Мәдени динамика
Мәдени динамика мәдениеттің уақыт пен кеңістікте өзгеруін білдіреді. Мәдени динамиканың негізгі элементтері жаңалық ашу мен жаңалық ойлап табу болып табылады.
Жаңалық ашу - әлем туралы жаңа білім алу. Мыс: жаңа аралдар мен континенттерді ашу. Ол бұрын белгісіз болып келген фактінің енді белгілі болғандығын көрсетеді.
Жаңалық ойлап табу – белгілі мәдени элементтердің жаңа комбинациясы. Ол технологияны, яғни заттар жасаудың жаңа тәсілін қосады. Ол өзіне тек техникалық, не ғылыми новацияларды ғана емес, әлеуметтікті де қосады. Мыс.: басқарудың жаңа нысанын ойлап табу.
Бұл екеуі басқа мәдениеттерге үш жолмен тарайды: мақсатты түрде, қабылдау, стихиялы қабылдау (диффузия) және тәуелсіз жаңалық ойлап табу. Соңғысы бір ғана жаңалықты әртүрлі елдердің бір-бірінен тәуелсіз ашқанын білдіреді.
Диффузия – бір қоғам келесі қоғаммен араласқанда олардың мәдениеттерінің өзара қабылдануы, бір-бірінен кейбір мәдени элементтерді қабылдап алып қалуы.
Мәдени сұрыптау – бір мәдениет игіліктерінің екіншіге өтудегі таңдау үрдісі. Ол мақсатты түрде болады. Оның төрт негізгі себебі бар:
берілген жаңалықты қабылдауға мәдениет әлі әзір емес;
жаңа элементтердің қоғамда қалыптасқан мәдениетті бұзу қаупі бар;
идеология жаңа элементтер қабылдауға тиым салады;
қоғам мүшелері, жаңа мәдени элементтер өздеріне керек деп санамайды.
Мәдени трансмиссия – мәдениеттің келесі ұрпаққа берілу үрдісі. Ең әуелі мәдениеттің базистік элементтері беріледі.
Мәдени интеграция – бір жалпылықты құрайтын мәдениет элементтері мен бөліктерінің өзара байланысы.
Аномия. Мәдени жанжалдардың бір түрі. Аномия - қоғамның мәдени бірлігінің бұзылуы. Нақты бекітілген әлеуметтік норма жоқтығының кесірінен пайда болады.
Тексеру сұрақтары:
Дін әлеуметтік құбылыс ретінде, оның қоғамдағы орны мен атқаратын қызметі
«Мәдениет» ұғымы, мазмұны, түрлері
Мәдениеттің қоғамдағы орны мен ролі
Мәдениеттің формалары
Мәдениеттің негізгі элементтері
Әдебиет:
Бринкерхоф Д., Уейтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері: Оқулық. 9-басылым. Ұлттық аударма бюросы. Астана, 2018 жыл
Әбдікерова Г.О. Әлеуметтану. Оқу құралы. Алматы. Қазақ университеті, 2011 жыл
Әбсаттаров Р. Әлеуметтану: өзекті мәселелер. Алматы «Қарасай» баспасы, 2013 жыл
Биекенов К.Ү., Биекенова С.К., Кенжакимова Г.А. Әлеуметтану: Оқулық. Алматы, 2016 жыл
Садырова М.С. Әлеуметтану: өзекті мәселелер. Алматы, 2014 жыл
http://elib.kaznu.kz/book/ - пән бойынша әдебиеттердің электронды нұсқалары базасы
Достарыңызбен бөлісу: |