Диплом жұмысы тақырыбы: «Негізгі құралдардың есебі мен аудиті» «Қаржы және есеп»



бет2/5
Дата17.06.2016
өлшемі0.69 Mb.
#141417
түріДиплом
1   2   3   4   5

12

Көлік жүргізуші

5

9







Барлығы:

20

50

29,4

36,0

Еңбек ресурстарының барлығы:

68

139

100

100

Осының нәтижесінде Қазақстанның аймақтарында кәсіпорынның өкілдіктерінің саны көбейді. Жұмысшы күшінің ресурстарынын, осы бөлігінің 2007жылы 36,7%-ға кемуі сату көлемінің ұлғаюынан және сәйкесінше, фармацевтикалық және шаруа жағынан қызмет көрсету қызметкерлерінің қосымша санының қажет болғандығынан орын алды.

ЖШС «Арай» негізгі күш болып фармацевтикалық қызметкерлер саналады. Сондықтан осы санаттың мөлшерінің кәсіпорынның барлық қызметкерлерінің жалпы санындағы өзгерісін міндеті түрде зерттеу қажет. Үлес салмағының өсуі (2007жылғы 20,6%-дан 2007 жылғы 27,3%-ға дейін, яғни 6,7%-ға) қызмет аясының кеңеюінің және айналымдардың өсуінің белгісі болып табылады.

Шаруа жағынан қызмет көрсету қызметкерлерінің үлес салмағы да өсті (2006жылғы 29,4%-дан 2007жылғы 36,0%-ға дейін, яғни 6,6%-ға). Бұл жаңа сауда орындарының ашылуына және сату көлемінің ұлғаюына байланысты.

Фармацевтикалық қызметті жүзеге асыру үрдісі тауарлы-материалдық қорларсыз мүмкін емес. ЖШС-тің материалдық қорлары да қарастыруды талап етеді. Тауарлы-материалдық қорлардың құрамына төмендегілер кіреді.

1. Ыдыс және ыдыстық заттар. Қолданылуының сипатына қарай ыдыстар үш түрге бөлінеді:

- Көпайналымды ыдыс. Бірнеше рет тауарды сақтау және тасымалдау үшін пайдаланылады. Ыдыстың бұл түріне жататындар: әйнектен жасалғандар (балондар, бөтелкелер), ағаштан жасалғандар (жәшіктер, дүңгіршектер), металдан жасалғандар (битондар, бөшкелер) және қап түріндегі ыдыстық заттар.



13

- Шаруаға қажетті ыдыстар. Дәріхана ішінде шаруа ыдысы ретінде


қолданылатындықтан сатылмайды және жабдықтаушыларға
қайтарылмайды. Бұл ыдыстар қорларды сақтау үшін арналған және
олардың құрамына бидондар, балондар, металдан жасалған бөшкелер

кіреді.


- Бірайналымды ыдыс немесе қаптағыш материал. Тауарларды бір
рет қаптау үшін арналған. Сатуға немесе қайтаруға арналмағандықтан
актінің негізінде шығысқа шығарылады. Оның құрамына картоннан
жасалған жәшіктер мен қорабтар, өрілген кәрзеңкелер, қаптар кіреді.

2. Көмекші материалдар. Дәрі-дәрмектерді өткізгенде, сонымен


қатар дәріханаішілік реттеуде әр түрлі көмекші материалдар
қолданылады. Олардың құрамына кіретіндер: этикеткалар, қағаздан
жасалған капсулалар, жіптер, рәзеңкеден жасалған қолғаптар, клей және
тағы да басқалары.

3. Шаруаға қажетті тауарлар. Шаруа жұмысына санитарлық киімді


жуу, еденді жуу, ыдыс-аяқтарды залалсыздандыру және тағы да
басқалары жатады. Осы мақсатта сабын, сода, кір жуатын ұнтақ,
хлорамин, нашатыр спирті және басқа да тауарлар пайдаланылады.

Кесте 2


ЖШС «Арай» тауарлы-материалдық қорлармен қамтамасыз етілуі

(мың теңгемен).



ТМҚ атауы

2006 ж.

2007 ж.

Ауытқу (+,-)

Сату үшін алынған тауарлар

96 724,9

139356,2

42631,3

Шаруа жұмысына кажетті тауарлар

12,4

18,2

5,8

Барлығы:

96 737,3

139 374,4

42 637,1

2-кестенің мәліметтері бойынша жауапкершілігі шектеулі серіктестікте тауарлы-материалдық қорлардың өскенін (2006жылмен салыстырғанда 2007жылы 42637,1 мың теңгеге) байқауға болады. ТМҚ-

14

ды өсірудің тенденциясы байқалуда. Бұл жағдай материалдардың үлкен көлемін қажет етумен байланысты.

Тауарларды өткізу жұмысын жеткілікті деңгейде жүргізу үшін негізгі құралдарға деген қажеттілік туындайды. Дәріханаларға қатысы бар негізгі құралдар натуралдық-заттық сипаты жағынан келесідей топтарға жіктеледі:


  1. Үйлер мен ғимараттар барлық өндірістік және өндірістік емес
    құрылыстар.

  2. Машиналар мен жабдықтар — тоңазытқыштар, механикалық
    машиналар, зертханалық жабдықтар, кассалық аппараттар және тағы да
    басқалары.

  3. Өндірістік және шаруаға қажетті жабдықтар — үстелдер, конвеер,
    сейфтер және тағы да басқалары.

4. Көлік құралдары — автокөліктер және тағы да басқалары.
Иемделінуіне қарай негізгі құралдар жеке меншік және жалға алынған
болып бөлінеді. Ал қолданылуына қарай қолданыстағы, қосымша қорда
тұрған және қолданысқа енгізілмеген болып бөлінеді.

1.01.2006 жылы жауапкершілігі шектеулі серіктестік өзінің жеке меншігінде тұрған негізгі құралдарын иемденеді. Олардың құрамына арнайы жабдықтар, жүк таситын және жеңіл көліктер, компьютерлер, жер, кеңсе жиьаздары және тағы да басқалар кіреді (кесте 3).

Кесте 3.

ЖШС «Арай» негізгі құралдармен қамтамасыз етілуі (мың



теңгемен).

Негізгі құралдардың түрлері

2006 ж.

2007 ж.

Ауытқуы

1. Материалдық емес активтер










1.1. Бастапқы құны

57,5

160,9

103,4

1 .2. Есептелген тозу

22,0

66,7

44,7

1.3. Қалдыққұны

35,5

94,2

58,7

2. Негізгі құралдар










2.1. Бастапқы құны

3314,3

4613,2

1 298,9

2.2. Есептелген тозу

194,3

526,1

331,8

2.3. Қалдық құны

3 120,0

4 087,1

967,1

3 кестенің мәліметтері бойынша негізгі құралдардың көлемінің едәуір түрде ұлғаюы байқалуда. (2006 жылмен салыстырғанда 2007жылы 1 298,9 мың теңгеге). 2006 жылы ЖШС-тің негізгі құралдармен қамтамасыз етілуі жеткілікті деңгейде болған жоқ, оған қоса, олар әбден тозған болатын. Мұндай жағдай, әсіресе, машиналар мен жабдықтар сияқты негізгі құралдардың түрлеріне теріс нұқсанын келтірер еді.

Кез келген кәсіпорынның коммерциялық қызметінің мақсаты — табыс табу және сол табысты жылдан-жылға өсіріп отыру. ЖШС «Арай» қаржылық-экономикалық қызметінің негізгі көрсеткіштері 4 кестеде келтірілген.

Кесте 4.

2006-2007жылдар аралығындағы ЖШС «Арай» қаржылық-шаруашылық қызметінің көрсеткіштерін талдау.





# Көрсеткіштер

2006 ж.

2007 ж.

Абсолютт

і

%

1

2

3

4

5

6

2

Тауарларды сатудан түскен түсім (мың теңге)

248563,1

534 946,0

286 382,9

115,21

3

Сатылған тауарлардың өзіндік құны (мың теңге)

217585,6

448 979,2

231 393,6

106,35

4

Сатудан түскен табыс (мың теңге)

30 977,5

85 966,8

54 989,3

177,5

5

Кезең шығыстары (мың теңге)

24610,5

85 190,4

60 579,9

246,15

6

Салық салынғанға дейінгі табыс (мың теңге)

6 367,0

776,4

-5 590,6

-87,8


7

Корпоративтік табыс салығы (мың теңге)

1910,1

232,9

-1 677,2

-87,8

8

Таза табыс (мың теңге)

4 456,9

543,5

-3913,4

-87,8

9

Негізгі құралдардың орташа жылдық құны (мың теңге)

1 965,0

3 686,0

1 721,0

84,73

10

Мүліктің орташа жылдық құны (мың теңге)

93261,4

201

722,8


108461,4

116,3

11

Меншікті капиталдың орташа жылдық көлемі (мың теңге)

4 303,3

18397,8

14094,5

327,52

12

Қарыз капиталының орташа жылдық көлемі (мың теңге)

3919,4

18 109,4

14 190,0

362,04

13

Қорлардың орташа жылдық көлемі (мың теңге)

53 085,6

118063,5

64 977,9

122,4

14

Ақша қаражаттарынын орташа жылдық мөлшері (мың теңге)

29012,0

/39 602,4

10590,4

36,5

15

Дебиторлық борыштың орташа жылдық мөлшері (мың теңге)

9180,9

40 370,8

31 189,9

339,73

16

Кредиторлық борыштың орташа жылдық мөлшері (мың теңге)

102630,2

165215,5

625 585,3

61

17

Орташа тізімдік жұмыс істейтін қызметкерлердің саны (адам)

23

48

25

108,7

18

Қор қайтарымы (мың теңге)

126,5

148,5

22,0

17,4

4-кестеден көрініп тұрғандай 2007жылдың соңына қарай кәсіпорынның қаржылық жағдайы келесідей болды:

• Жарғылық капитал — 600 мың теңге.

Кредиторлық борыш — 201 357 мың теңге. Дебиторлық борыш - 228 737 мың теңге.

1.2. Кәсіпорынның есеп саясаты

Есепке алуды және қайта есептеуді жүргізеді: мемлекеттік және жергілікті бюджетке және бюджеттен тыс қорларға, филиалдың қызметтеріне жалақыны, сондай-ақ басқа да қажетті төлемдерді, алғашқы құжаттардың және бухгалтерлік жазба мәліметтері негізінде бухгалтерлік есепті дер кезінде жасауды, оны белгіленген тәртіпте қоғамға және тиісті органдарға ұсынуды қамтамасыз етеді. Ақшаны және тауар-материалдық құндылықтарды заңсыз жұмсауды болдырмау, қаржы және шаруашылық заңнамасын бұзу жөніндегі шараларды қабылдайды. Ішкі шаруашылық резевтерді анықтау, жоғалтулар мен өндірістік емес шығындарды жою мақсатында бухгалтерлік есеп және есеп беру мәліметтері бойынша қаржы-шаруашылық қызметінің экономикалық талдауын жүргізуге қатысады. ҚР қолданыстағы еңбек заңнамасына қайшы операциялар бойынша құжаттардың орындалуын және рәсімделуін болдырмау жөніндегі шараларды қабылдауды жүргізеді.

Нарықтық экономиканың қалыптасу жағдайларында

кәсіпорындарындағы бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды жетілдіру бағыттарының бірі оның Есеп пен есеп берудің халықаралық стандарттарға қарай бағыт алуы болып табылады.

Есепті халықаралық стандартын енгізу есептің, бақылаудың сапасы мен тиімділігін едәуір арттыруға мүмкіндік береді, кәсіпорындар есептің неғұрлым негізделген жүйелерін, оның ерекшеліктерін, спецификасын, өндірісті, еңбекті және басқаруды ұйымдастырудағы техника мен технологиясын көрсету арқылы пайдалануына белгілі бір дербестік береді.

Қазақстан Республикасы ¥лттық комиссияның 1996 жылғы 12 қарашадағы №3 қаулысына сәйкес барлық кәсіпорындар меншік нысаны мен



18

қызмет түріне қарамастан Бухгалтерлік есептің Қазақстандық стандартына көшті.

Халықаралық бухгалтерлік стандарттарға көшу кәсіпорынның жаңа есеп саясатын әзірлеуді қажет етті.

Есеп саясаты - бұл ұйымның есептік нұсқасың нұсқалар рұқсат еткен есеп объектілерін бағалаудың, сондай-ақ белгіленген нормалардың талаптарына және кәсіпорын қызметінің ерекшеліктеріне орай бухгалтерлік есепті жүргізу мен ұйымдастырудың техникасының нысандарын таңдау.

Яғни, зерттеліп отырған кәсіпорынның есеп саясаты жалпылама қабылданған, белгілі бір қағидалар жиынына негізделеді. Мұның өзі нарық экономикасы жағдайында бухгалтерлік есептің ролі мен мәнін арттыруда аса маңызды болмақ.

Көптеген ұйымдарда кәсіпорынның барлық активтерінің жартысынан көбін негізгі құралдар құрайды. Кәсіпорынның төлем қабілетін және оның тартымдылығын бағалаған кезде негізгі құралдардың құрылымы мен көлемі туралы ақпараттың аса маңызы бар. 2400 «Негізгі құралдар» кіші бөлімі негізгі құралдарды есепке алуға арналған және мынадай шоттардың топтарын қамтиды:

2410 - «Негізгі құралдар»,

2420 - «Негізгі құралдардың амортизациясы».

Негізгі құралдар дегеніміз - материалдық активтер, оларды ұйым өндірісте пайдалану немесе тауарларды болмаса көрсетілетін қызметтерді беру

үшін, басқа тұлғаларға жалға беру немесе әкімшілік мақсаттар үшін ұстап тұрады және бір кезеңнен көп пайдалану болжанады.

