«Ежелгі дәуір әдебиеті» «Алып Ер Тұңға» дастаны
жүктеу/скачать 3.69 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жанры
- Дамуы
- Шешімі
- Спаргапис
- Амаға
- Маңызды деректер
- Ұлттық құндылық
| Ұқсас шығарма: Жүніс Сахиев «Айдағы жасырынбақ»
ШАХИМАРДАН ҚҰСАЙЫНОВ «ТОМИРИС» « Тақырыбы: Сақтардың еркіндік үшін күресі, Томиристің жеңісі. « Идеясы: Томирис пен сақ жауынгерлерінің қаһармандыңын көрсете отырып, туған жерді сақтауды сөз етеді. « Жанры: Драма, пьеса « Композициялық талдау: Басталуы: Жәдігөй кемпірдің көк аспанға табынуы. Ардаширмен сөз. Байланысуы: Спаргапистің тілек-арманы. Дамуы: Кир еліне аттанған елші Шұғыла-Томирис. Шиеленісуі: Шайқас даласындағы Спаргапистің сатқындығы. Жаза Шарықтау шегі: Кир патшаның Балхаштан жеңілуі, екеуінің өлімі. Шешімі: Елес кемпір мен Томиристің диалогі « Кейіпкерлері: Томирис - Шұғыла, сақ патшайымы. Балхаш - Шұғыланың күйеуі, сақпен туыстас «тиграхауд» тайпасының бас сар- дары, сақтарды тастап Кирмен одақтасқан. Спаргапис - 16 жасар бекзада, Шұғыланың ұлы. Кир - Патшалардың патшасы атанған парсы билеушісі. Шұғыланың ғашығы. Елес - «жәдігөй» (аса айлакер) кемпір, жасы жүзден асқан Тәңірдің құлы. Амаға - сарматтар падишасы. Мард - Кирдің кеңесшісі. Ардашир - массақ көсемі. Қосымша кейіпкерлер: күшетші, көсемдер, жасауылдар. « Маңызды деректер: Ұлы Тұранды жалмаған өрт: жаудың өрті емес даудың өрті, бақталастық пен бақастықтың, тойымсыздық пен топастықтың өрті. Кир Аракс (Әмударияға) көпір салдыртады. Томирис елшілікке «Шұғыла» деген есіммен барады. Кирмен бірге қолдарын кесіп, қанды құтыға ағызады: «Ажалдан соң да өмір бар, үшінші құты - ажалдікі». Кир осыдан кейін бойында тасыған, қарақұсынан қысып ұйқы бермеген арам қаннан құтылады, ұйқысы қайта оралады. Шұғылаға жала жабу ретінде жасауылды өлтірге - Мард. Оның өлімін өз мойнына алған - Балхаш. Парсылардың құдайы: Ахурамазда. Қара түнек, өлім құдайы: Агро-Майнью. Томирис: «Аттан түспесең - сақтығың, шешінбей ұйықтасаң - жауынның көптігі, шешінбей ас жесең - дауынның көптігі». Елес: «Балаңды құрбандыққа шалдың! Байды құрбандыққа шалдың! Сүй- геніңнің басын алдың! Өзің ғана қалдың! Өзіңе не қалды?» Томирис: «Сақ деген ел қалған жоқ па! Сақтың сары даласы - жері қалған жоқ па?!» Кирді Балхаш өлтіреді, қан толы торсыққа салған - Томирис. Елес кемпірдің Тәңірге қойған сауалы: «Адамды неге жараттың?» Томиристі алғысы келген - Ардашир. Спаргапистің қалауы: таққа отыру. Дай патшалығының тағы. Спаргапистің сатқындғы үшін берілген жаза: өлім, кейін елден қуылсың дейді. Өз-өзіне қол жұмсап өледі. Кир Мидия мен Хорезмді жаулаған, көзге түскені Жейхундариядағы сақ даласы. «Түбі - тұр. Бәрі - тағы.» Томирис Балхашты «тас төбет» атаған. Томиристің айтқан үш байлығы: шексіз көк аспан, кең дала, үшіншісі - жусан, яғни жер қайысқан қалың сақ. « Ұлттық құндылық: Сақ тайпасының ерлігі, туған жерге деген сезім, тәуел- сіз елдік, ұлттық рух пен мүдде. « Түсінік+өз ойым: Сақтардың еркіндік жолындағы жанқирлық ерлігі тарихи оқиғаларға негізделіп, терең жазылған. « жүктеу/скачать 3.69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|