Эволюция представлений о верховной власти в обществах тюркского периода (VI xii вв.)



бет3/3
Дата20.06.2016
өлшемі325 Kb.
#148804
түріАвтореферат
1   2   3

СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННЫХ ИСТОЧНИКОВ



  1. Кумеков Б.Е. Государство кимаков IX-XI вв. по арабским источникам. - Алма-Ата: Наука, 1972.-156с.; Хазанов А.М. Социальная история скифов. Основные проблемы развития древних кочевников Евразийских степей. - М: Наука, 1975-344с; Марков Г.Е. Кочевники Азии: структура хозяйства и общественной организации. - М.: Наука 1976.-316с.; Кляшторный С.Г. Основные черты социальной структуры древнетюркских государств Центральной Азии VI-X вв.// Классы и сословия в докапиталистических обществах Азии: проблема социальной мобильности. - М.: Наука. 1986. - с. 217-228; Куббель Л.Е. Очерки потестарно-политической этнографии. Академия Наук СССР. - М.: Наука, 1988.-272с.; Малявкин А.Г. Танские хроники о государствах Центральной Азии: Тексты и исследования. АН СССР. Институт истории, филологии, философии. Отв. ред. Ю.М. Бутин. - Новосибирск: Наука. Сибирское отделение, 1989.-432с.; История Хакасии с древнейших времен до 1917 г. Отв. ред. Кызласов Л.Р. - Москва: Наука, 1993.-523с.; Кляшторный С.Г. Савинов Д.Д. Степные империи Евразии. - СПб.: «Восточная литература», 1994.- 345с.; Ахинжанов С.М. Кыпчаки в истории средневекового Казахстана. 2-е изд. - Алматы: Гылым, 1995.-296с.; Васютин С.А., Бобров В.В. Потестарные и политарные системы тюркоязычных кочевников эпохи раннего средневековья. // Тюркские народы. Материалы V-го Сибирского симпозиума «Культурное наследие народов Западной Сибири» (9-11 декабря, 2002 г, Тобольск).- Тобольск-Омск, 2002.-с.136-141

  2. Кляшторный С.Г. Султанов Г.И. Казахстан. Летопись трех тысячелетий. - Алма-Ата: Рауан, 1992.-374с.; Кляшторный С.Г. Султанов Г.И. Государства и народы Евразийских степей. 2-е изд. - СПб.: Наука. Петербургское востоковедение, 2004.-362с.

  3. Крадин Н.Н. Кочевые общества (проблемы формационной характеристики). РАН. Дальневосточное отделение. Институт истории, археологии и этнографии народов Дальнего Востока. - Владивосток: Дальнаука, 1992.- 239с.; Крадин Н.Н. Трансформация политической системы от вождества к государству: монгольский пример, 1180(?) – 1206*.//Альтернативные пути к ранней государственности. Международный симпозиум. - Владивосток, 1995.- с.188-195; Крадин Н.Н. Империя Хунну. - М.: Логос, 2001.- 310с.

  4. Claessen H J.M. and Skаlnik P. The Study of the State Conference in Retnospekt. The Study of the State the Hague, 1981. - 491p.

  5. Лаумулин М.Т., Бейсембиев Т.К. Зарубежные исследователи Средней Азии и Казахстана. Библиографический указатель. - Алматы: КЕНЖЕ-Пресс, 1994. - 100 с.

  6. Левшин А.И. Описание киргиз-казачьих или киргиз-кайсацких орд и степей. - Алматы: Санат, 1996.- 656с.; Валиханов Ч. Собрание сочинений в 5-ти томах. т.II. - Алма-Ата: Казахская Советская энциклопедия, 1985.- 416с.; Бартольд В.В. История культурной жизни Туркестана. Вып.2.-Л.: Академия Наук СССР, 1927.- 256с.; Бартольд В.В. Сочинения в 9-ти томах. т.I. - М.: «Восточная литература», 1963.- 760с.; Бартольд В.В. Сочинение в 9-ти томах. т.V. - М.: «Восточная литература», 1968.- 757с.; Бартольд В.В. Сочинения в 9-ти томах. т.VIII. - М.: «Восточная литература», 1973.- 723с.; Бернштам А. Социально-экономический строй орхоно-енисейских тюрок VI-VIII вв. Восточнотюркский каганат и кыргызы.- М.-Л.: Академия Наук СССР, 1946.-207с.; Гордлевский В.А. Избранные сочинения. т.II. Исторические работы. - М.: «Восточная литература», 1960.- 551с.; Гумилев Л.Н. Древние тюрки. АН СССР. Институт народов Азии. - М.: Наука, 1967.- 504с.

  7. Зуев Ю.А. Древнетюркские генеалогические предания как источник по ранней истории тюрков// Автореферат дис. канд. истор. наук. Алма-Ата, 1967.- 41с.; Масанов Н.Е. Кочевая цивилизация казахов. (Основы жизнедеятельности номадного общества). - Алматы: «Социнвест»- М.: «Горизонт», 1995.- 320с.

  8. Плетнева С.А. Древности черных клобуков. - М.; Наука, 1973.- 96с.; Гусейнов С.А. Сирийские источники о верованиях и обычаях огузов VII – XII в.в. // История и филология Турции. Тезисы докладов и сообщений. Октябрь 1976г.-М.: АН СССР. Институт востоковедения, 1976.-с.15-21; Петросян И.Е. О реликтах домусульманских верований у османских турок в XIV-XV в.в.//Тюркские и монгольские письменные памятники. Текстологические и культуроведческие аспекты исследования. - М.: РАН. Институт востоковедения, 1992.-с.37-42; Басилов В.Н. Избранники духов. М: Наука, 1984.-с.70-71.; Давлетшин Г.М. Волжская Булгария: духовная культура. - Казань: Татар. кн. изд., 1990.-204с.; Байпаков К.М. Терновая Г.А. Центральный зал дворца городища Куйрук-тобе в Отрарском оазисе. // Приаралье в древности и средневековье. -М., 1998.-с. 156-166.; Абаев Н.В. Роль национальных религий в этнокультурном развитии народов Саяно-Алтая.//Материалы Международной научно-практической конференции, посвященной 280-летию открытия древнетюркской письменности. - Абакан, 2002.- с.71-76; Агелеуов Г.Е. Идея пути в мировоззрении кочевников Центральной Азии. // Известия НАН РК. Сер. общ. наук. №1, 1997.- с.54-60; Агелеуов Г. Идея пути в мировоззрении кочевников Центральной Азии. // Эволюция Государственности Казахстана. - Алматы, 1996.- с.90-94; Агелеуов Г.Е. Йол-тенгри – божество древнетюркского пантеона (Реконструкция). // Культура и история Центральной Азии и Казахстана: проблемы и перспективы исследования. - Алматы, 1997- с.30-34.

  9. Плетнева С.А. Хазары. 2-е изд. Отв. Ред. Б.А. Рыбаков. АН СССР. - М.: Наука, 1986.- 89 с.; Скрынникова Т.Д. Харизма и власть в эпоху Чингис-хана. - М.: «Восточная литература». РАН, 1997. – 216с.; Зуев А.Ю. Агелеуов Г. Буд-тенгри – божество древнетюркского пантеона. // Известия НАН РК. Сер. общ. наук. №1, 1998.-с.47-57; Кляшторный С.Г. Савинов Д.Г. Степные империи Древней Евразии. - СПб: филфак. Санкт-Петербургского университета, ИПК «Бионт», 2005.-345с.

  10. Зуев Ю.А. Ранние тюрки: очерки истории и идеологии. - Алматы: Дайк-Пресс, 2002. – 338с.

  11. Бира Ш. Монгольская историография в XIII – XVII вв. Автореферат дис. на соиск. учен. степ. д.и.н. АН. СССР. Институт востоковедения. АН. МНР. Институт Истории. - М., Улан-Батор. 1972.- 43с.; Бира Ш. Концепция верховной власти в историко-политической традиции монголов // Туухийн судлал (Исторические исследования). Т.10. №5. -Улаанбаатар, 1976.- с.5-67

  12. Кляшторный С.Г. Надпись уйгурского Бёгю-кагана в Северо-западной Монголии. // Сб. статей. Центральная Азия. Новые памятники письменности и искусства - М., 1987.-с.19-37; Кызласов Л.Р. Древняя письменность саяноалтайских тюрков - М.: «Восточная литература», 1994.- 97с.

  13. Щербак А.М. Тюркская руника. РАН. Институт лингвистических исследований. - СПб: Наука, 2001.- 147с.; Клосон Дж. Происхождение тюркского рунического письма. // Зарубежная тюркология. Вып.1. - М.: Наука, 1986. - с. 135-158.

  14. Скрынникова Т.Д. Сакральность правителя в представлениях монголов XIII в. // Народы Азии и Африки. №1, 1989.- с.63-71; Скрынникова Т.Д Представления монголов о сакральности правителя. // Тюркские и монгольские письменные памятники. Текстологические и культуроведческие аспекты исследования, сост. И.Е. Петросян. - М.: РАН. Институт востоковедения, 1992. – с.71-80; Скрынникова Т.Д. Харизма и власть в эпоху Чингис-хана. - М.: «Восточная литература». РАН, 1997. – 216с.

  15. Кляшторный С.Г. Султанов Г.И. Государства и народы евразийских степей. Древность и средневековье. - СПб: «Петербургское востоковедение», 2000.- 307с.; Бомбачи А. Тюркские литературы. Введение в историю и стиль. // Зарубежная тюркология. Вып.1-М.: Наука, 1986.-с.191-203; Базен Л. Человек и понятие истории древних тюрок Центральной Азии в VIII в. // Зарубежная тюркология. Вып.1. -М.: Наука, 1986.- с.345-360; Кормушин И.В. Тюркские енисейские эпитафии. Тексты и исследования. РАН. Институт языкознания. - М.: Наука, 1997.- 302с.; Фельдман В.Р. Нравственные ценности в духовном наследии кочевых цивилизаций Саяно-Алтая и современность. // Материалы международной научно-практической конференции, посвященной 280-летию открытия древнетюркской письменности.- Абакан, 2002.- с.67-70

  16. Рахмонов Н.А. Орхоно-енисейские памятники и тюркские эпосы. // Автореферат на соискание ученой степени доктора филол. наук.- Ташкент, 1991.-45с.

  17. Кляшторный С.Г. Древнетюркские рунические памятники как источник по истории Средней Азии - М.: Наука, 1964.- 290с.; Масао М. Бёгю-каган и Поцзюй // TURGOLOGICA. - Л., 1976.- с.284-286; Фасеев Ф.С. К расшифровке хуннских фрагментов. // Источниковедение и история тюркских языков, Казань: Институт языка, литературы и истории, 1978.- с.126-132; Кононов А.М. Грамматика языка тюркских рунических памятников VII – IX вв.-Л.: Наука, Ленинградское отделение, 1980.-255с.; Пуллиблэнк Э. Дж. Язык сюнну // Зарубежная тюркология. вып. I. Древнетюркские языки и литературы.- М.: Наука, 1986. - с.29-62.; Махпиров В.У. Имена далеких предков. Источники формирования и особенности функционирования. - Алматы, 1997.- 299с.

  18. Введение Кононова А.Н. // Зарубежная тюркология Зарубежная тюркология. Вып I, Древнетюркские языки и литературы. Восточная литература. Отв. ред. А.Н. Кононов. - М.: Наука, 1986.- с.4-6

  19. Жумаганбетов Т.С. Проблемы формирования и развития древнетюркской системы государственности и права. VI-XII вв. -Алматы: «Жеті жарғы», 2003. - 432с.; Кычанов Е.И. Кочевые государства от гуннов до маньчжуров. РАН. Институт востоковедения. Санкт-Петербургский филиал. - М.: «Восточная литература», 1997.- 316с.; Султанов Т.И. Поднятие на белой кошме. Потомки Чингиз-хана. - Алматы: Дайк-Пресс, 2001. - 276с.; Хара-Даван Э. Чингис-хан как полководец и его наследие: культурно-исторический очерк Монгольской империи XII-XIV вв. 2-е изд. - Элиста: Калмыцкое книгоиздательство, 1991.-221с.; Дугин А. Чингис-хан и монголосфера (по мотивам книги калмыцкого евразийца Хаара-Давана). // Таң – шолпан. №2, 2002.-с. 193- 200.

  1. Тунгатарова Л.И. Процесс формирования внешней политики государства (роль главы государства): дис. к. и. н. / науч. рук. К.И. Байзакова - Алматы, 2000.-148с.; Жарикбаев А.К. Философские аспекты исследования политического лидерства (методология системного подхода): дис. к. филос. н./ науч. рук. д.ф.н. професс. Ж.Ж. Молдабеков - Алматы, 2000.-125с.

  2. Радлов В.В. Сборник трудов орхонской экспедиции. Предварительный отчетъ о результатахъ для археологического исследования бассейна рћки Орхона В.В. Радлова. - СПб: тип. Академия Наук, 1892.-113с.; Радлов В. Памятники уйгурского языка. - Л.: АН СССР, 1928.- 305с.; Малов С.Е. Енисейская письменность тюрков. Тексты и переводы - М.-Л.: Академия наук СССР, 1952.-116с.; Айдаров Г. Язык орхонских памятников древнетюркской письменности VIII в. - Алма-Ата: Наука, 1971. - 380с.; Айдаров Г. Язык памятника Кюль-тегину. VIII век. Национальная Академия наук РК. Институт языкознания им. А. Байтурсынова.- Алматы, 1993. - 343с.; Щербак А.М. Тюркская руника. РАН. Институт лингвистических исследований.- СПб: Наука, 2001. – 147с; Орхонские надписи. Кюль-тегин. Бильге-каган. Тоньюкук. - Семей: МКА, 2001.- 256с.

  3. Кормушин И.В. Тюркские енисейские эпитафии. Тексты и исследования. РАН. Институт языкознания.- М.: Наука, 1997.- 302с.

  4. Радлов В.В. Кутадку-Билик. Факсимиле уйгурской рукописи. - Спб.: Академия Наук, 1890.-200с.; Д.р.Radlof Das Kudatku Bilik des Jusuf CHASS – HADSCHIB AUS BÄLASAGUNS. Bd.1-2. - St.Petersburg, 1910.- p.39-53

  5. Стеблева И.В. Развитие тюркских поэтических форм в ХI веке. - М.: Наука, 1971.- 299с.; Поэзия древних тюрков VI-ХII вв. Перевод А. Преловского.-М.: Раритет, 1993.- 170с.; Материалы по истории туркмен и Туркмении. Арабские и персидские источники. (VI-XV вв.). Труды Института Востоковедения. Т. I.- М.-Л.: Академия Наук СССР. Лгр, 1939.- 612с.

  1. Фазаллах Рашид ад дин. Огуз-наме. Перевод с персидского, предис., наименов., примеч., указатели Р.М. Шукюровой. Академия Наук Аз. ССР. Институт востоковедения.- М. Баку: «Дом Бируни». Элм, 1991. – 127с.; Щербак А.М. Огуз-наме. Мухаббат-наме. Памятники древнеуйгурской и староузбекской письменности. - М.: Восточная литература, 1959.- 171с.

  2. Аль-Фараби. Историко-философские трактаты. Академия Наук Каз. ССР. - Алма-Ата: Наука, 1985. - 622с.

  3. Бичурин Н.Я. Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена. 1-е изд. Ч.2. - СПб: тип. воен. учеб. заведений, 1851.-205с.; Бичурин Н.Я. (Иакинф). Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена. т. I.- М.-Л.: Академия наук СССР, 1950.-379с.; Бичурин Н.Я. (Иакинф). Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена. Москва-Ленинград, т. II, М.-Л.: Академия Наук СССР, 1951.-390с.; Кюнер Н.В. Китайские известия о народах Южной Сибири, Центральной Азии и Дальнего Востока.- М.: «Восточная литература», 1961. - 392с.; Материалы по истории сюнну (по китайским источникам). Предис., перев. и примеч., В.С. Таскина. Вып. II. Академия Наук СССР. Институт востоковедения. - М: Наука, 1973.- 170с.; Уйгурская версия биографии Сюань-Цзы. Фрагменты из ленинградского рукописного собрания Института Востоковедения. Академия Наук СССР. [транскрип., перевод, примеч., комментария и указатели Л.Ю.Тугушевый].- М.: Наука, 1980.- 175с.; Сыма Цянь. Исторические записки (Ши Цзи), т. VIII. Перев. с китайского Р.В. Вяткина и А.М. Карапетьянца, серия «Памятники письменности Востока». - М.: Восточная литература, 2002.- 509с.

  4. Козин С.А. Сокровенное сказание. Т.1. - М.-Л.: Академия Наук СССР, Лгр, 1941.- 620с.; Лубсан Данзан. Алтан Тобчи (Золотое сказание). Пер. с монг., коммент. и прилож. Н.П. Шастиной. - М.: Наука, 1973.- 439с.; Утемиш-Хаджи. Чингис-наме. Факсим., перев., транскрип., текстол. примеч., исследование В. П. Юдина. Академия Наук РК. Центр востоковедения. - Алма-Ата: Ғылым, 1992.-243с.

  5. Бартольд В.В. Сочинения в 9-ти томах. Т.VIII.- М.: «Восточная литература», 1973.- 723с.

  6. История Казахстана в персидских источниках. Джамал ал-Карши ал-Мулхакат би-с-сурах. Отв. ред. А.К. Муминов. Введ., перев. с арабского-персид., комментар., текст, факсимиле Ш.Х. Вохидова, Б.Б. Аминова. том I. - Алматы: «Дайк-Пресс», 2005. – 416с.

  7. Рашид-ад Дин. Сборник летописей. Т.1. кн.1. Перев. с персид. Л.А. Хетагурова. - М.-Л.: Академия наук СССР, 1952.- 221с.; кн. 2. Перев. с персид. О.И. Смирновой – 315с.

  8. Материалы по истории Казахских ханств XV-XVIII вв. (извлечения из персидских и тюркских сочинений). Составитель: С.К. Ибрагимов и др. - Алма-Ата: Наука, 1969.- 651с.

  9. Қазақстан тарихы туралы моңғол деректемелері. І т. Моңғолдың қүпия шежіресі. Көне моңғол тіліндегі түпнүсқалық транскрипц. ғылыми-мағыналық аудармасы мен түсіндірмелерін, көрсеткіштерін жасаған Н. Базылхан. - Алматы: Дайк-Пресс, 2006.- 400б.

  10. Айдаров Г. Язык памятника Кюль-тегину. VIII век. Национальная Академия наук РК. Институт языкознания им. А. Байтурсынова.- Алматы, 1993.- 343с.

  11. Щербак А.М. Огуз-наме. Мухаббат-наме. Памятники древнеуйгурской и староузбекской письменности. - М.: Восточная литература, 1959.- 171с.

  12. Габен А. фон. Древнетюркская литература // Зарубежная тюркология. вып.1. - М.: Наука, 1986.- с.204-344

  13. Радлов В.В., Мелиоранский П. Древнетюркские памятники в Кошо-Цайдаме // Орхонские надписи. Кюль-тегин. Бильге-каган. Тоньюкук. - Семей: МКА, 2001.- 256с.

  14. Стеблева И.В. Развитие тюркских поэтических форм в ХI веке. - М.: Наука, 1971.- 299с.

  15. Кляшторный С.Г. Султанов Г.И. Государства и народы евразийских степей. Древность и средневековье.- СПб: Петербургское востоковедение, 2000.-320с.

  16. Бартольд В.В. Сочинение в 9-ти томах. т.V. - М.: Восточная литература, 1968.- 757с.

  17. Малов С.Е. Памятник в честь Кюль-тегина // Орхонские надписи. Кюль-тегин. Бильге-каган. Тоньюкук. - Семей: МКА, 2001.- 256с.

  18. Фельдман В.Р. Нравственные ценности в духовном наследии кочевых цивилизаций Саяно-Алтая и современность // Материалы международной научно-практической конференции, посвященной 280-летию открытия древнетюркской письменности. – Абакан: Министерство образования и науки Республики Хакассия, 2002.- с.67-70

  19. Абиль Е.А. Возникновение и развитие политической организации кочевников Казахстана // Вестник КазНУ. Серия юридическая. №3 (24), 2002.- с.88-92


Список опубликованных работ по теме диссертации
1 Концепция верховной власти в древнетюркских надписях. // Материалы международной научно-практической конференции «Развитие народного хозяйства в Западном Казахстане: потенциал, проблемы и перспективы», посвященной 40-летию ЗКАТУ им. Жангир-хана, ч. II, 13-14 июня 2003. - Орал; с.56-57

2 «Небесная» легитимность тюркских правителей. // Вопросы истории и археологии Западного Казахстана, вып. 2. - Уральск, 2003; с.244-248

3 Социально-политическая роль обычного права Торе в обеспечении функционирования верховной власти в тюркском обществе средневековья. // «Поиск», гуманитарная серия, №4, 2004, Алматы; с. 71-75

4 Социальная роль Торе в тюркском обществе. // Тезисы докладов научно-практической конференции, посвященной «Году России в Казахстане»: «Проблемы современного социально-экономического развития общества». 19-21 мая 2004. - Уральск; с. 225-232

5 Верховная власть как гарант социального благополучия в тюркском обществе средневековья. // Материалы международной научно-практической конференции, посвященной «Году России в Казахстане»: «Народное хозяйство Западного Казахстана: состояние и перспективы развития». 11-12 июня 2004. - Орал; с. 512-513

6 Түрік қоғамында жоғарғы биліктің қызметін қамтамасыз етудегі әдеттегі құқығының әлеуметтік қызметы. // Материалы международной научно-практической конференции, посвященной «Году России в Казахстане»: «Народное хозяйство Западного Казахстана: состояние и перспективы развития». 11-12 июня 2004. - Орал; с.513-514

7 Харизма правителя – основа социальной гармонии. // Вестник Западно-Казахстанского государственного университета, №3, 2006, Уральск; с.120-125

8 Верховный правитель – носитель «идеи пути» в тюркском обществе средневековья (VI-XII вв.). // Вестник Западно-Казахстанского государственного университета, №1, 2007, Уральск; с.182-188



ТҮІН
Тукешева Назгүл Мұқатайқызы

Түркі дәуіріндегі (VI-XIIғғ.) қоғамдағы жоғарғы билік туралы

ұғымның дамуы
Тарих ғылымдарының кандидаты дәрежесін

алу үшін дайындалған диссертация
Мамандығы 07.00.02. – Отан тарихы

(Қазақстан Республикасының тарихы)

Көшпелі қоғамдағы билік институттарынының құрылуын зерттеу Отан тарихының тұрақты аспектісін қамтиды. Қазақ қоғамының өзгешелігі, оның мемлекеттік саяси құрылымы бұрынғы көшпелі халықтар кезеңінің дамуымен тығыз байланысты. Осы мәсәлеге арналған зерттеу еңбектерінің жеткілікті болғанына қарамастан, қазіргі историография ғылымында жоғарғы билік пен оның мемлекет және көшпенді тайпалардың тіршілігін ұйымдастырудағы функционалдық қызметі мен ролі толықтай және объективті анықталған жоқ. Тарих ғылымында Қазақстан аймағында пост моңғолдық жоғарғы билік институтының қалыптасу мәселесі жеткілікті зерттелген, дей тұрғанмен түркі-моңғол мемлекттерінің шежіресі сонау көне дәуірлерден бастау алады. Сонымен, түркі қоғамының әлеуметтік-саяси саналылығы мен қатар саяси саяси дәстүрлер толыққанды зерттелмеген.

Ұсынылып отырған мәселені зерттеу Қазақстан аумағында көшпенділердің саяси жүйесін тексеруде өте маңызды. Көшпенді түркі халықтарында билік туралы саяси сананың және осы қоғамның идеологиясының көптеген ерекшелігін айқындайтын специфиқалық түсінік калыптасқаны мәлім.

Зерттеу объектісі – Қазақстан тарихы уақытнамасында түркі дәуірі (VI-XIIғғ.) деп аталатын тарихи кезеңдегі жоғарғы билік туралы ұғым-түсініктер мен олардың даму жолы.

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Зерттеудің мақсаты – жоғарғы билеушінің орнын белгілеу арқылы Қазақстан тарихындағы түркі дәуіріндегі (VI-XIIғғ.) қоғамның жоғарғы билік туралы түсінігінің даму барысын анықтау. Осы мақсатқа орай төмендегідей зерттеу міндеттері қойылды:

▪ билік жөнінде кеңінен алынған концептуалдық түсініктердің ішкі байланысы мен логикасын анықтау;

▪ жазба жәдігерліктер мәліметтерін сараптау арқылы түркі дәуіріндегі қоғамдағы (VI-XII ғғ.) жоғарғы билік туралы ұғымның осы қоғамның біртұтас дүниетанымдық жүйесінің құрамдас бөлігі екендігін көрсету;

▪ тарихи дерек көздерін саралау негізінде көшпенді түркі қоғамның саяси, идеологиялық және құқықтық санасының ерекшеліктерін айқындау арқылы жоғарғы әміршінің қоғамдағы ролін танып-білу («тәңірі құт», «törü» ұғымдарын ашу);

▪ жоғарғы әміршінің түркі қоғамының потестарлық-саяси құрылымында алатын орны, оның қоғаммен өзара қарым-қатынасы туралы ұғым-түсініктер сипатын айқындау.



Зерттеудің методологиялық бастаулары тарихи мәліметтерді сараптаудың ғылыми әдіс-тәсілдері қағидаларына негізделген. Бұл тарихилық, даму, ғылымилық, объективтілік қағидалары, сонымен қатар қоғамды біртұтас құбылыс деп түсіну; өткен дәуірлер өкілдерінің дүниетанымын, ойлау және мінез-құлық стереотиптерін ескеру, тарихшы мен зерттеліп отырған объектінің тұтас бейнесін құрастыру секілді тарихи таным әдістері.

Зерттеу жұмысының сыннан өтуі. Диссертациялық жұмыстың басты баптары 8 ғылыми басылымда жарық көрді: ғылыми-көпшілік журналдарда 4 ғылыми мақала, халықаралық және республикалық ғылыми-практикалық конференциялар жинақтарында 4 мақала жарияланды.

Қолдану аймақтары. Зерттеудің нәтижелері көшпенді мемлекеттіліктің және оның орталығын ұйымдастыру қағидаларын түсінуге көмек береді, сонымен қатар оларды осы мәселе бойынша кейнгі зерттеу жұмыстарын әзірлеуде қолдануға болады. Зерттеудегі деректі материалдарды, теориялық тұжырымдар мен ұсыныстарды Қазақстан, Орталық Азия, көшпелі мемлекеттер тарихы туралы ғылыми курстар бойынша дәрістер, арнаулы курс, арнаулы семинарлар мен жалпы курстар үшін пайдалануға болады.

Зерттеу нәтижелері. Зерттеу процесінде төмендегідей нәтижелерге қол жеткіздік:

▪ Жоғарғы билік туралы ұғым түркі дәуіріндегі қоғамның бірыңғай дүниетаным жүйесінің құрамды бөлігі болған;

▪ «Тәңірден берілген заңдылық» және «тәңірден берілген құт» түсініктері арқылы жоғарғы биліктің мемлекет пен қоғамдағы басты ролі дәлелденген;

▪ Жоғарғы билік туралы түсінік түркі қоғамының потестарлық-саяси мәдениетінде маңызды құндылықтарды белгілейтін «törü» ұғымының құрамына енгізіліп, қоғамда қалыптасқан саяси-құқықтық түсініктер негізінде пайда болған;

▪ Түркі дәуіріндегі қоғамдағы жоғарғы билік туралы ұғымның маңызды бөлігі болып «бағыт-бағдар идеясы» ретінде дәлелденеді;

▪ Жоғарғы билік туралы ұғымның статустық жағдайы және осы статустан айқындалатын билеушінің тәртіп нормасы анықталды;

▪ Түркі дәуіріндегі қоғамда жоғарғы билеуші қоғамдық, саяси саласында түркі тұрмыс-тіршілігінің тұрақты қызметін қамтыған;

▪ араб-мұсылман саяси мәдениетінің элементтерін енгізіп, түркі дәуіріндегі жоғарғы билік туралы ұғым түбірлі өзгерістерге жатпағаны дәлелденді. Бұл жағдай көшпелі түркі дәуіріндегі қоғамның дәстүрлігімен және тәңірлік дүниетану жүйесінің қызмет етуімен байланысты.



Жұмыстың құрылымы. Диссертация кіріспе, үш бөлім, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімі және қосымшадан тұрады.




SUMMARY
Tukesheva Nazgul Mukataevna

Evolution of the conceptions of the Supreme authority in societies

of the Turkic period (VI-XII c.)
Dissertation for a Candidate of Historical Sciences Degree
Specializing code 07.00.02 – Native History

(The History of the Republic of Kazakhstan)
The study of formation of authority institutes of nomadic societies touches upon radical aspects of native history. The originality and specific character of the Kazakh society, or, rather, of its national and political system, were closely determined by previous stages of the development of the nomadic peoples. Despite of rather wide circle of sources, the role of the Supreme authority and its functional purpose in organization of nomadic society and state are not objectively revealed in modern historiography. The problem of formation of the Supreme authority institute in post Mongolian states in the territory of Kazakhstan is sufficiently well investigated in historical science, whereas the bases and roots of the Turkic and Mongolian states trace their roots back to antiquity. With all this going on social and political consciousness and political traditions of Turkic societies are not investigated in full measure.

The study of the given problem is important in a context of the research of the political system of nomads in the territory of Kazakhstan. The nomadic Turkic peoples formed some specific conceptions of authority, which had determined many features of the political consciousness and ideologies of these societies dictated by their world perception.



The object of the research is the conceptions of the Supreme authority in societies of the Turkic medieval period, their evolution in the historical period designated in the chronology of history of Kazakhstan as Turkic (VI-XII c.).

The aim of the research is to study the range of conceptions describing perception of the Supreme authority in societies of the Turkic period (VI-XII c.) of history of Kazakhstan through the study of the complex of conceptions of the place of the Supreme governor from the traditional point of view.

The tasks of the research:

▪ to analyse the data given in written sources describing religious aspect of perception of the Supreme authority in Turkic societies of the middle ages (VI-XII c.); to show their synthesis with political and legal consciousness of the Turkic society and social importance of sacral activity of the governor;

on the basis of the analysis of historical sources to study the role of the Supreme governor in society through the definition of features of political, ideological, legal consciousness of the Turkic nomadic society (to define the concept «toru»);

▪ to define the character of ideas of the place of the Supreme governor in potestary and political structure of the Turkic society, its interaction with society («the code of honour» of the governor);



The theoretical and methodological base of the research is based on the main principles of scientific methodology of the analysis of the historical data. These are the principles of historical method, development, scientific character, objectivity; understanding of the society as integrity; the account of world perception of the people of the past.

Approbation of the research. The principal points and findings of the research were covered by four scientific articles published in the state journals and four publications published in the collections of the international scientific and practical conferences.

Practical and scientific value of the research. The results of the research can be used in the further development of researches on the given problem. The results of the thesis can be used for drawing up lectures on «History of medieval Kazakhstan», realization of the special course on «History of the medieval states in the territory of Kazakhstan», drawing up a manual for historical specialities on the specified period.

The results of the research:

▪ The conceptions of the Supreme authority were a component part of united outlook system of societies of the Turkic period. It was determined by the following correlation: «Above there is the Sky, from below – the Earth and there is the human race between them, and there is the Supreme authority – in the person of kagan».

▪ The Supreme authority as a necessary condition of existence of the state and was consecrated by Tengri authority through the possession of «Heavenly legitimity» and presence of «heavenly kut» - sacral substation.

▪ The conceptions of the authority were created on the basis of already existing the society political and legal judgements with the purpose of harmonious inclusion in the structure of value aims of social and political culture of Turkic expressed by the concept «toru».

▪ The component part of conceptions of the applicability of the Supreme authority institute was «the idea of the Way». It included three integrally connected senses: ritual, social, political.

▪ The owner of the title «kagan» occupied in social and political structure of Turkic society the high stage and highest authority to which the people appealed to realize vital interests of the society.

▪ Nomadic Turkic society developed the certain algorithm of behaviour of the Supreme governor, which included judgements about the code of honour, personal qualities, image of life, functional duties.

▪ The system of outlook on the Supreme authority in considered historical epoch, incorporating some elements of Arabic and Moslem political culture, did not bear radical changes. The given circumstance was caused by both traditional nature of the Turkic nomadic society and functioning such a system of world outlook as «tengrianstvo».



The structure of the research. The dissertation comprises of Introduction and three chapters, conclusion, list of bibliography and a supplement.

Подписано в печать 02.06.2007 г.

Бумага офсетная. Объем 2,0

Формат 60х84 1/16.

Тираж 100 экз.

Заказ № 64

Отпечатано в Издательском центре и СМИ Западно-Казахстанского государственного университета им. М. Утемисова

090000, г.Уральск, ул.Сарайшык,34.










Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет