Диплом жұмысы тақырыбы: ТҮркі халықтарындағы айтыс жанрының типолгиясы
жүктеу/скачать 0.52 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Görücü : Құда
- Kız tarafı : Қыз жағы
- Güvey Tarafı Күйеу бала жағы
- Kız Tarafı; Қыз жағы
- Gelin : Келін
- Kaynana: Ене
| Kız tarafı : Қыз жағы:
Hoş geldiniz, hoş geldiniz Қош келдіңіз, қош келдіңіз Bereket getirdiniz Берекет әкелдіңіз Varsa bir niyetiniz Болса бір ниетіңіз Çekinmeden deyiniz Жасқанбай білдіріңіз Görücü : Құда: Tellidir süpürgeniz Талдандүр сыпырғыңыз Gülle dolu bahçeniz Гүлге толы бақшаңыз Niyetimiz bellidir Ниетіміз белгілі Kızınızı isteriz Қызыңызды қалаймыз. Бойжеткеннің отбасы қызын беруге ниеттенсе былай дейді: Kız tarafı : Қыз жағы: Hoş geldiniz, hoş geldiniz Қош келдіңіз, қош келдіңіз Aziz misafirlerimiz Аса қадірлі меймандарымыз Bize güzel sa(a)detli Бізге гөзал қуанышпен Bir haberle geldiniz Бір хабармен келдіңіз Егер қыздың отбасы қызын бермеуге ниеттенсе: Kız tarafı : Қыз жағы: Hoş geldiniz, hoş geldiniz Қош келдіңіз, қош келдіңіз Aziz misafirlerimiz Аса қадірлі меймандарымыз Başları hep bağlıdır Бәрінің басы байлаулы Yok, verecek kızımız Жоқ берешек қызымыз [54, 115-б.]. Үйлену тойында қыз бен мен жігіттің отбасы мүшелерінің бір-бірімен айтқан манилері Анадолы дәстүр-салтында орын алған... Güvey Tarafı Күйеу бала жағы: Camiler direk ister Мешіттерге тірек керек Demeye yürek ister Сөйлеуге жүрек керек Sizin çirkin kızınız Сіздің шіркін қызыңыз Kapıda börek ister Есіктен сұрар бөрек. Kız Tarafı; Қыз жағы: Karanfil katar katar Қалампыр қатар-қатар Ucu sulara bakar Ұшы суға қарайды Sizin tembel oğlunuz Сіздің жалқау ұлыңыз Baba eline bakar.... Әке қолына қарайды... Келін мен ене арасында айтылатын манилер де осы түрден. Алайда бұлар бетпе-бет айтылмайды. Gelin : Келін: Bağda erik kaynana Бақта өрік қайын ене Dişin gedik kaynana Тісің кетік қайын ене Oğlun çerez getirmiş Ұлың жеміс әкелді Sensiz yedik kaynana Сенсіз жедік қайын ене Kaynana: Ене: Başı saçaklı gelin Басы шашақ келін İpten kuşaklı gelin Жіптен белбеулі келін Dün geldin adam oldun Кеше келдің адам болдың Leylek bacaklı gelin Ләйлек аяқты келін [54, 124-б.]. Екі жақты манилердің бір түрі Қаратеңіз аумағында да кездеседі. Қыздар мен жігіттер төрт адамнан топтарға бөлініп, бір-біріне өзара мани айтады. Бұны ол аймақта «каршы-бери» дейді. Әуенді айтылатын бұл манилерге аймақта «атма түркілер» дейді... Көріп отырғанымыздай халық әдебиетінде екі жақты өлең айту тек ақындар айтысында емес, халық арасында да болған. Адамдар сезім, ой және қиялдарын өлеңмен тілге тиек еткен және осылайша әрі көңіл көтерген, әрі қарсыда отырғандарға үн қатқан. Қарама-қарсылықты айтыстардың әсіресе той салттарының арасында мысалдары мол. Тақырыпты дәлелдеу үшін төмендегі мәтіндерді беруді жөн көреміз. Харпутта өткізілген қына түндерінде (қыз ұзату) керек болса қыз, немесе ұлдың үйінде ойыншылардың жетекшілігінде түрлі сауықтар өткізіледі. Қыздың үйінде бір қыз, ер адамның киімін киіп Исмаил атын алады да, қыздардың біреуі болса, келін болып, қарама-қарсылықты өлең айтып, би билейді.
жүктеу/скачать 0.52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|