Әлеуметтік- гуманитарлық ғылымдар ғылыми-зерттеу институты

бүгінгі күнде кең қолданыста кең таралды

жүктеу/скачать 1.64 Mb.

Pdf көрінісі

бет	55/97
Дата	07.06.2024
өлшемі	1.64 Mb.
	#502407
түрі	Лекция

1 ... 51 52 53 54 55 56 57 58 ... 97

XQRGIIgQMXcAzguUTVHmcZcw4imDV4eA6ACpxaBY

Сопы – арабтың «жүн» деген сөзінен шыққан. Қыл-жүннен тоқылған ұзын шекпен киген тақуа адамда сопы деп атаған. Адамның өзін-өзі тануына мүмкіндік беретін
Шариғат, Тариғат, Марифат, Ақихат осы төрт басқышты меңгергеннен соң тасауфта (рухани тазалық) бас қосады

бүгінгі күнде кең қолданыста кең таралды.
Ол қазақ әдебиетінің тарихында ХҮ-ХҮІІ ғасырлар арасын «Хандық дәуір» немесе
«Жыраулар поэзиясы» деп аталады. Жыраулардың шығармашылығынан Тәңірді ғана аңғаруға
болады. Қазақ тілі, тарихы, мәдениеті, өнері, әдебиетінің тарихы, жалпы рухани әлемі ҮІ-ҮІІ
ғасырлардағы жазба жәдігерлер Орхон және Енисей өзендерінің (қазіргі Монғол жерінде) бастау
алар жеріндегі тасқа қашалып жазылған «Күлтегін», «Тоныкөк», «Білге қаған» мұраларынан
бастап біз жоғарыда айтқан ХҮ-ХҮІІІ ғасыр аралығында «Алла», «Құдай» сөзі тілге алынбай
«Тәңір» сөзі ғана пайдаланып келгені байқалады. Ислам діні 751 жылы Атлах шайқасынан кейін
Түркі даласына тарады.
Суфизм – халқымыздың дүниетанымына
айтарлықтай ықпал еткен философиялық жүйе.

(С.Дәуітұлы)

Сопы – арабтың «жүн» деген сөзінен шыққан. Қыл-жүннен тоқылған ұзын шекпен
киген тақуа адамда сопы деп атаған. Адамның өзін-өзі тануына мүмкіндік беретін
дінифилософиялық ағым. Адамның өзегі жүректі тыңдау болып, соның әмірімен жүріп,
жолынан алшақ кетпеу сопылықтың негізі. Дененің патшасы – жүрек иман мен сенімнің
тұрағы, Алланы тану орталығының мекені.
Сопылық ілімнің дені адам мен оның Аллаға қатысы болып табылады. Оны қолдаушылар
«адам Алладан», «адам Алламен», «адам Алла үшін» адам баласының Аллаға деген сенімге
негізделген. Сопылық жолы арқылы ол шынның шыңы болған «Ақихатқа жету» болып
табылады. Сопылық ілімнің негізін қалаған Қожа Ахмет Ясауи:
Өтті ғұмырым шариғатқа жете алмадым, Шариғатсыз тарихатқа өте
алмадым.
Хақиқатсыз мағрипатқа бата алмадым, - деп, мойындап отырғандығын Шариғат, Тариғат,
Марифат, Ақихат осы төрт басқышты меңгергеннен соң тасауфта (рухани тазалық) бас
қосады.
Шариғат та, Тариғат та, Ақихат та, Мағрипатсыз (ғылым-білім) ешнәрсеге аспайды екен.
Шындыққа апаратын бірден бір жол ғылым болып табылады.
Алғаш шариғаттың барлық талаптарын мұқият орындап, екінші басқыш тариғатқа
көтеріліп өздері пір тұтқан ұстазына қол ұстатады. Осы сенімге ие болғандар, үшінші басқыш

60
марифатқа көтеріледі, мұнда сопылық сенім кеңістігін оймен емес жүрекпен сезіну керектігін
«сырттан ішке барған әр нәрсенің суреті жүректің айнасына анық рәушан болып түседі» деген
Абай ақихатқа табан тірейді. Ақихатқа жету сопылық ілімінде пенделіктен өтіп Аллаға жақындау
болып табылады.

жүктеу/скачать 1.64 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 51 52 53 54 55 56 57 58 ... 97