Диплом жүмысы тақырыбы: «Бастауыш сыныпта есім сөздерді оқыту»
Сабақтың Сабакдың
жүктеу/скачать 1.89 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- "Габақга жүргізілген ^^ұмысты бағалау, қорытывдылау.
Сабақтың дидактикалық закдылықтарға сәйкестендрілуі Уақыт өлшеміне байланысты. Сабаққа уақыт өлшемн беру- іб [ оқушыларды басқаруға лайықталған әдіс-тәсіддер жүйесі (сабақтың әдістемелік жағы) мен оқушылардың психологияльқ жаС ерекшеліктеріне байланысты ақыл-ой әрекетінің кезеңдеріне (сабақтың психологиялық жағы) тәуелді болады. Сабақтың әдістемелік және психологиялық жақтарының арасындағы байланыс оқушылардың ақыл-ой әрекетін басқаруға лайықталған әдіс-тәсіддерді оқушылардың жас ерекшеліктеріне қарай іріктеледі. Есім сөздерді ұғындыру сабақтарында оқушыларға сөздерді үйрету кезінде, сол үйренген сөздерді практикалық жүзеге асыру кезінде оқушылар мен мұғалімнің арасында байланыс анықталады. Мүндай байланыс сабақ қүрылымының әдстемелік жағын қүрайды. і 17 Мұғалім мен оқушының арасындағы қатынас Т ғылыми-әдістемелік дайындығының болуы. Оқушылардың білімді сіңіруге дайындығының болуы. 1 Сабақгың мақсатына қараи (көлемі, практикалық мәнділігі, проблемалық ситуация туғызу мүмкіндігі) сабақ мазмұнын анықгау. Оқушылардың білімді сіңіруге түрткісінің болуы. Окушылардың ақыл~ой өрекетін басқаруға арналған өдіс-тәсілдерді таңдау (оқушының білімі мен біліктілігін есепке алу). Окушылардың берілген білім жөнінде мағлұматтарды білуі.
Сабақ құрылымының мазмұнға сай екендігі туралы піешім кдбылдау. Болжамды талдау жасау. Окушылардың білімді сіңіруде жалпы дағдылары мен икемділіктерінің болуы. 18 Т еориялық білімге сәйкес талдау жасау.
Бастауыш мектеп оқушыларының сөздік қорын молайту жұмыстарын жүргізуде мұғалімдердің мынадай ғылыми-теориялық әдістемелік дайындығы болуы керек: -Қазіргі заман талабына сай оқытудың ғылыми-теориялық негіздерін білу, -Өтілуге тиісті сабақтың мақсатына сәйкес оның көлемін, мазмұнын, жаңашылдығын, практикалық мәнділігін білу; -Сабақты өту барысында оқушылардың блімі мен біліктілігін, есепке ала отырып үтымды, пайдалы әдістемелік әдістерді іріктей алу. -Берілетін білімнің оқушының жас ерекшелігіне сәйкес таңдау; -Сабақ құрылымы мақсатқа сай екеіщгі туралы шешім қабылдау; -Білімді сіңіру мақсатында тапсырмалар жүйесін жасау. Оқушылардың мынадай дайындығы болуы керек; -Сабаққа деген қызығушылығы, сабақ оқуға түртысінің болуы; -Берілген білім жөнінде мағлұматтарының болуы; - Оқу, жазу, сөйлеу дағдылары болуы; -Тапсырмаларды шешуде белгілі ақыл-ой операцияларын орындай алуы. Осындай талаптар орындалған сабақтың үлгі-жоспары: Сабақтың тақырыбы:"Сөз". Сабақтьщ мақсаты мәндес сөздердің ерекшеліктерін, қасиеттерін, анықтамасын балаларға меңгерту. 19 Сабақтың алғашқы бөлігінде оқушыларға өз бетінше орындайтын тапсырмалар береміз: 1-тапсырма Мұрат жай жүрді. Асқар жай түскенін көрді. Самат, дастарханды жай. сөйлемдеріндегі "жай" сөзі Асхат асыкдай ^үрді сөйлеміндегі "асықпай" сөзімен мағыналас бола ала ма?" 2-тапсырма Сұлу, кәрі, ескі, сымбатты, көне, көрікті, мосқал, қарт, ежелгі сөздерінен мәндес сөздерді тауып, бөлек жазьңдар. 3-тапсырма Момын, жуас (адам, бала, қой, түйе, жылқы) қисық, қыңьір (адам, ағаш) сөздері жақшаның ішіндегі сөздердің қайсысымен тіркесе алады? Тапсырмаларды орындау барысында оқушылар әр сөйлемд оқып талдайды. Бұл сөйлемдердегі берілген сөздердің мағыналарын табады. 1-сөйлемдегі "жай" сөзі "асықпай" сөзімен мағыналас болатындығын аңғарады. Мұндай проблемалық тапсырмалар оқушылардың өзіндік ойлауын қалыптастырады, дамытады. Екінші тапсырмада оқушылар "сұлу" сөзіне мағыналас сөзді табу ушін оны кәрі, ескі т.б. сөздердң барлығымен салыстырып шығады. Сол сияқты "кәрі", "ескі" сөздеріне де осындай тәсіл арқылы барлық сөздерді теліп шығады. Осының негізінде оқушылар мағыналас сөздерге тән қасиеттер мен ерекшеліктерді таниды, олардың анықтамасын айқындап, түсінік береді. Үшінші тапсырманы оқушылар теориялық ойлау тұрғысынан жасайды. Сөздер^ бір-бірімен тіркестіреді. Болжамдар жасап,соның арасынан дұрысын таңдайды. Мұнан кешн оқушыларға келесі мазмұндағы тапсырмалар жүйесін береміз: 1-Жаттығу 1 -тапсырма. "Әсем жақсы қыз", "Қарлығаш әсем қыз1' сөйлемдеріндегі қандай "Әсем" сөзіне мәндес сөздер табута болады, Себебін түсіндір. 20 2-таПСырма. Әсем сөзін қандай сөздермен тіркестіруге болады. Керекті сөздер: тал, әдет.бұлт, күн. 3-тапсырма. Әсем сөзінің әр дыбысынан сөздер құрап, сөздерден сөйлем құрыңдар. 2- жаттығу 1-тапсырма. Мөлдір сөзін асты сызылған қандай сөздермен мәндес екенін табыңдар. "Бұлақтың суы таза болады", "Бұлақтын суы суық болады", "Бұлақтың суытұнық болады". 2-тапсырма. Мөлдір сөзінің төмендегі сөйлемдегі мағынасын тусіндір. "Жаңадан туылған ботаның көз мөлдіреп тұрады." 3-тапсырма. Мөлдір сөзінің әр дыбысынан сөздер құрап, сөздерден сөйлем құраңдар. 3-жаттығу 1-тапсырма. "Даңқ" сөзіне "атақ" сөзі мәндес болады ма? Сөйлемдерді салыстырыңдар. "Бауьіржан Момышұлының даңқы тек қазақ еліне ғана емес, бүкіл дүние жүзіне тараған", "Мақтаншақ адам атаққа құмарлау болады." 2-тапсырма. Даңқы сөздеріне мәндес сөздерді тауып жазыңдар. Керекті сөздер: атақты, белгілі, келбетті, көрнекті, әдшті т.б. 3-тапсырма. Қазақ халқының даңқты ұлдарын атаңдар. 4-жаттығу 1-тапсырма. Мына сөйлемдерге асты сызылған қандай сөздер мәндес. "Асқар мына кітаптарды сана", "Марат бұл жұмысқа бүкіл өз санасын жұмыддырды", "Кітапты көп оқыған адамның ақыл-ойы жоғары болады". 2-тапсырма. "Сана" сөзін қандай сөздермен тіркестіре аласыңдар. Керекті сөздер:адамг ағаш, тау, өзен 3-тапсырма. Адамның бойындағы жақсы қасиеттерд атаңдар. Дәлелдеңдер. 