Диплом жүмысы тақырыбы: «Бастауыш сыныпта есім сөздерді оқыту»
II. 2. Сөзжасамды оқыту барысында есім сөздерді
жүктеу/скачать 1.89 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Берілген сөздерге жүрнақтар жалғау арқЕллы сөз мағынасын өзгерту.
- 2 Түбірлес сөздерді тауып жаз.
| II. 2. Сөзжасамды оқыту барысында есім сөздерді ұғындыру.
Бастауыш мектеп оқушыларының сөздік қорын молайту жұмыстарында сөздердің жасалу жолдарына арналған жаттығулардың алар орны ерекше. Себебі оқушылар сөздердің жасалу тәсілдерін үйрену арқылы түрлі сөздерді жасап, мағынасын өзгерте алатындығын, танып біледі. Бүл оқушылардың сөздік қорындағы сөздерді орынды қолданып, оларды белсенді пайдалануына септігін тигізеді. Оқушылар сөздердің мағыналарын жеке дара ретінде қарамай, олардың күрделі грамматикалық құрылыс негізінде жасалынған бүтін дене екендігін аңғарады, әрбір сөздің гарамматикалық құ]ылысы әркелкі болатындығын, бұл қүрылыс грамматикалық 42 заңдылықтар арқылы жасалатындығын ұғынады. Сөзжасамдық тәсіл арқылы оқушылар сөздің лексикалық және граммегикалық мағынасын жете түсініп, өздерінің сөз мағыналары жөнінде мағлұматтарын кеңейтеді. Бастауыш мектеп оқушыларының сөздік қорын молайіуға арналган сөзжасамдық тәсіл мынадай жолдармен жүзеге асады: 1. Берілген сөздерге жүрнақтар жалғау арқЕллы сөз мағынасын өзгерту. тапсырма. "Қазак, елі-азат ел " сөйлеміндегі "аза?1 сөзінің мәнін түсіндіріп, мәндес сөз ойлап жаз. — тапсырма. Берілгін "азат" сөзіне төмендегі жұрнақтардың қайсысы жалғанады.сөз мағынасын өзгертеді. Жұрнақтар:- тік, -тық, -дық, -дік. 3. — тапсырма "азат","етемен" ,"тәуелсіз" сөздерін пайдалана отырып сөйлем құрастыр. Сөйлемдерден мәтін құрастыр. 2 Түбірлес сөздерді тауып жаз. 1-тапсырма. и Малым-жанымның садағасы, жаным-арымның садағасы" деген мақалдағы "ар" сөзінің мағынасын түсіндір. Төмендегі сөздерден мәндес сөзді табыңдар үят,намыс, ауру. 2-Тапсырма. Төмендегі сөздерден түбірлес сөздерді бір бөлек жаз: арг арлы, арбау, арба, арбакеш, ар-ұят, араб, ара. 3- Тапсырма. «ар,ұят, намыс», сөздерінен мағыналық реттеріне қарай сөйлем құрастыру. 3. Берілген сөзге жұрнақ не жалғау жалғанғанын ажырату. 1-Тапсырма. Мына сөйлемдердегі айбат сөзінің мағынасын ажыратып көрсет. Мысық күшікке айбат шекті. Жанар жаңа 43 киімін көрсетіп: Менің киімім айбат,-деді. Түні бойы шаршаған, жабырқаңқы көңілде таң ата ай батты. 2-Тапсырма. Айбаттану сөзі біріккен сөз немесе айбат сөзіне жалғау не қбсьімша жалғанып тұр ма? Себебін түсіндір. З-Тапсырма. Ай тақырыбына мәтін ойлап жаз. Берілген сөздің қандай күрделі сөзге жататындығын ажырату. 1-Тапсырма.Асан-бастаған ісін аяқсыз қалдыратын, жалқау бала сөйлемдегі аяқсыз сөзінің аяқ сөзінен қандай мағыналық айырмашылықтары мен ұқсастықтары бар. 2-Тапсырма. Аяқ-қол,аяқ-табақ,аяқ-бас,аяқ-көз сөздері қандай сөздер тобына жататындығын тауып, берілген сөздердің ішінде қандай сөздер болмайтындығын түсіндір. З-Тапсырма. Құрастырған сөйлемдерінде аяқ және бас сөздерін ауыспалы мағынада қолданатындай етіп құрастыр. 5. Жұрнақгар мен жалғаулардың жалғану заңдылықтарын білу; 1-Тапсырма. Айғақ, сөзіне мәндес сөз тауып жаз.Керекті сөздер: пікір, дәлел, қорытынды 2-Тапсырма. Айғақ сөзіне жұрнақ не жалғау жалғап, сөз тұлғасын өзгертіңдер. Жұрнақтардың не үшін жалғанбайтындығын түсіндір. З-Тапсырма. Өздерінің құқықтары жөнінде мәтін құрастыр. Мәтінде айғақ сөзі болсын. б.Жалғауды өзіндік заңдылықтарына қарайжалғау. 1-Тапсырма. Кеше екі ақын айтысты, Кеше екі кісі көшеде керілдесіп айтысты сөйлемдеріндегі айтыс сөзінің мағынасын түсіндір. Қандай ұқсастықтары мен айырмашылықтары бар. 2-Тапсырма. Айтыс сөзіне қандай жалғаулар жалғай аламыз. Себебін түсіндір. Жалғаулар: -қа,-ты,-пын,-сың. З-Тапсырма. Айтыс тақырыбына мәтін құрастыр. Қазақ халқының тағы кдндай ұлттық салт-дәстүрлерін білесіндер. 7.Сөйлемдерде берілген біріккен сөздерді тауып, мағынасын түсіндір. 44 1-Тапсырма. Ажар сөзіне мәндес сөздерді тауып жазыңдар. Керекті сөздер: көрікті, әдемі, көрік, әлпет, жүз, сұлу,ебедейсіз,жаман, бет, көріксіз. 2-тапсырма. Ботагөз сөзіне жоғарыдағыберілген сөздерді тіркестіре отырып.сөйлем құрастыр.Ботагөзсөзі қандай сөз? 3-тапсырма Ботагөз сөзінің әр дыбысына сөз құраңдар. Бұл сөздер қыздың мінезіне қатысты болуы керек. 8 Сөйлемдерде қолданылатын қысқарған сөздерді тауып, мағынасын түсіндіру. 1-Тапсырма. Берілген сөйлемдегі Айбын сөзіне мәндес сөз тап. Қазақ елінің айбыны жыл өткен сайын асқақтап келеді. 2-Тапсырма. Медицналық институттың айбынын асқақтатуға сондағы мамандар ат алысуда сөйлемдегі медициналық институт сөзін басқалай қалай жазуға болады. З-Тапсырма. Менің елім -Қазақстан Республикасы тақырыбына мәтін құрастыр. Бастауыш мектеп оқушыларының сөздік қорын сөзжасам тәсілі арқылы жүргізілген жұмыстар барысында оқушылардың бойында мынадай дағдылар мен икемділіктер қалыптасады: Жаңа сөздердің жасалуындағы түбірдің қасиетін қызметін сезінеді; Жаңа сөздерді жасауда түбірдің мағынасына қосымшалар жалғай отырып, үстеме мағына қосылатындығын аңғарады; Сөздердің түрлі мағыналық қолданыстарын айырады дара сөз, күрделі сөздер; Сөздің тек лексикалық мағынадан тұрмайтындығын, оның грамматикалық мағынасы да бар екендігін ұғынуда және олардың бірлікте болатындығын меңгереді. жүктеу/скачать 1.89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|