Дәрістер. 1 тақырып. Философия, оның пәні мен қоғамдық маңызы
жүктеу/скачать 2.79 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Вильгельм Дильтей (1893-1911 ж.ж.) мен Георг Зиммель (1858-1918 ж.ж.)
| Өмiр философиясы
Егер позитивизм ағымы ХХ ғ ғылым саласында болып жатқан кұрделi процестердi зерттеп, танымның жаңа жолдарын ашуға барлық кұштерiн салса, “өмiр философиясы², керiсiнше, өмiрдi ақтау мен тұсiнуге шақырып, ақыл-ой, логика, дұниетаным, экономикалық, саяси т.с.с. зерттеулер адамның жан-дұниесiн, өмiр сезiмiн кедейлетедi деген пiкiрге келедi. Расында да, ХХ ғ қарай “адам ақыл-ойдың негiзiнде дұниенi өзгертiп жер бетiне бақытты өмiр әкеледi²,- деген Жаңа дәуiрдегi ағартушылардың романтикалық көзқарастары өткiр сынға алына бастады. Оның бастамасын бiз сол Х1Х ғ өзiнде-ақ өмiр сұрген А.Шопенгауер мен С.Кьеркогердiң шығармаларынан байқағанбыз. Бұл ойшылдардың философияға “еккен² ойлары ХХ ғ әр-түрлi “өмiр философиясының² ағымдарын тудырып, өте жемiстi болып шықты. Бұл ағымның негiзгi ұғымы ретiнде “өмiр² философиядағы бұрынғы “болмыс² категориясына қарсы қойыла бастады. “Болмыс жоқ, тек қана қалыптасу ғана бар²,- дедi Ф.Ницше. “Ал қалыптасу дегенiмiз өмiр²,- деп әрi қарай өз ойын қорытты. Өмiр философиясының шеңберiнде “өмiр² ұғымына әр-тұрлi ғалымдар әр-тұрлi мазмұн-мағна бередi. Биологиялық-табиғи көзқарас ұстаған ғалымдар өмiрдi инстинктер, өмiр сүруге деген iңкәр, ерiкке т.с.с. теңейдi. Тарихтық көзқарасқа негiзделген бағыт өмiрдi нақтылы-тарихи мәдениеттi бойына сiңiрген тұлғаның iшкi жан тебiренiстерiмен ұштастырады. Пантеистiк тұрғыдан өмiр үне бойы өзiнiң жаңа формаларын тудырып отыратын ғарыштағы күш ретiнде тұсiнiледi. “Өмiр философиясының² алғашқы өкiлдерi Вильгельм Дильтей (1893-1911 ж.ж.) мен Георг Зиммель (1858-1918 ж.ж.) өмiрдi ерiк пен iңкәр, сезiм мен тебiренiс деректерi деп анықтайды. Өмiр - хаосты тәртiпке келтiредi. Өмiрдiң организмдiк және одан да биiк формалары бар. Өмiр организмдiк деңгейде өлiммен шектелсе, организмдiктен биiк формалары мәдениеттi құрайды. Осы тұрғыдан алғанда шындықтың өзi өмiрден алған тәжiрибенiң өзi. “Өмiрлiк тәжiрибе² - зердеге тең емес, ол ақыл-ойға симайды. Өмiр - ағым, өзгерiс, шығармашылық,- онда жалпылық деген жоқ. Өмiрдi тек қайталанбайтын жекелiк арқылы ғана суреттеуге болады. Осы арада “шығармашылық трагедия² дүниеге келедi. Өйткенi, өмiрдiң қайталанбайтын толқындары оның объекивтелiнген, яғни затталынған формаларымен қайшылыққа келедi. Ол қайшылықтарды шешу үшiн тарихи мәдениет туындыларын сол замандағы ақуалды бiлу, барлық жан-дүниеңмен соған өткендей болып сезiну арқылы түсiнуге болады. Оны В.Дильтей герменевтика деген ұғыммен бередi. Тарихшы өткен оқиғаларды шынайы қайта суреттеп қана қоймай, сонымен бiрге оны қайта тебiренiп, оның өмiршеңдiк жақтарын тұсiндiре бiлуi керек. жүктеу/скачать 2.79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|