21 Жаттығулардың алғашқы жаттығулардан айырмашылығы тапсырмалар елеусіз түрде қиындатылды. Нрінші топтағы жаттығудың бірінші тапсырмасы оқушылардың бойында мәндес сөздер туралы жалпы мағлұмат алатын болса, екінші тапсырмадан мәндес сөздердің қасиеттерін, ерекшеліктерін ұғынады, үшінші тапсырмада сөздерді мағынасына қарай тіркестіруді үйренеді. Екінші топтағы жаттығудың басты айырмашылығы мұнда алғашқы жаттығудан мәндес сөздер туралы алған білімдерін дамыту, оны басқа жағдайларға көшіру қабілеттерін нығайту. Екінші топтағы жаттығулардың бірінші тапсырмаларында мәндес сөздер туралы жалпы мағлұмат беріп, мәндес сөздердің кдсиеттерін түсіндіретін тапсырмалар беріледі, екінші тапсырмалар сөздерді мағыналарына қарай тіркестіру қабілеттерін дамытуға арналады, үшінші тапсырмалар оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытуға арналады. Үшінші топтағы тапсырмалардың құрылымы мынадай болып келеді. 1 -жаттығу 1-тапсырма. Берілген сөйлемдердегі Айбын сөздеріне мәндес сөзді табыңдар. "Қазақ елінің айбыны жыл өткен сайын асқақтап келеді. Медициналық институттың айбынын асқақтауға сондағы мамандар ат салысуда" 2-тапсырма. Сызықтармен дұрыс жүріп, мәндес сөздерді жинаңдар. 3-тапсырма. Қазақ елінің айбыны болып кімдер саналады. 2-жаттығу 1 -тапсырма. Түркістан әмірі болып Есім сайланды сөйлеміндегі Әмір" сөзіне мәндес сөздерді тауып жазыңдар. Керекті сөздер: нөкер, батыр, ерг ел билеуші, патша, хан, әкім 2-тапсырма. "Әмір", "хан", "батыр" сөздерін өзара байланыстырып сөйлем кұраңдар. 22 3-тапсырма. Қазақ елінің атақты ел билеушілері жөнінде не білесіҢДер? 3-жаттығу. 1-тапсырма. "Айгүл бүгін Қазақ тілінен бес алып, бүкіл сынып алдьшда мерейі үстем болды" сөйлеміндегі "мерей" сөзіне мәндес сөздерді табыңдар. 2-тапсырма. Қоянды сипаттандар. Есек ... Мысық.... Түйе .... Ешкі .... 3-тапсырма. Бүрысы қайсысы, дүрысы қайсысы? Жылқы сорпа ішті, Мысық шөп жеді, Ит алма жеді, Бұзау сүйек кемірді. 4-жаттығу 1-тапсырма "Малым-жанымның садағасы, жаным-арымның садағасы" деген мақалдағы "ар" сөзінің мағынасын түсіндір төмендегі сөздерден мәндес сөзді табыңдар: ұлт, намыс, ауру. 2-тапсырма. "ар, ұлт, намыс" сөздерінен мағыналық реттеріне қарай сөз тіркестерін қүраңдар. 3-тапсырма. Адам бойындағы қандай жаман қылықтардан аулақ болу керек. Үшінші топтағы жаттығулар оқушылардың шығармашылық Қабілетін арттыруға арналған. Алдынғы топтағы Жаттығулардан алған білімдерін оқушылар кейінгі деңгейдегі Жаттығуларда кеңінен қолданады. Бұл олардың сөздік Қорындағы сөздерді белсенді қолдануға дағдыландырады. Сол аРҚылы оқушылардың актив сөздік қолы дамиды. Бұл бастауыш мектеп оқушыларының сөздік қорын молайтады. 23 Бастауыш мектеп оқушыларының сөздк қорын молайту ябақтарының құрылымы мынадай болады: і) Қоғамның әлеуметтік тапсырысы Казіргі кезеңдегі қоғамның даму үрдісіне қарай мектептің міндеті оқушыны жан - жақты дамыған жеке бас тұлға тәрбиелеп шығару. Оқушылардың толыққанды дамып шығуына оның сөздік қорының мол болуыда әсер етеді. Сөздк қоры мол, сөздерді орынды қоддана алатын адам қоршаған ортасы мен еркін араласа алатын, өз пікірін толық жетізеді. Бұл адламның өзіндік жеке-бас тұлғанаың қасиеттерінің дамуына ыкдал етеді. Сондықтан, бастауыш мектеп оқушыларының сөздік қоғам тапсырыстарының бірі. 2) Оқыту мақсаты мен мазмұны. Бастауыш мектеп оқушыларының есім сөздерді ұғындыру жұмыстарының басіы мақсаты оқушыларға лексикалық минимум беру арқылы олардың актив сөздік қорын молайту. Бастауыш мектеп оқушыларьш арнайы жасалынған жаттығулар жүйесі арқылы олардың бойында сөйлеу дағдылары мен икемділіктерін жетілдіру, шығармашылық қабілеттерін дамыту, тәрбиелік, білімділік, дамытушылық негізінде құрылған сабақ өту қажет. Мұның барлығы сабақтың мазмұнын құрайды. 3) Мүғалімнің тәсіддер қолдану жүйесі. Әдістеме ғылымында әдіс пен тәсілдің ара-қатынасын ажыратарлық пікірлер аз кездеспейді. Сол пікірлерді негізге ала отырып, біз әдіс деп - оқытушының ғылым негіздерін оқушыға тиімді және терең жеткізуге арналған іс-әрекеттердің жиынтығы. Тәсіл деп — сабақ мақсаты мен мазмұныга қарай іріктелініп алынған оқытушының тиімді практикалық іс-әрекеті. Бастауыш Мектеп оқушыларының сөздік қорын молайту жұмыстарында ьіұғалім мынадай тәсілдерді қолданады: а) хабарлау тәсілі; 24 ә) түсіндіру тәсілі; 5) сұрақ қою тәсілі; в) пікірін сұрау тәсілі. 4)Оқушылардың сабақ ' үстінде орындайтын ақыл-ой операциялары а) Теориялық ойлау.Оқушылар жаттығулардың өн бойында кездесетін проблемалық ахуалдарды шешу үшін өздерінің бұрыннан қалыптасқан білімдерін жаңа жағдайға көшіру кезеңінде теориялық ойлауы калыптасады. ә) Болжам тексеру. Оқушылар жаттығуларды тапсырмаларды орындау барысында бірнеше бөлімдер дұрыс бүрыстығын тексереді. Мысалы мынадай тапсырма болсын: "Ажар" сөзіне мәндес сөздерді тауып жазыңдар. Керекті сөздер: көрікті, әдемі, көрік, әлпет, жүз, сұлу, ебедейсіз, жатан, бет, көріксіз. Оқушылар ажар сөзін әр сөзге теріп мысалдар арқылы өзіне мәндес сөздерді іздейді. Сол арқылы болжамдар жасайды. 6) Қорытынды шығару. Оқушылар болжамдарының арасынан дұрыстарын таңдап алып қорытынды шығарады. Қорытынды шығару барысында оқушылар өздерінің пікірлерін дәлелдеу, оны басқа болжамдармен тексеру өзінің орындаған жұмысының дұрыс бұрыстығын тексереді. 5.Оқушылардың оқыту барысында қалыптасқан білімдік Дағдыларды бекіту мақсатында оқушыларға орындаған Жаттығуларына ұқсас, одан сәл қиындау секілді жаттығулар беріледі. Бірнеше ұқсас жаттығулардан кейін оқушылардың бойында дағдылар қалыптасады. 6. Жалпыланған қорытынды жасау-сабақ үстінде орындалған Жүмыстардың дұрыс не бүрыс тексергенінен жасалады. Мұндай Қорытынды оқушыларға не жетпей жатыр, тағы қандай ^аттығулар дайындау қажет екендігін аңғару керек. 25 7. УКалпы жұмысіы қорытындылау сабақ үстінде белсенділігімен, біліктілігімен көзге түскен оқушыларды бағалау. Жаңадан өтілген материалды бекіту. 3. Үйге тапсырма беру — оқушыларға сабақта орындаған ясаттығуларына ұқсас жаттығуларды үй тапсармасыю қосу. Нәтижеде оқушылар дұрыс сөйлеуге, сөздерд дұрыс құрауға дағдыланады және сол білімдер жөнінде икемділіктері қалыптасады. Сонымен, бастауыш мектеп оқушыларының есім сөздерді ұғындыру сабағының құрылымы мынадай: Қ оғамның әлеуметтік тапсырысы жүктеу/скачать 1.89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||