Негізгі құралдар бірнеше түрге бөлінеді. Негізгі құралдардың түрі дегеніміз - сипаты және ұйымның қызметінде пайдаланылуы жағынан ұқсас

активтердің бірлестігі. Мыналар:

• жер;

19


  • үй және ғимараттар;

  • машиналық құралдар;

  • кемелер;

  • ұшақтар;

  • автокөліктік құралдар;

  • жылжымайтын мүлікпен біріктірілген жиьаз бен жылжымалы мүлік;

  • кеңсе жабдығы жекелеген түрлердің мысалдары болып табылады.
    Негізгі құралдарды бірнеше түрлерге бөлуге байланысты синтетикалық
    шоттар ашылады.

Актив ретінде бастапқы танығаннан кейін жылжымайтын мүлік барлық

жинақталған амортизацияны және құнсызданудан пайда болған барлық жинақталған шығындарды қоспай, оның өзіндік құны бойынша немесе барлық жинақталған амортизацияны және құнсызданудан пайда болған кейінгі жинақталған шығындарды қоспай қайта бағалау күніне дұрыс құны болып табылатын қайта бағаланған құны бойынша есепке алынады.

Құнсызданудан пайда болған амортизация мен шығындарды шоғырландыруға 2420 «Негізгі құралдардың амортизациясы» шоттар тобы арналған. Халықаралық қаржылық есептіліктің стандарттары (ХҚЕС) -кәсіпорынның қаржылық жай-күйі және қызметінің нәтижелері туралы әділ және шын ақпарат ұсынуды қамтамасыз ететін барынша тәртіпке келтірілген бухгалтерлік стандарттар жүйесін білдіреді. Мәселен, ЖШС «Арай» компаниясының басшылығы пайдаланушыларға қаржылық есептерді сапалы, айқын және салыстырмалы ақпарат ұсыну мақсатында ХҚЕС-на сай дайындалған алғашқы қаржылық есептілік жасау үшін іс-шаралар жоспарын жүргізу туралы шешім қабылдады.

«ХҚЕС бойынша алғашқы қаржылық есептілік» термині оның ХҚЕС-на айқын және сөзсіз сай келетіні және әрбір қолданылатын стандарттың барлық талаптарын қанағаттандыратыны туралы мэлімдеме және оған түсіндірме бар алғашқы қаржылық есептілікті білдіреді.

Осындай мәлімдеме жасау үшін ЖШС «Арай» компаниясының кең

20

көлемде алдын ала жұмыс жүргізу қажет болады.

ЖШС «Арай» компаниясы жұмысының кезеңдерін негізгі құралдарды есепке алу мысалымен қарастырайық, өйткені негізгі құралдарды есепке алу бухгалтерлік есептің аса күрделі бөлімдерінің бірі болып табылады.

ЖШС «Арай» компаниясының мамандары мынадай алдын ала жұмыс жүргізеді:

-негізгі құралдарды есепке алуға қатысты компания қолданатын есепке алу принциптеріне талдау және бағалау жүргізіледі және олардың ХҚЕС-ндағы принциптерге сәйкестігі тестен өткізілді;

-жүргізілген талдау нәтижелерінің негізінде ЖШС «Арай» компаниясының Есеп саясатын халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының ережелеріне сәйкес келтіру үшін белгілі бір оқиғаларға, операцияларға және мәмілелерге қатысты кәсіби пайымдаулар қал ыптастырыл ды;

-қалыптастырылған кәсіби пайымдаулар ескеріле отырып, компанияның ХҚЕС-дағы тиісті принциптерге сай келетін Есеп саясатының ережелері әзірленді.

Осыған байланысты іс жүзінде әрбір халықаралық стандарттың кәсіби пайымдауды пайдалануды болжайтынын айта кеткіміз келеді.

Бухгалтерлік есептің әдіскерлері шаруашылық жағжайын сипаттау үшін және шын мэнінде басқару шешімдерін қабылдау үшін ол жөнінде кәсіби бухгалтердің әділ айтқан пайдалы пікірін «кәсіби пайымдау» деп түсінген жөн.

ЖШС «Арай» мамандары негізгі құралдарды есепке алуға қатысты қолданылатын есепке алу прициптеріне талдау жүргізді және оларды ХБЕС-дағы принциптерге сәйкестестен өткізді.

Бүгінгі күні Республикада ХҚЕС-ның ресми бекітілген мәтінінің жоқ екендігін ескере отырып, біз Қазақстан Републикасы Қаржы министрлігінің бухгалтерлік есеп және аудит мәселелері жөніндегі Сараптау кеңесі әзірленген және ұсынған халықаралық бухгалтерлік есеп стандартын қолдану



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет