Егде жастағы науқастарда нитраттарды қолдану кезіндегі

64 
зеңде науқастарға, стенокардия ұстамасын шақырмау үшін физи-
калық жүктемені болжырмау керек. Нитраттарды қабылдаудан бос 
басқа уақыт – стенокардия ұстамалары түнгі уақытта болмаса, түнгі 
уақыт. 
Егде жастағы науқастарда ортостатикалық гипотензия жиі да-
муын ескергенде нитраттарды қабылдағанда бұл құбылыстың болуы 
жайлы ескертіп қоюы керек. 
ЕГДЕ ЖАСТАҒЫ НАУҚАСТАРДАҒЫ АРТЕРИАЛЬДІ
ГИПЕРТЕНЗИЯ: ПАТОГЕНЕЗІМЕН ЕМІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Артериальді гипертензия (АГ) – әлемнің дамыған елдеріндегі ең 
кең таралған жүрек қантамыр синдромы. Эпидемиологиялық зерт-
теулердің мәліметтері бойынша, ересек тұрғындардың арасында АГ 
таралуы 20 дан 40% дейін және жаспен ұлғаяды. Жоғарылаған 
артериальді қысым (АД) ер адамдардың 50% кездеседі және 60 жас-
тан асқан әйел адамдарда, 2/3 –70 жастан астам. 
Жоғарылаған АҚҚ өзі науқастардың өміріне және денсаулығына 
қауіп төндірмейді, алайда АГ ми инсультінің, жүрек ишемия ауруы-
ның (ЖИА) және шығу тегі атеросклеротикалық басқа жүрек қант-
тамыр ауруларының даму қаупінің басты факторы,олармен өлім 
жағдайының 1/2 бөлігі байланысты. ЖИА даму және ми инсультінің 
даму мүмкіндігі АҚҚ деңгейіне тікелей байланысты. Сондықтан 
антигипертензивті терапия тиімділігі ми инсульті мен ЖИА даму 
қаупін төмендететіні таң қалдырмайды. Мысалы, гипертониялық 
аурумен науқастарда (ГБ) АҚҚ 13/6 мм с.б төмендеуін 5-6 жыл бойы
қамтамасыз ететін орта шамамен медикаментозды терапия ми
инсультін на 38%, ал ЖИА даму қаупін 16% төмендететіні дәлел-
денген. 
Ұзақ антигипертензивті терапиядан пайдасы жас, орта және егже 
жастағы науқастарда ешбір күмән тудырмайды. 10 рандомизирленген 
зерттеулер мәліметтері бойынша шамамен 20 мың науқасты қарас-
тырған (44-76 жас аралығы), ұзақ антигипертензивті терапия АҚҚ 
орта шамамен 14,4/6,5 мм. с.б төмендетеді. 
Бұл кезде ми инсультінің даму қаупі орта шамамен 37%, ЖИА – 
21% және жалпы өлім – 13% дейін төмендейді. Антигипертензивті

65 
терапияның алдын-алу тиімділігі науқастардың жасына тікелей бай-
ланысты екені анықталған. 70 жасқа дейінгі науқастарды фатальді
инсульт салыстырмалы даму қаупі антигипертензивті терапияның 
әсерінен орта шамамен 62%, ал 70 жас және одан жоғары – тек 29% 
дейін төмеендейді. Бұл АГ неғұрлым ерте диагностикасына және 
уақытында тиімді ем бастауына сілтейді. 
Инсульт және жүрек қантамыр асқынулар даму мүмкіндігі жас 
ұлғайған сайын жоғары, ұзақ антигипертензивті терапиядан жас 
және орта жастағы науқастарға қарағанда егде жастағы науқастарда 
пайдасы абсолютті екені анықталды. АГ егде жастағы науқастарда
антигипертензивті терапия басқасынан басқа өзін өзі күту мүмкін-
дігін шектейтін, емге қаражатты көбейтетін деменция дамуын және 
үдеуін болдырмайды, стационарда ғана емес үйде және қарттар 
үйінде күту және ем қаражатын төмендетеді. Роттердам зерттеулер 
мәліметтері бойынша, антигипертензивті терапия әсерінен деменция 
даму мүмкіндігі орта шамамен 25% азаяды, тамырлы деменция қаупі
70% және Альцгеймер ауруы қаупі 13% төмендейді. 
Егде жас және қарт адамдарда АҚҚ көтерілу себебі көбінесе
жекелеген систолоалық АГ (ИСАГ) түрінде өтетін ГА болып табы-
лады.Алайда ГА мен қатар егде жас және қарт адамдарда АГ екін-
шілік формалары кездеседі. G.Anderson, Jr. мәліметтері бойынша
егде жастағы науқастарда екіншілік АГ жиілігі (70 жас және одан 
жоғары) 18-39 жастағы науқастарға қарағанда 3,5 есе жоғары. Екін-
шілік АГ егде жастағы науқастарда жиі бүйрек жетіспеушілігі, 
бүйрек артерияларының тарылуымен және гипотиреозбен байла-
нысты. Бұл жағдайларды егде жастағы ауқасты АГ бойынша карап 
зерттегенде және антигипертензивті препараттарды тағайындағанда 
еске алу керек. 
Жеке жағдайларда АГ диабеттік нефропатия, ауыр анемия, аор-
тальді қақпақша жетіспеушілігі және гипертиреоз (оның ішінде 
жасырын) сияқты аурулардың көрінісі ретінде болуы мүмкін. Ауыр 
анемия, аортальді қақпақша жетіспеушілігі және гипертиреоз сис-
толалық АҚҚ басым жоғарылауымен АД (САҚҚ) сондықтан егде 
жаста біріншілік ИСАГ (гипертониялық ауру формасы) деп қате 
бағалауы мүмкін. 
Егде жаста АГ кең таралуын ескере отырып екіншілік (симп-
томатикалық) гипертензия көбіне ұзақ ағымды ГА фонында дамиты-

66 
нын болжауға болады. Егде жастағы науқастарда АГ генезі аралас 
болуы мүкін екендігін есте сақтаған жөн. Мысалы, реноваскулярлы 
гипертензия кенеттен АҚҚ көтерілуі кезінде немесе 55-60 жас асқан 
науқастарда антигипертензивті терапияға рефрактерлік дамуы темекі 
шегушілерде немесе аяқ артерияларның облитерациялы атерос-
клерозы бар науқастарда дамуы мүмкін. 
Егде жас және қарт науқастарда АГ екіншілік себептерінің диаг-
ностикасы әсіресе реноваскулярлы гипертензия, клиникалық ма-
ңызды. Бүйрек артерияларының бір жақты тарылуы кезінде ангио-
тензиналмастырушы фермент ингибиторлары (ИАПФ) әсіресе көрсе-
тіледі, ал екі жақты тарылуы кезінде керісінше қарсы көрсеткіш. 
Аортальді қақпақша жетіспеушілік, гипертиреоз және анемия 
диагностикасы белгілі бір сақтықта қиындықтар туғызбайды. Алайда 
егер бұндай сақтық болмаса жекеленген АҚҚ көтерілуі аортальді 
қақпақша жетіспеушілігі, гипертиреоз немсе ауыр анемия кезінде 
егде жас және қарт науқастарда ГА көрінісі деп қате бағалануы 
мүмкін. 

жүктеу/скачать 4.88 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: