Кәсіптік білім беру барысында оқытудың белсенді және

25 
2.Топтық жұмыс.Берілген мәтінді оқып, топпен бірлесе отырып, 
талқылайды және әр топтың бақылаушысы жасаған жұмыстарға сәйкес 
бақылау парағын жүргізеді.Топ пікірлерін тыңдау.Топ басшысы жобаны 
қорғайды. Бірін-бірі бағалауға баулу. 
3.Ой қозғау
«Қара жәшік» ішіндегі затты тап
1. Металлды кесуде нені қолданады. 
2. Осы затты жасауда нені пайдаланады.
3. Осы затты жасау өндірісінде қай құралды қолданады. 
4 Ол затты қолданатын кімдер. 
4.Бейне таспа көрсету
1. «Газ жалынымен кесу» өндірісінен көрініс. 
2. «Қолданатын орны » туралы көрініс. 
Ашық сұрақ: Бейне таспадан не көрдіңдер? 
Түрткі сұрақ: Бейне роликтен қандай мәлімет алдыңдар? 
Сынама сұрақ: Кесу жолдары қандай? 
ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру(интербелсенді тақтада слайд арқылы 
қысқаша түсіндіру). 
Адамзат ұзақ жылдар бойы металл бұйымдарын пайдаланады. Олардың 
кейбіреулері алдын ала кесу үшін кейіннен шағын кесектерді қолданған. 
Заманауи әлемнің технологиялары алға қарай қадам басты. Енді кез келген 
адам газбен кесу процедурасын орындай алады, себебі бұл газбен пісіру 
жұмыстарына қарағанда әлдеқайда оңай, сондықтан рұқсат ету үшін 
ешқандай машық қажет емес. Мұндай қоспа қажетті температураны 
қамтамасыз етеді, оның арқасында металды газбен кесу жүзеге асырылады. 
Металлды газбен кесу бұрын жөндеу жұмыстарында кеңінен танымал 
болды.
Бұл әдісті қолдану бірқатар ерекшеліктерге негізделген: үлкен 
қалыңдықты дайындамаларды кесу мүмкіндігін кеңейтеді; желісінен 
қоректендіруді талап етпейді;жоғары өнімділік;күрделі операцияларды 
орындау мүмкіндігі;қолмен және автоматты жұмыс режимі. 
Бұл 
әдіс 
көміртекті 
және 
қоспаланған 
болаттарды, 
титан 
қорытпаларын, жезден, шойыннан, қорғасыннан, қоладан, алюминийден 
жасалған бұйымдарды өңдеуге мүмкіндік береді. 
Газды кесуді кесу сипатына қатысты санаттарға жіктеуге болады: 
Бөлгіш – дайындаманы бөлшектердің талап етілетін санына бөлетін 
өтпелі кесудің орындалуымен сипатталады; 
Беттік – қажетті арналарды, шлицтерді және өзге де конструктивтік 
учаскелерді құра отырып, дайындаманың беттік қабатын алуды болжайды; 
Найзамен кесу – ойықтарды немесе саңырау тесіктерді алу үшін 
өңделетін бетті күйдіруді білдіреді. 
Бұл әдістер түрлі металл бөлшектерді дайындауға, әртүрлі диаметрлі 
құбырларды пісіруге мүмкіндік береді. 
Газ жалынымен кесудің көп артықшылықтары бар: 

26 
Газды кесу үлкен қалыңдықты материалды кесуге мүмкіндік береді. 
Сондай-ақ, оның көмегімен белгілі бір тәртіппен ұқыпты кесуді орындауға 
болады. Болгарканы пайдалану кезінде жұмыстарды орындау ұқыптылығына 
қол жеткізу мүмкін емес, ал егер тесікті кейбір тереңдікке кесу қажеттілігі 
туындаса, онда мұны тек газбен кесу ғана жеңе алады. 
Газды кесу үшін салмағы мен көлемі аз кескіш қажет. Бұл жұмыс 
уақытында жайлылыққа қол жеткізуге мүмкіндік береді, ал егер кесінді 
бензинді аналогтармен салыстырсақ, айырмашылық зор. Бензин кескіштері 
қатты шулайды, олар үлкен салмаққа байланысты ұқыпты кескіштерді жасау 
қиын, қатты діріл операторды кесу кезінде күш салуға мәжбүрлейді. Оттегі 
қысымы күш жұмсауға мүмкіндік береді. 
Газды кесу бензин аналогтары көрсетілген нәтижелермен салыстырса, 
кесу процесін 2 есе дерлік жеделдетуге мүмкіндік береді.
Кесу дәлдігі басқаларға қарағанда жоғары. 
Пропан өте арзан газ. Оны пайдалану үлкен жұмыс көлемін орындау 
қажет болған жағдайларда тиімді. 
Кемшіліктері: 
Кесуге болатын металдардың шектеулі түрлері. 
Пропан және оттегімен газды кесу көміртегінің жоғары мөлшері бар 
болатты кесу мүмкін емес. Сондықтан кесу осы түрін қолдану төмен және 
орташа көміртекті болат үшін ғана арналған. 
Жоғары көміртекті болаттардың балқу температурасы газ кескішінің 
жану температурасына тең болғандықтан, кесу кезінде материал балқиды 
және оттегі ішке кіруге болмайды. 
Осыдан ереже туындайды: сәтті кесу үшін кесілетін металдың жану 
температурасы оның балқу температурасынан аз болуы тиіс. 
Металды газбен кесу технологиясы осындай қадамдардан тұрады: 
- 1100°С температураға дейін жылытқыштың көмегімен металл 
дайындаманы қыздыру. 
- Өңдеу аймағына оттегі ағынын енгізу. 
- Оттегінің металл бетіне жанасқанда тұтану пайда болады. 
- Тұтанудың әсерінен дайындама "жануды" бастайды. 
Дайындаманы қыздыру жанғыш газ және техникалық оттегі 
қоспасының әсерінен болады. 
Жанғыш газ ретінде пропан-бутан құрамы, ацетилен, табиғи, пиролиз 
немесе кокс газы қолданылады. Ең танымал ацетилен және пропан-бутан 
құрамы. 
Тұтану процесінде тотықтардың пайда болу реакциясы жүреді. Олар 
жұмыс аймағынан оттегі ағынымен үрленеді. Металл тотығуы оттегі 
ағынының әрекет ету учаскелерінде ғана жүреді, бұл реакция өнімдерінің 
металл ішіне түсуін болдырмайды. Кесу процесінің үздіксіздігі үшін оттегі 
ағысының алдында қыздыру құрамының ағысын қамтамасыз ету қажет. 
Өңделетін металдың балқу температурасы оттегідегі тұтану 
температурасының шамасынан артық болуы тиіс екенін ескеру қажет. 
Әйтпесе, металл жанбайды. 

27 
Сондай- ақ түзілетін тотықтардың балқу көрсеткіші металл үшін тиісті 
көрсеткіштерден төмен болуы тиіс. Бұл керісінше жағдайда пайда болған 
өнімдер жұмыс аймағынан кетпейді,ал дайындаманың бетінде қалады. 
Дайындаманы таңдау кезінде металдың жылу өткізгіштігіне бағдарлау қажет. 
Ол неғұрлым төмен болса, соғұрлым оңай тұтанады. 
ІV Жаңа материалды бекіту 
1. 
Топтық жұмыс (постер қорғау) 
Оқулықпен жұмыс жасалады 
- газ жалынымен кесу. 
- газ жалынымен кесуде қолданылатын газдар. 
- газ жалынмен кесуде қолданылатын құралдар. 
Топтық жұмысты бағалау . бағдаршам әдісі
 2. Жұптық жұмыс 
Топ бойынша жылдам “Аяқталмай қалған диктант” әдісін пайдаланып, 
сұраққа жауап жазуы қажет. 
- Сынамалы тақтайшаларды пісіре отырып,...токты таңдау ұсынылды. 
(тәжірибелік жолмен). 
- Кейде 
жіктердің кері жағынан қалыңдығы болаттан төсем 
қойылады(2-3мм). 
- Қалыңдығы 6-8 мм-ге дейінгі жиектері қиғашсыз табақтарды пісіру 
жағдайындағы жіктердің бүкіл қалыңдығына металды толық пісіру 
диаметрін дұрыс таңдап алуға байланысты болады.(ток пен электродтың). 
- Пісіруші металдың тесіліп балқуынан қорықпай-ақ, қалыпты аумақ-
пен салыстырмалы түрде пісіру тогын.... жоғарылата алады.(20-30%). 
- Тік жіктерді орындау ыңғайсыз болып келеді, себебі электродтың..... 
өз салмағымен үнемі төмен қарай аға береді.(балқыған металы). 
3.Проблемалық жағдаятты топ арасында бірігіп шешу 
Оқытушы 2 топқа проблемалық сұрақ қояды. 
“ Газбен кесудің маңызы бар ма? ” деген сұраққа жауап беру 
барысында топтардың ұсынған жауабын тыңдау. 
V. Сабақты қорытындылау 
Бүгінгі сабақты қорытындылау, бағалау және сұрақтарға жауап беру. 
Рефлексия: «Бес саусақ» тәсілі 
Бас бармақ-басты мәселе. Бүгін сабақта ең құнды мәселе қандай болды?
Балалы үйрек- бірлесу. Мен топта қалай жұмыс жасадым? Кімге көмек 
бердім? Кімді риза қылдым?
Ортан терек-ойлау. Мен бүгін қандай білім мен тәжірибе алдым?
Шылдыр шүмек-шынайылық. Сабақ мағн ұнады ма? Неліктен?
Кішкентай бөбек-көңіл-күй ахуалы. Мен сабақта өзімді қалай сезіндім?
VІ. Үй тапсырмасы 
Берілген материалдарды оқу және қосымша мәліметтер жинап келу. 

жүктеу/скачать 2.29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: