Дәрістің мазмұны
Дәріс 15. Педагогикадағы әлеуметтік зерттеу әдістері
жүктеу/скачать 171.37 Kb.
|
| Дәріс 15. Педагогикадағы әлеуметтік зерттеу әдістері.
Бағалау әдісі. Тұлғааралық қарым-қатынас әдісі. Анкета әдісі. «Педагогикалық консилиум» әдісі. Бағалау (рейтинг – ағылшын тілінен аударғанда rating - баға) – жанама бақылауға жатқызылады.Рейтинг – бағалау әдісі. Кез-келген құбылыс жан-жақты бағалаудың негізінде меңгеріледі. Рейтинг әдісіне зерттеуші басқа адамға зерттелушінің қасиеттерін бағалауды өтінеді. Әлеуметтік психологияда бағалау әдісі кең таралған. Әдетте респонденттен алынатын ақпаратпен қоса, оны жақсы білетін жақын адамнан ақпарат қажет болған жағдайда қолданылады. Рейтинг іс-әрекет жүйесін құрып, бағалар шкаласын құрып, сөйтіп осы шкалалар бойынша мінездеме жазуға мүмкіндік береді. Рейтингке тән қасиеттің бірі – мұнда бақылаушыға психологиялық дайындықтың болуы міндет емес, бірақ зерттелінетін адам жөнінде білім болуы тиіс. Рейтинг әдісінде мына мәселе жиі болады – қандай тұлғалық сапалапды бағалауда сәйкестік пен айырмашылықтар жиі кездеседі. Бағалаудың бір түрі – рейтинг тест. Мұнда ұжым мүшесі ондағы өз достарының кейбір сапаларын бағалауы тиіс. Әрбіреуінің түрліше бағалайтыны байқалады. Рейтинг-тест мектеп басшыларын, мұғалімдерді, ата-аналарды, олардың қарым-қатынастарын зерттеуде қолданылады. Тұлғааралық қарым-қатынас әдісі кезінде адамзаттық мінез-құлықтың сыртқы құбылыстары байқауға алынады. Қарым-қатынас, ақпарат алмасу, ұжымға қатынасы, жеке тұлғаға қатынасы зерттеледі. Тұлғааралық қарым – қатынасты талдау әдісі мынадай фазалардан тұрады: Жайындық кезеңі. Мұнда зерттелуші ұжымға бағыт алу жүзеге асады. Орындау кезеңі. Қарым-қатынас бақылауға алынады. Бақылаудың объектілері ортақ әрекетпен айналысушы тұлғалар болып табылады. Іс-әрекеттің инициаторы айқындалады. Қарым-қатынастың мазмұны, түрі, эмоционалдық келбеті, уақыты, ұзақтылығы белгіленеді. Аналитикалық кезең. Мұнда алынған материал мына критерийлер бойынша талданады: 1) ұжымның мүшелерінің өзара қарым-қатынасының күштілігі мен әлсіреуін тудыратынәрекеттердің интенсивтілігі. 2) Қарым-қатынас концентрациясы. 3) Топ немесе ұжым көлемінде және одан тыс қарым-қатынас объемі. 4) Қарым-қатынас бағыттары. 5) Қарым-қатынас мазмұны. Тәрбие мәселесін зерттеуде қолданылатын бақылау бағдарламасына мына аспектілер кіреді: 1) қатысушылар, олардың саны, ұжымдағы ролі, активтілік, пассивтілік дегейі. 2) қарым-қатынас мазмұны 3) қарым-қатынас құралдары 4) оқиғалар және бақылаудағы ситуацияның стимулдары. 5) іс-әрекеттің немесе ситуацияның факторлары 6) қарым-қатынас ұзақтығы. Бұл әдіс мұғалімдерді зерттеуде интервью әдісіне қарағанда жоғары қортындылар берді. Өйткені инетрвью әдісінде мұғалім шындығында қалай істейтінін емес, педагогикалық талапқа сай істейтінін айтады. Өте жақсы мұғалімдер сабақ кезінде бірнеше оқушымен байланыста бола алады. Олар таным, оқу процесін дұрыс басқаруға және сабақ кезінде оқушылардың жаппай жұмыс істеуіне көп көңіл бөледі. Тұлғааралық қарым-қатынастар әдісін қолдану арқылы көптеген мамандар бұл әдістің маңыздылығын түсіне отырып, үлкен мәліметтерге жетіп отыр. Сондықтан бұл әдіс кең қолданыс табуда. Анкета әдісінде зерттелуші бетке жазылған сұрақтарға жауап беруі тиіс. Анкета сұрақтары мазмұнына қарай бөлінеді. Анкетаның түрін таңдау яғни анкетаның қанша сұрағы сыналушының жеке өміріне қатысты және олардың шындықты айтылуына кедергі келтіретіндігінен тұрады. Анкетаның бір түрі – атаулы анкета, мұнад сұралумен жасырын түрде жазып қолын қояды. Сұрақтардың өзі ашық және жабық түрінде болады. Ашық түрдегі сұрақтар зерттелушіден өз бетімен жауап беруді талап етеді және мазмұнын, формасын, сұрақтарын таңдамайды. Мысалы: «Сіз ауыл мектебінде оқытуды ұйымдастыруда қандай материалдарды басшылыққа аласыз» деген сұраққа жауапты алдын-ала болжау қиын. Дәл осы сұраққа жабық анкета таңдауға келетін бірнеше жауап тізімі болады. Жабық анкетада зерттелушінің мүмкіндігі аз болады және тез жүргізіледі, жеңіл талданады. Анкета әдісі зерттелушілер саны көп болған жағдайда жүргізіледі және кейін статистикалық өңделеді. Егер зерттелушілер саны көп болмаса олармен әңгіме немесе сұхбат жүргізу тиімді. Педагогикалық консилиум әдісінде бірнеше белгілер бойынша белгілі бір бағдарлама бойынша оқушылардың тәбиелік деңгейін меңгеру қорытындысын ұжымдық талқылау, жеке тұлғалық түрлі қасиеттерін ұжымдық бағалау, жеке тұлғаның мүмкін боларлық ауытқуларының себептерін айқындау жүзеге асады. Сонымен қатар, байқалған кемшіліктерді жоюдың ұжымдық жолдарын, құралын айқындайды. Педагогикалық консилиум әдісінде анықталады: оқушылардың қоғамдық және еңбектік активтілігі; оқушылардың адамгершілік тәрбиелілігі; оқуға қатынасы; мәдени ой-өрісі; қызығушылықтары мен бейімділіктері; оқу материалынан бастысын бөліп алу қабілеті; оқу әрекетін жоспарлай алу қабілеті; сыныпта оқи алу және жаза алу; денсаулық жағдайы; оқушының оқуға деген көзқарасы Осы әдісте сонымен қатар жеке тұлғаның жеке дара сапаларының даму деңгейінің белгілері зерттелінеді: оқу мәтінінен маңыздылығын бөлу қабілеті; өз бетімен ойлай алу қабілеті; оқу материалын меңгеруде өзін-өзі бақылауы. Бұл қабілеттердің деңгейі әртүрлі болады және өз спецификасы болады. Оқушылардың, олардың ішінде жеке оқушының түрлі сапаларын ұжымдық бағалауда мұғалімдер арасында пікірлердің бірдей болмауы, келіспеушілік болып тұрады. Бірақ бұл алшақтаулар оқушының тәрбиелік деңгейін дұрыс бағалауға кедергі келтірмейді. жүктеу/скачать 171.37 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|