, бірақ барлық жағдайда олар биологияны оқытудың оқу-тәрбие міндеттерін, оқушылардың қызығушылықтары мен мүмкіндіктерін, сонымен қатар мектептің табиғи және өнеркәсіптік айналасын ескеруі тиіс.
Ботаникалық олимпиадалар. Басқа да биологиялық пәндер тәрізді
ботаникалық олимпиадалар да үш тур бойы өтеді:
мектеп олимпиадасы,
аудандық,
қалалык немесе облыстық.
Оған катысуға 5-ші сыныптан бастап барлық оқушылар
тартылады. Үйірмешілер бұл кездерде тек оған қатысушы ғана емес, ұйымдастырушы ретінде де болады. Олар биология мүғалімдеріне көмектесіп, олимпиадаға қажетті құралдар мен материалдар, табиғат бүрышын дайындасады, өткізу кезінде кезекшілік етеді, сонымен қоса қазылар алқасы құрамына кіреді.
Достарыңызбен бөлісу: |