Дипломдық ЖҰмыс 5В010800- мамандығы Дене шынықтыру және спорт мазмұны кіріспе 7
Жас футболшылардың жалпы төзімділігінің дамуына бақылау жасау
жүктеу/скачать 2.01 Mb.
|
| Жас футболшылардың жалпы төзімділігінің дамуына бақылау жасау
Жас спортшыларды көпжылдық даярлауда жалпы төзімділіктің даму деңгейіне бақылау жасау мәселелері зор маңызға ие бола бастады. Спорттық жаттығуды табысты жүзеге асыру көбіне көп шұғылданушылардың даярлығына дұрыс бақылау жасауға байланысты болып келеді. Төзімділікті бағалау үшін тесттердің екі тобы қолданылады: спецификалы емес (тредбанда немесе стадионда жүгіру, велоэргометрде жүгіру және т.б.) және спецификалы (ойындық техникалық-тактикалық жаттығулар). Футболшылардың төзімділігіне жүйелі бақылау жасауды 12-13 жастан, яғни бастапқы спорттық мамандану кезеңінде бастау қажет. Осы кезеңде осыларды жүзеге асыру дәрежесі ойын тапсырмаларын орындаған кезде көрініс табатын, жас футболшылардың потенциалды мүмкіндіктерін көрсететін спецификалы емес тесттерді қолдану мақсатқа лайықты болып көрінеді /9,107,125/. Мектеп оқушыларының төзімділігінің даму деңгейін бағалау үшін Дене шынықтыру ғылыми-зерттеу институтының жасөспірімдер спортының теориясы мен әдістемесі секторы жасап шығарған тесттерді қолдану ұсынылған – 13 жаста 300 м жүгіріп өту, 14-16 жаста – 600 м, 17-18 жаста – 800 м жүгіріп өту . Американ мектептерінде ұл балалардағы төзімділіктің өлшемі 600 ярдқа жүгіру болып табылады /4/. Жоғарыда аталған тесттерге сүйене отырып, бірқатар авторлар 5-7 сыныптарда 300 м, вл 8-ші сыныпта – 800 м жүгіруді қолдануды ұсынады. Сонымен қатар төзімділіктің жастық динамикасын анықтау үшін 6 м/с болатын тұрақты жылдамдықпен көшбасшының артынан бірқалыпты жүгіру әдісін қолдану ұсынылады. Біздің ойымызша, кіші жастағы ұл балалар азырақ максималды жылдамдық кезінде ересек мектеп оқушыларына қарағанда оның фонында салыстырмалы түрде көбірек қарқынды жұмысты орындайтын болғандықтан, аталмыш әдісті қолдана отырып, төзімділіктің динамикасын қадағалап отыру мүмкін емес секілді. Осылайша, сыналушылар да бірдей емес жағдайларға қойылатын болады /27 /. Шұғылданушылардың төзімділік деңгейін анықтау үшін 5 минуттық бақылау жүгірісі қолданылады. 5 мин ішінде 1300 м жүгіріп өткен 10-11 жасар балалар өз құрбыларынан жақсырақ төзімділікпен ерекшеленеді деп есептеледі. 5 минуттық жүгіру жас желаяқтарды іріктеген кезде тест ретінде ғана ұсынылады . Әртүрлі жастағы төзімділіктер деңгейлерін салыстыру үшін қысқа қашықтықта көрсетілген көп мәрте нәтижені ұзынырақ қашықтықта көрсетілген нәтижемен салыстыру ұсынылды. Бұл ретте, уақыттағы айырма неғұрлым азырақ болса, төзімділік көрсеткіші соғұрлым жоғарырақ /7/. Дене шынықтыру ғылыми-зерттеу институты 2009 жылы шығарған «Жас спортшыларда төзімділіктің даму деңгейін бағалау әдістері» атты әдістемелік хат сыналушылардың жалпы төзімділігінің деңгейін максималдыдан 60% құрайтын, белгіленген тұрақты жылдамдықпен жүгірген кезде олар өте алатын метрлер санына байланысты бағалауды ұсынады. Сыналушының жалпы төзімділігінің деңгейін бағалау келтіріледі: «Жоғарғы деңгей» - 2000 м және одан көп; «Орташа деңгей» - 800 м 2000 м дейін; «Төмен деңгей» - 800 м аз. Жас футболшыларды даярлау топтарына арналған бағдарламада 13-16 жастағы төзімділікті бағалау үшін 500 м кроссты қолдану ұсынылады. Одан төменірек жастағы жас футболшылар үшін нормативтердің жоқ екендігін атап өтуіміз керек /11/. Балалар мен жасөспірімдердің спорт мектебіне арналған футбол бойынша бағдарламаның авторлары 12-13 жасар ұл балалар үшін 6 минуттық жүгруді және одан ересектеу жастағы жас футболшылар үшін 12 минуттық жүгіруді қосатын, дене қасиеттерін даярлау бойынша нормативтерді келтіреді /14/. Бірқатар жұмыстарда футболшылардың төзімділігін анықтауға кешенді бағалаумен қарайды, бұл бағалау организмнің аэробты-анаэробты мүмкіндіктерін, жылдамдық-күш қасиеттері мен арнайы ептілік көрсеткіштерін қосады /3/. Әдеби мәліметтерді шолу спорттық практикада жас тұрғысынан алғанда футболдағы төзімділіктің адекватты көрсеткіші болатын тесттің жоқ екендігін көрсетті. Осыған байланысты жасөспірімдер футболының практикасына жалпы төзімділікті бағалайтын және тестілеу теориясының талаптарына жауап беретін тесттерді іріктеп алу және енгізу қажеттігі туындады. жүктеу/скачать 2.01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|