Экономиканы ›ар›ындату, оныЈ йнімділігін арттыру ылым мен техниканыЈ жетілуіне негізделген ›ар›ынды технологияларды ›олданумен аны›талады

љажетті йндірістік аудан, м2400

3

195 000

7
7150

1

4,6

5

560 000

5
7150

5

4,6

4.1.3 љолмен пісіруге кеткен жалпы шы“ындарды аны›тау

ЕЈ алдымен бастап›ы вариант болып табылатын ›ол пісіру орнына арнал“ан санды› параметрлерініЈ мЩнін аны›тайды.

ПісірушініЈ ж±мыс уа›ытыныЈ жылды› ›оры (бірсменді ж±мыс):

µ § са“/жыл

90 %-“а теЈ пісірушініЈ ауысымды› жЇктеу дЩрежесі кезіндегі жылды› пайдалы уа›ыт:

µ § са“/жыл

Ескіні амортизациялаудан кейін ж±мыс орынын жаЈарту“а кеткен шы“ын:

µ § теЈге

Ж±мыс орын жабды“ын пайдалану уа›ыты

µ § жыл

4.4-кесте ЁC Ж±мысшылар“а кететін шы“ын сомасы

µ § (4.10)

м±нда“ы: Р ЁC ж±мысшылардыЈ жылды› еЈбек а›ысы;

Рст ЁC физикалы› т±л“алар тйлемдеріне кететін шы“ындардан Щлеуметтік салы› ставкасы;

Айлы› есеп кйрсеткіш (АЕК) 2006 жыл“а 1030 теЈгеге теЈ («2006 жыл“а Республикалы› бюджет туралы» ЗаЈмен бекітілген). Жылды› есеп кйрсеткіш (ЖЕК) 12360 теЈгеге теЈ болады.(1030µ §12=12360 теЈге).

15-еселік ЖЕК-не дейін салы› ставкасы салы› салынатын табыс сомасынан 20%, ал 15-тен 40-еселік ЖЕК-не дейін 15-еселік ЖЕК-нен салы› сомасы + одан асатын сомадан 15% болады. Осыларды ескере отырып келесілерді аны›таймыз:

µ §теЈге

25 000 айлы› жала›ы Їшін: µ §

30 000 айлы› жала›ы Їшін: µ § 35 000 айлы› жала›ы Їшін: µ § 50 000 айлы› жала›ы Їшін:

µ §

µ §

есептік амортизациялы› шы“ындар:

µ § теЈге/жыл

энергия шы“ыны:

µ § теЈге/жыл

жабды›тарды пайдалану мен жйндеу шы“ындары:

µ §теЈге/жыл

љолмен пісіруге кеткен жалпы шы“ындар соммасы:

Р1=4369033,2+278571+7120,8+58500= 4713225 теЈге/жыл
4.1.4 Роботпен пісіруге кеткен жалпы шы“ындарды аны›тау

Б±дан кейін роботтал“ан участкіге арнал“ан есептік параметрлердіЈ мЩнін аны›тайды.

Екі ауысымды йндіріс кезіндегі роботтыЈ ж±мыс уа›ытыныЈ жылды› ›ордыЈ немесе ›олдану ±за›ты“ы:

µ § са“/жыл

роботтыЈ 90 %-ды› дайынды“ы кезіндегі пайдалы ж±мыстыЈ жылды› уа›ыты:

µ §µ § са“/жыл

ескіні амортизациялаудан кейін роботты жаЈарту“а кеткен шы“ын:

µ § теЈге

Роботты пайдалану уа›ыты

µ § жыл

Адам саныАйлы› жала›ы,

теЈгеЖалпы жылды› жала›ы кйлемі, теЈгеИнженер150 000600 000Кезекші оператор230 000720 000љ±растырушы235 000420 000Барлы“ы1 740 000µ §

м±нда“ы: Р ЁC ж±мысшылардыЈ жылды› еЈбек а›ысы;

Рст ЁC физикалы› т±л“алар тйлемдеріне кететін шы“ындардан Щлеуметтік салы› ставкасы;

Айлы› есеп кйрсеткіш (АЕК) 2006 жыл“а 1030 теЈгеге теЈ («2006 жыл“а Республикалы› бюджет туралы» ЗаЈмен бекітілген). Жылды› есеп кйрсеткіш (ЖЕК) 12360 теЈгеге теЈ болады.(1030µ §12=12360 теЈге).

15-еселік ЖЕК-не дейін салы› ставкасы салы› салынатын табыс сомасынан 20%, ал 15-тен 40-еселік ЖЕК-не дейін 15-еселік ЖЕК-нен салы› сомасы + одан асатын сомадан 15% болады. Осыларды ескере отырып келесілерді аны›таймыз:

µ §тг

µ §

µ §

есептік амортизациялы› шы“ындар:

µ § тг/жыл

йндірістік бйлмені кЇтуге кететін шы“ын:

µ § тг/жыл

электроэнергия“а кететін шы“ын:

µ § тг/жыл

жабды›ты кЇтуге кететін шы“ын:

µ §тг/жыл

Роботпен пісіруге кеткен жалпы шы“ындар соммасы:

Р2=2080978,2+1750000+437500+66240= 4334718,2 тг/жыл

инімніЈ жылды› шы“арылымы.

µ § (4.11)

›олмен пісіру кезінде

µ §б±йым/жыл

роботтал“ан пісіру кезінде

µ §б±йым/жыл
4.2 Жылды› экономия

љолмен пісіру жЩне роботпен пісіруге кеткен шы“ындардыЈ айырымы келесі формула ар›ылы аны›талады:

Э=Р1-Р2= 4713225-4334718,2=378506,8 теЈге
4.3 Жылды› экономикалы› тиімділік

Жылды› экономикалы› тиімділік мына формуламен аны›талады:

Эг=Э-ЕнЧКд (4.12)

м±нда“ы: ЭГ ЁC жылды› экономия;

ЕН ЁC тиімділік коэффициенттерініЈ мйлшері;

КД ЁC ›осымша капиталды шы“ын.

Эг = 378506,8ЁC 0,32 µ § 560000 = 199306,8 теЈге
4.4 ителу мерзімі

СоЈында йтелу уа›ыты келесіге теЈ:

µ § жыл
љорытындылай келгенде, ›олмен пісіруге ›ара“анда роботпен пісіру Щлде›айда тиімді екенін кйруге болады. Кйріп отыр“анымыздай пісіруді роботтаудыЈ тиімділігі йндірістік ж±мыстыЈ жЩне пісіру жабды“ыныЈ артуымен, ж±мыс уа›ытын азайтумен, а›ау пайызын тймендетумен, жік калибрін азайтумен ›амтамасыз етіледі.

5 ЕЈбек ›ор“ау

љауіпті йндірістік фактор ретінде ж±мысшы“а Щсер еткенде травма“а немесе денсаулы“ыныЈ кЇрт тймендеуіне Щкелетін жа“дайды жат›ызу“а болады. Егер де йндірістік фактор ауру“а немесе ж±мыс›а ›абілеттіліктіЈ тймендеуіне Щкелсе, онда оны зиянды деп санайды.

Пісіру кезінде ›ауіпті факторлар“а келесілер жатады: шаЈ, газ, сЩулелену, жо“ары температура, жылулы› жЩне ультрафиолетті сЩулелену. Пісіру кезіндегі ашы› газды жалын жЩне до“а кЇйіп ›алу ›аупін тйндіреді жЩне жарылу мен йрттіЈ пайда болу ›аупін жо“арлатады.

Осы“ан байланысты келесі факторларды атап йтуге болады:

жа“ымсыз микроклимат;

нормасынан асатын шу;

зиянды заттар;

адам“а электр то“ыныЈ Щсер ету мЇмкіндігі.

Пісіру роботын ›олдан“ан кезде ж±мысшылар“а токсикалы› аэрозольдардыЈ, бал›ы“ан металдардыЈ шашырандысыныЈ, сЩулелік жЩне жылулы› сЩулеленуден Щсерлері азаяды. Ж±мысшылар ауыр ж±мыстан жЩне психикалы› шаршаудан босайды.

ТЩжірибе кйрсеткендей кйптеген травмалар программалау нЩтижелерін тексерген кезде, техникалы› ›ызмет ету мен ол›ылы›тарды жой“ан кезде болады. Сонды›тан ›ауіпсіздіктіЈ еЈ радикалды шарасы болып адамдардыЈ роботтал“ан ж±мыс зонасына кіруін шектеу жЩне РТК программасын тек жабы› есікте жЇргізуге мЇмкіндік беретін бЇкіл периметр бойынша ›оршау жасау болып табылады. РТК ›±рамында“ы негізгі жЩне кймекші ›ондыр“ылардыЈ орналасуы ›ызметкерлерге ›ауіпсіз болуы керек.

До“алы пісіру кезінде до“а жары“ы РТК жанында ж±мыс істеп жат›ан персонал“а кедергі жасамауын ›амтамасыз ету керек. Шдетте до“аны ›осымша кйзді ›ор“аудан босататын жары›фильтрлі терезелері бар жары› йткізбейтін ›ал›алар ›олданылады. љал›а мен робот арасында“ы ара›ашы›ты›ты араларында адам йтуіне мЇмкіндік болатындай етіп аны›тайды. Оператор РТК ж±мысын камера ар›ылы монитордан ба›ылап отырады.
5.2 °йымдастыру шаралары

Пісіру цехында“ы еЈбекті ›ор“ауды ±йымдастыру ЩкімшіліктіЈ жЩне бас инженердіЈ міндетіне жатады. инеркЩсіп Щкімшілігі еЈбекті ›ор“ау ережесіне сЩйкес еЈбек шарттарын ›±ру“а жЩне барлы› ж±мыс орындарын техникалы› жабды›тармен ›амтамасыз етуге тиісті.

ЕЈбек заЈдылы“ы жалпы йндіріс бойынша еЈбекті ›ор“ау шараларын ±йымдастыру“а оныЈ директоры мен бас инженер жауапты екенін орнатады. Бйлек бйлімшелер бойынша м±ндай жауапкершілік осы бйлімшелердіЈ жетекшілеріне жЇктелген. ЕЈбек ›ор“ауды ±йымдастыру бойынша тікелей жетекшілікті йнеркЩсіптіЈ бас инженері жЇзеге асырады.

Сонымен ›атар, еЈбек ›ор“ау бойынша шараларды жЇргізу еЈбек ›ор“ау бойынша келісімде кйрсетілуі керек. ЕЈбек ›ор“ау бойынша келісім шарттарында цехтарда“ы, участкілердегі, агрегаттарда“ы еЈбек ›ор“ау бойынша ж±мыстар толы›тырылады, Щрбір шараныЈ жЇргізілу уа›ыты орнатылады, оларды жЇргізуге жауапты т±л“алар кйрсетіледі.

Айры›ша мЩнге ›ауіпті жа“дайлардыЈ алдын алу“а жЩне ›ауіпті жЩне зиянды жа“дайларды жою“а ба“ыттал“ан йндіріс ЩкімшілігініЈ жЩне бас›а да лауазымды т±л“алардыЈ ж±мысын ›ада“алайтын ›±›ы›ты› нормалар ие.

љызмет кйрсетушілерге Щсер ететін кйптеген зиянды факторлар“а байланысты йндірістік жара›ат алу мен кЩсіби аурулардан са›тандыруды ›амтамасыз ететін о›у Їйрету н±с›аулы› шаралары жЇргізіледі.

Ж±мысшыларды ›ауіпсіздік ережелерімен таныстыру барлы› мекемелерде міндетті тЇрде жЇргізілуі тиіс.

Барлы› ж±мысшыларды ж±мыс›а алудыЈ алдында ›±рамына бас инженер, ›ауіпсіздік техникасы бойынша бас инженердіЈ орынбасары, ›ауіпсіздік техникасы бойынша бйлімшеніЈ басты“ы, бас механик, бас энергетик, ›±›ы›ты› бйлім мен кадрлар бйлімініЈ йкілдері кіретін жалпы заводты› аттестационды комиссия ар›ылы аттетациядан йткізеді.

ЭЕМ ж±мыс істейтін персонал ж±мыс орнында инструктаж йтеді. Инструктаж йткізілгенде персонал ›олына техника ›ауіпсіздігініЈ инструкциялары беріледі. ИнструкцияныЈ келесіндей тЇрлері болады:

а) кіріспе;

Щ) біріншілік;

б) ›айталанбалы;

в) жоспардан тыс.

Жоспарал“ан уа›ыт мерзімі йткеннен кейін ›айталанбалы инструктаж жЩне дЩрігерлерден йту ›ажет.

Арнайы ›±жаттар жЇргізіледі:

1) эксплуатациялы› журнал;

2) контрольді йлшеуіш приборлар кйрсеткіштерін енгізетін журнал;

2) ›ор“ау ›±ралдарыныЈ кЇйін, бар жо›ты“ын тексеру журналы.

Ж±мыс персоналын инструктаждан йткізудіЈ келесі тЇрлері бар: кіріспелік, ал“аш›ы инструктаж, кенет инструктаж, ›айтара жЩне ма›сатты инструктаж. Травматизммен кЇресу шараларына арнал“ан, еЈбек гигиенасына жЩне та“ы бас›а“а арнал“ан лекциялар жЇргізіледі.

Кіріспелік инструктажды ›ауіпсіздік техникасы бойынша инженер ж±мыс›а алынатын барлы› ж±мысшылармен жЇргізеді.

Ал“аш›ы инструктажды Щрбір ж±мысшымен практика жЇзінде ›ауіпсіз ж±мыс Щдістерін кйрсету ар›ылы жЇргізеді. Инструктажды тікелей ж±мыс жетекшісі жЇргізеді.

љайтара инструктажды кем дегенде Щр алты ай сайын ережелер мен еЈбек ›ор“ау инструкциялары бойынша білімді тексеру жЩне жо“арлату ма›сатымен жЇргізеді.

Кенет инструктаж келесі жа“дайларда жЇргізіледі:

технологиялы› процесстіЈ йзгеруі, жабды›ты жаЈарту кезінде;

еЈбек ›ор“ау бойынша жаЈа инструкцияларды енгізу кезінде;

ж±мысшылармен еЈбек ›ауіпсіздігі бойынша ережелердіЈ б±зылуы кезінде;

ба›ылау органдарыныЈ с±ранысы бойынша.

Ма›сатты› инструктаж ж±мысшылармен бір ретті ж±мыс жЩне де жо“ары ›ауіпті ж±мыстыЈ орындалуы кезінде жЇргізіледі.

ЖЇргізілген барлы› инструктаж тЇрлері журналда бекітіледі.

Ж±мысшылар мен ›ызметкерлерге сЩйкесінше келесі міндеттемелер жЇктеледі: еЈбек ›ор“ау бойынша н±с›ауларды са›тау, машиналармен жЩне механизмдермен ж±мыс істеу кезінде орнатыл“ан талаптарды орындау, йзіндік ›ор“аныс ›±ралдарын ›олдану. Ж±мысшылармен жЩне ›ызметкерлермен б±л міндеммелер орындалмаса б±л еЈбек тЩртібін б±зу деп саналады.
5.4 ЕЈбек ›ор“ауда“ы техникалы› ›ауіпсіздік шаралары

индірістік роботты кЇту кезінде ›ауіпсіздік ережелерініЈ талаптарын б±зу йндірістік роботтыЈ ж±мыс зонасында ›ауіпті жа“дайлардыЈ пайда болуына жЩне осыныЈ салдарынан болатын сЩтсіз о›и“алар“а Щкелуі мЇмкін. Негізгі ›ауіпті факторлар“а мыналар жатады:

инеркЩсіптік роботты о›ыту жЩне ж±мыс органын позициялау ›ателігініЈ салдарынан д±рыс ›оз“алмау;

Автоматты режимде ж±мыс істегенде жЩне о›ыт›ан кезде йндірістік робот ›ызмет жасайтын бйлімшедегі технологиялы› ›ондыр“ылардыЈ авариясы;

инеркЩсіптік роботты жйндегенде, реттегенде, дайында“анда оператордыЈ ›ате Щрекеттері;

инеркЩсіптік робот автоматты режимде ж±мыс істегенде оныЈ кеЈістігінде адамныЈ пайда болуы;

инеркЩсіптік роботтыЈ кйрсетілген жЇк кйтерімділігінен арты› жЇкті кйтерген кезде;

инеркЩсіптік роботтыЈ, технологиялы› ›ондыр“ыныЈ, бас›ару пультініЈ, тиеуші жЩне тиеп алушы ›ондыр“ыларыныЈ ыЈ“айсыз орналасуы;

инеркЩсіптік робот ж±мыс кеЈістігініЈ ішінде бас›ару пільтініЈ орналасуы, ›ал›алаушылардыЈ жо›ты“ы;

инеркЩсіптік роботтыЈ авариялы› то›тауынан кейбір ›ондыр“ылардыЈ йшірілуі ›ызметшілердіЈ за›ымдануына Щкеледі;

инеркЩсіптік роботтыЈ ж±мыс зонасында“ы жа“дай туралы, йрт ›оз“алысы туралы, сонымен ›атар технологиялы› ›ондыр“ылар ж±мысында“ы пайда бол“ан кемшіліктердіЈ себептері туралы толы› а›параттыЈ жо› болуы.

5.5 љор“ану шараларын ±йымдастыру

5.5.1 Электр ›ауіпсіздігін ›амтамасыз ету

Электр ›ауіпсіздігі дегеніміз электромагнит йрісініЈ, электрлік до“аныЈ, электр то“ыныЈ, статикалы› то›тыЈ ›ауіпті жЩне зиянды Щсерінен ›ор“ауды ›амтамасыз етуге арнал“ан техникалы› шаралар.

Электр то“ыныЈ Щсерінен бол“ан за›ымданулар саны йндірістегі жалпы сЩтсіз о›и“алардыЈ 0,5-1% ›±райды. Біра› йндірістегі мерт бол“ан жа“дайлардыЈ жалпы саныныЈ 20-40 % электрлік то›пен за›ымдану“а жатады, я“ни электротравмалар жиі йлімге Щкеледі.

Электр то“ынан ›ор“ану Їшін барлы› ›ондыр“ылар МЕСТ 12.1.030-81 сЩйкес жерге ›ондырылуы тиіс. Пісіру тізбегініЈ элементтері, кабель ›ималары жал“ау кезінде ›осу-ажырату муфталарымен жал“ануы керек. Пісіру тізбектерін жалаЈаш кабельмен жал“ау“а болмайды. Пісіру тізбегініЈ то› жЇретін кабельдары бЇкіл ±зынды“ы бойынша изолированы болу керек.

Роботтар за›ымданудыЈ ›айнар кйзі болып табылады. ОныЈ еЈ ›ауіпті ›асиеттері: орын ауыстыруыныЈ Їлкен жылдамды“ы, ›олын Їлкен ›ашы›ты››а шапшаЈ жылжытуы. љауіпсіздіктіЈ еЈ радикалды Щдісі болып оператордыЈ робот ж±мыс зонасына кіруін шектеу болып табылады. Ол Їшін роботтыЈ бЇкіл ж±мыс зонасыныЈ периметрі бойынша перегородкаларды ›олданады. ОныЈ биіктігі 1,5 метр, ені 50-100 милиметр болатын ›ара жЩне сары тЇсті сызы›тармен боял“ан. Сонымен ›атар есікті ашу блокировкасын ›олданады, кілт операторда болу керек. Ж±мыс орынында реттілікті са›тау да маЈызды болып табылады.

Роботтал“ан пісіру кезіндегі пісіру жабды“ы жартылай автоматтыдан ›ара“анда 2-3 есе ›ар›ынды жЇктелген. Со“ан байланысты бір шілтерден бйлінетін зиянды газдар мен аэрозольдардыЈ саны да кйбееді. Зиянды заттарды тікелей олардыЈ пайда болу зонасынан сорып алу, я“ни пісіруші роботтардыЈ шілтерлерін газды сорып алатын каналмен жабды›тау цехты› атмосфераны тазалау жа“ынан бЩрінен де тиімді болып табылады, біра› тарлы›тыЈ Щсерінен пісіру мЇмкіндігін шектейді жЩне манипуляциялы› роботтыЈ мЇмкіндіктерін кЇрт тймендетеді.

Сол себепті роботтыЈ ж±мыс зонасынан зиянды газдар мен аэрозольдарды жалпы жоятын жЇйелерді ›±рады. М±ндай жЇйе екіпозициялы б±рылу столдарын пайдалану кезінде йте ыЈ“айлы болып табылады. Б±л жа“дайда ж±мыс зонасын ›оршауды иілгіш пластикалы› ленталардан жасайды. Олар пісіру ›±рылымы мен дайындамалар орналас›ан столдыЈ б±рылуына бйгет жасамайды жЩне де ж±мыс зонасыныЈ айналасында изоляциялан“ан кеЈістік кйлемін ›±рады. Б±л изоляциялан“ан кеЈістіктен газдар мен аэрозольдар ›ар›ынды сорылады жЩне де цех бойынша таралмайды. Кйрсетілген ›оршау механикалы› за›ымданудыЈ алдын алу“а, сонымен ›атар бал›ы“ан металдыЈ шашырандысы мен сЩулеленуден ›ор“ану“а мЇмкіндік береді.
5.6 Микроклимат шарттарын ›амтамасыз ету

Метеорологиялы› шарттарды зерттеу температураныЈ, ыл“алдылы›тыЈ, ауа ›оз“алысыныЈ жылдамды“ын йлшеу жЩне жылудыЈ сЩулелену интенсивтігімен ›орытындыланады. Метеорологиялы› шарттар ›ызметкерлер сия›ты техника Їшін де ›олайлы болуы керек.

Ауа температурасы ЁC уа›ытын автоматты реттеуішпен йзгертетін термометрмен немесе термографпен йлшенеді. Температура т±ра›ты 20-25єС болу керек.

Ауа ыл“алдылы“ы термометрмен, салыстырмалы ыл“алдылы› пирометрімен жЩне психрометрмен йлшенеді. Уа›ыт бойынша ауа ыл“алдылы“ыныЈ ауыт›уын жазу Їшін, автоматикалы› аспаптар, мысалы: гидрографтар жЩне психрографтар ›ызмет етеді. Ауа ыл“алдылы“ы 40-60% болу керек. АуаныЈ ›оз“алу жылдамды“ы 0,2 м/с аспау керек. Б±л Їшін ауаны желдеттіру ›олданылады, онда температуралар, ыл“алдылы›, ›оз“алыс жылдамды›тары жЩне ауа тазарту деЈгейлер сипаттамаларыныЈ т±ра›тылы“ымен ±йымдас›ан ауа берілісі. Ауа желдеттіру ›ондыр“ысында келтірілген параметрлер автоматты тЇрде реттеледі.

Ауа желдеткіші жЇйесініЈ уа›ыт Щрекеті бойынша, оларды тЩулік бойына, жыл бойына жЩне мерзімділік Щрекет ›ондыр“ыларына бйледі. љыста ›алыпты температураны ±стау Їшін жылу жЇйесі ›олданылады. Санитарлы-гигиеналы› ›атынастарда тиімділіктіЈ арты›шылы“ы сумен жылыту жЇйесі болады.
5.7 Шуылдан ›ор“ану

Шу дегеніміз Щрбір жа“ымсыз тітіркенгіштік дыбысты немесе кейбір жиіліктегі дыбыстар жиынты“ын айтады.

ШудыЈ ±за› уа›ыт Щсер етуі орталы› нерв жЇйесі мен есту анализаторларын за›ымдап, эндогендік жЇйеніЈ ›ызметіне йзгерістер ту“ызады.

Сонымен ›атар адамныЈ назар аудару жЩне еЈбек ›абілеттерін тймендетіп, жара›аттар мен кЩсіби аурудыЈ себептерініЈ бірі болып саналады.

ШудыЈ спектірінде (жиілік ›±рамыныЈ) адам а“засына тигізетін Щсері йте зор. ОныЈ денгейі биіктеген сайын тигізетін ЩсерініЈ салдары аса тЇседі.

АдамныЈ есту мЇшелері 20ч20000 Гц арасында“ы дыбыс тол›ынныЈ тербелістерін ›абылдай алады. Б±л интервал дыбыс диапазоны деп аталады.

Шулар ЁC шы“у тегіне байлынысты екі топ›а бйлінеді:

1) механикалы›;

2) аэродинамикалы›.

Механикалы› шулар ›атты денелердіЈ тербеліс со›ты“ыстарынан пайда болады. Аэродинамикалы› шулар“а ауа жЩне су, та“ы бас›а с±йы›тардыЈ кйз“алыстарынан пайда болатын шулар жатады.

Пісіру цехында“ы шуыл оператор а“засына жа“ымсыз Щсер етеді, сонды›тан оператор звукоизоляциялан“ан кабинада орналасуы ›ажет. КабинаныЈ терезелері мен есіктері арнайы конструкция“а ие болуы ›ажет. Екі Щйнекті терезе бЇкіл периметрі бойынша резеЈке тйсеммен бітелуі керек, есіктерді екі ›абатты етіп, бЇкіл периметрі бойынша саЈылау болмау Їшін резеЈке тйсем салып орындайды.

ЭЕМ ж±мысы кезінде дауыс деЈгейі 75 дБ аспау керек. ЭЕМ машиналы› залыныЈ дауысы ретінде, баспа ›ондыр“ылар, енгізу-шы“ару ›ондыр“ылары алынады. Бас›ару пультінде шу шамасы 68-78 дБ дейін жетеді, ал б±л шу нормативті мЩнінен жо“ары.

Шуды тймендету Їшін перфорирлік панельдер ›олданылады. Толы›тырушы ретінде минералды› плиталар ›олданылады.

5.1-кесте ЁC Оператор ж±мыс орынында жіберілетін дыбыс жЩне дыбысты› ›ысым деЈгейлері

Ж±мыс орыныДыбысты› ›ысым деЈгейі, ДБ, ортагеометриялы жиілікті октават жола›тарында, ГцДыбыс деЈгейі жЩне эквивалентті дыбыс деЈгейі ДБ 631252505001000200040008000 83 74 68 63 60 57 55 54 80

5.8 Жасанды жЩне таби“и жары›тануды ±йымдастыру

Пісіру цехы ж±мыс жЩне таби“и жары›танумен ›амтамасыз етіледі. Электрлік жары›тануды жобалау СН жЩне П 2-4-91 «Таби“и жЩне жасанды жары›тану“а» сЩйкес жЇргізіледі.

Пісіру цехын жары›тандыру Їшін люминесцентті лампаларды ›олдану“а болады.

Оператор пультін жары›тандыру“а Їлкен талаптар ›ойылады, олар мыналар:

Ж±мыс орыныныЈ жары›тану деЈгейі жо“ары болуы ›ажет

Жары›тыЈ біркелкі тЇсуі

КйлеЈкелердіЈ жо› болуы

Жары›танудыЈ уа›ыт бойынша т±ра›ты болуы

Электр жЩне йрт ›ауіпсіздігі, ›арапайымдылы“ы, ыЈ“айлылы“ы

БйлменіЈ бір жа“ында таби“и жары›тану ›олданылады. љолмен жасал“ан жары›тануда еЈ алдымен люменесценттік шамдар ›олданылады, олардыЈ жары› ›айтаруы йте жо“ары болып табылады. БіздіЈ жа“дайда еЈ орындысы люминесцентті лампа ЛБ жЩне ЛТБ ›олданылады, ›уаттары 20, 40 немесе 80 Вт

љалыпты еЈбек жа“дайлары Їшін ж±мыс орныныЈ д±рыс жары›тандырылуыныЈ мЩні зор.

ТТС бас›ару пультініЈ бйлмесі кЇндіз таби“и жары›пен жары›тандырылады, біра› ж±мыс кезекті-тЩулікті жоспарда орындал“анды›тан кешкі жЩне тЇнгі уа›ытта жары›тандыру жасанды болып келеді.

индіріс “имараттарыныЈ жары›тануы келесі негізгі талаптар“а жауап беруі тиіс: жары›тану жеткілікті жЩне біріЈ“ай болуы керек, шектен тыс жары›, ›алыЈ жЩне тез кйлеЈке тудырмау керек, жары› а“ыныныЈ д±рыс ба“ыты.

Жалпы бір›алыпты жары›тануды есептеуде негіз ретінде жары› а“ыны Щдісін алу“а болады. Бір шамныЈ жары› а“ыны келесі формула бойынша аны›талады

µ § (5.1)

м±нда“ы: µ § ЁC нормалан“ан min жары›тал“анды›;

µ § ЁC жары›талатын бйлменіЈ ауданы;

µ § ЁC min жары›тану коэффициенті;

µ § ЁC бйлмедегі шамдардыЈ саны;

µ § ЁC лампалардыЈ жары› а“ынын пайдалану коэффициенті.

ЛампалардыЈ жары› а“ынын пайдалану коэффициентін таЈдау Їшін бйлме кйрсеткішініЈ мЩнін білу ›ажет.

Бйлме кйрсеткіші келесі формула бойынша аны›талады

µ § (5.2)

м±нда“ы: µ § ЁC бйлме ±зынды“ы;

µ § ЁC бйлме ені;

µ § ЁC шамдардыЈ орналасу биіктігі.

µ §

онда шамныЈ жары› а“ыны келесіге теЈ:

Формула“а кіретін шамалардыЈ мЩні СН жЩне П 2-4-79 «Таби“и жЩне жасанды жары›тану» бойынша ›олданылады. 5[20] таблицасы бойынша ЛДЦ 40 лампасын таЈдап аламыз: кернеу-108 В; колба диаметрі - 38µ § м; лампа ±зынды“ы - 1214µ § м; лампаныЈ жары› а“ыны 1520 лм.

Лампа санын аны›таймыз

µ §

Таби“и жары›тану коэффициентініЈ нормалан“ан мЩнін ›амтамасыз ету Їшін боковой жары›тану кезіндегі жары› ойы“ыныЈ ауданын келесі формула бойынша аны›тайды

µ § (5.3)

м±нда“ы: µ § ЁC таби“и жары›тану коэффициентініЈ есептік мЩні;

µ § ЁC жары› ойы›тарыныЈ жары›ты› сипаттамалары;

µ § ЁC терезе ар›ылы ждары›тандырылатын еден кйлемі;

µ §ЁC ›арсы т±ратын “имараттардын Щсерінен терезеніЈ кйленкеленуін сипаттайтын коэффициент;

µ § ЁC жары›йткізудіЈ жалпы коэффициенті;

µ § ЁC жары››а тойтарыс беруден таби“и жары›тану коэффициентініЈ жо“арлауын ескеретін коэффициент.

µ §; (5.4)

м±нда“ы: µ § ЁC таби“и жары›тану коэффициентініЈ нормалан“ан мЩні;

µ § ЁC жары› климатыныЈ коэффициенті;

µ § ЁC кЇн тЇсу коэффициенті.

µ §;

Формула ›±рамында“ы шамалардыЈ мЩндері СН жЩне П 2-4-79 «Таби“и жЩне жасанды жары›тану» бойынша алын“ан.

Жары› ойы›тарыныЈ есептелген кйлемі бойынша олардыЈ саны мен йлшемін аны›таймыз. Пісіру цехында Щр›айсысы 3,5 м2 болатын Їш терезе орналас›ан.
5.11 иртке ›арсы шаралар

СН жЩне П ЁC 90 ЁC 81 бойынша пісіру цехы А категориясына жатады жЩне йртке тйзімділігі бойынша 2 категория“а жатады. Цех каркасы СН жЩне П 2ЁC2ЁC80 ›ажет ететін жа“дайлардан са›тайтын темірбетоннан орындал“ан. ЕсіктердіЈ йртке тйзімділік шегі 2. ЖабылудыЈ алдында йрт ›ауіпсіздігіне жауапты адам міндетті тЇрде йндірістік бйлмені ›арап шы“ады. Тексеру келесіні ескереді:

1. ирттіЈ пайда болуына Щкелуі мЇмкін жа“дайларды жою;

2. ЖалынныЈ тез жайылуына Щкелетін себептерді жою;

3. ирт сйндіруші ›±рыл“ылардыЈ дайынды“ы.

Б±л талаптарды орындау Їшін бЇкіл аппаратура мен электр ›ондыр“ылары йшіріледі, кезекші жары“ынан бас›а бЇкіл электржЇйесі обесточивается. Бйлме ›о›ыстар мен тыс заттардан босатылады. ирт пайда бол“ан жа“дайда оны хабарлау Їшін телефон орнатыл“ан.

Сырт›а шы“атын йрт баспалда›тары Щрбір 200 метр сайын периметр бойынша орналас›ан. ’имарат›а кіретін жол бірнеше жа›тан ›амтамасыз етілген. Пісіру цехында ›ажетті жабды›тары бар йрт ›ал›аны орналас›ан: екі ОУЁC2 ›ол типті кймір›ыш›ыл йртсйндіруші; тйрт кйбікті йртсйндіргіш; сиымдылы“ы 1,0 м3 болатын ›±мы бар бір жЩшік жЩне кЇрек; войлок (µ §).

ирт ›ауіпсіздігі келесі шаралар ар›ылы іске асады: адамдардыЈ эвакуациясына арнал“ан шараларды ›±ру; тЇтінге ›арсы ›ор“ау, йрт сигнализациясы. ирт ›ауіпсіздігін ›амтамасыз ету міндеті мекеме жетекшісіне жЩне сЩйкес объект басты›тарына жЇктелген. Бйлек участкілердегі йрт ›ауіпсіздігіне жауапкерлерді жетекші б±йры“ымен та“айындайды. Сонымен ›атар жалпы объектілі жЩне цехтік инструкциялар йнделеді.

љОРЫТЫНДЫ

Бірінші тарауда пісіруді автоматтандыру кезіндегі ›олданылатын роботтардыЈ ›олданылуы ›арастырылды. СоныЈ ішінде до“алы пісіруге арнал“ан роботтар“а тереЈітек то›талдым.

Екінші тарауда жалпы робототехникалы› жЇйелер, оныЈ кинематикасы мен динамикасы сипатталды. Сонымен ›атар б±л тарауда Їзбелер мен буындардыЈ, олардыЈ координат жЇйелерініЈ негізгі тЇсініктемелері келтірілді.

Экономика бйлімінде роботтарды енгізу ар›ылы алынатын жылды› экономикалы› тиімділік, йтелу мерзімі жЩне жылды› экономия есептелінді. Есептеулер нЩтижесінде, ›олмен пісіруге ›ара“анда роботпен пісіру Щлде›айда тиімді екенін кйруге болады. Я“ни, пісіруді роботтаудыЈ тиімділігі йндірістік ж±мыстыЈ жЩне пісіру жабды“ыныЈ артуымен, ж±мыс уа›ытын азайтумен, а›ау пайызын тймендетумен, жік калибрін азайтумен ›амтамасыз етіледі. Капиталды салымдардыЈ айналым уа›ыты мен йтелу мерзімі 2,7 жыл“а теЈ.

ЕЈбек ›ор“ау бйлімінде роботтандырудыЈ ›ауіпті жЩне зиянды факторларына анализ жасалды. ЖЩне де пісіру роботтарын ›олдану кезіндегі ›ор“ану шараларын ±йымдастыру жа“дайлары сипатталды.

љОЛДАНЫЛ’АН ШДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Фу К., Гонсалес Р., Ли К. Робототехника. - М.: Мир, 1989

Шахинпур М. Курс робототехники. - М.: Мир, 1990

ЧерноуськоФ. Л., Болотник Н. Н., Градецкий В. Г. Манипуляционные роботы: Динамика, управление, оптимизация. - М.:Наука, 1989

Попов Е. П., Верещагин А. Ф., Зенкевич С. Л. Манипуляционные роботы: Динамика и алгоритмы. - М.:Наука, 1978

Механика промышленных роботов: в 3 книгах /Под ред. К. В. Фролова, Е. И. Воробьева. - М.:Высшая школа, 1989

Тимченко В. А., Сухомлин А. А. Роботизация сварочного производства. - К.: Техника, 1988

Патон Б. Е., Спыну Г. А., Тимошенко В. Г. Промышленные роботы для сварки. - К.: Наукова думка, 1977

Козырев Ю. Г. Промышленные роботы: Справочник. - М.: Машиностроение, 1983

Справочник по промышленной робототехнике: в 2 книгах / Под ред. Ш. Нофа. - М.: Машиностроение, 1989

Лурье А. И. Аналитическая механика. - М.: Физматгиз, 1961

Сварочные роботы. / Под ред. Г. Гердена. - К.: Техника, 1988

Лойцянский Л. Г. Лурье А. И. Курс теоретической механики: ІІ том.- М.: , 1983