ПӘННІҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТІ, ОНЫҢ ОҚУ

Міндеттері:

1. Отан тарихында маңызды орын алатын Қазақ халқының өз Отанын жерін басқыншылардан қорғау жолындағы отан соғысы болып табылатын Қазақ-жоңғар соғысын бүгінгі күн тұрғысынан әділ зерделеп оқып үйрену;

2. Ресейдің Қазақстанды қол астына кіргізуін, жаулап алуын, отарлауын және отарлаудың түрлі жолдарын, әдістерін, кезең-кезеңдерін, жалпы барысын толық оқып біліп, оны күрделі бір тұтас тарихи процесс ретінде санамызға сіңіру. Жалпы Ресейдің Қазақстанды қосып алу және отарлау тарихын бұрынғы кеңестік әдіснамаға бой ұрмай, бүгінгі күн тұрғысынан объективті, әділ бағалау;

3. Қазақ халқының ХҮІІІ ғасырдың соңынан ХХ ғасырлар басына дейінгі Ресей империясының отарлауына қарсы тәуелсіздік жолындағы болған барлық ұлт-азаттық күрсетерін, олардың себептерін, сипатын, қозғаушы күштерін, барысын және тарихи маңызын бұрынғы кеңестік идеологияға тар таптық көзқарастан бас тартып, бүгінгі қалыптасу үстіндегі ұлттық идеологиямен, тәуелсіздік идеясымен байланыстырып үйрену;

4. ХІХ ғасырдың екінші жартысында Қазақстанға капиталистік қатынастардың енуін, өнеркәсіптің, сауданың, қалалрдың дамуын, қазақ халқының әлеуметтік құрылысының өзгеруін болмай қоймайтын тарихи құбылыс, тарихи даму ретінде әлемдік тарихпен байланыстыра оқып білу;

5. ”Қазақ мәдениетінің алтын ғасыры”, “Қазақ мәдениетінің ренесансы” атанған ХІХ ғасырдағы Қазақ мәдениетін, оның көрнекті өкілдерін европацентристік көзқарастан бас тартып, шындық тұрғыдан ұлттық сезім, халықтар достығы сезімі тұрғысында оқып үйрену;

6. ХХ ғасыр басындғы Қазақ халқының мұңын мұңдап, жоғын жоқтаған, ұлттық мүддені ту еткен Алаш қозғалысының, Алаш партиясының тарихын бұрынғы кеңестік таптық идеологиядан толық бас тартып, бүгінгі ұлттық, Отаншылдық тұрғыда зерделеп, шыншыл да объективті түрде оқып үйрену.

Жұмыс бағдарламасында (силлабус) сағаттар оқу жұмыстары түрлеріне қарай бөлінген: лекция, семинар, ОБСӨЖ (оқытушының бақылауындағы студенттің өзіндік жұмысы), СӨЖ (студенттің өзіндік жұмысы), ЛБС-лабораториялық сабақтар.

Лекция – студентке тақырыпты игеруде неге назар аударуына бағыт береді.

Пәнді толық меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттердің барлығымен жұмыс істеуі қажет

Семинар сабақтарында – студент талдау, салыстыру, тұжырымдау, проблемаларды анықтай білу және шешу жолдарын белсенді ой әрекет талап ететін әдіс-тәсілдерді меңгеруі керек

ОБСӨЖ – оқытушының бақылауындағы студенттің өзіндік жұмысы.

Материалды сабақ үстінде оқытушының көмегімен оқып меңгеру.

Оқытушы тақырыпқа сәйкес студенттің білім деңгейін тексереді, бақылайды.

СӨЖ-студенттің өзіндік жұмысы. Студент СӨЖ тапсырмаларын кестеге сәйкес белгіленген мерзімде оқытушыға тапсыруға міндетті.

Лабораториялық сабақтарда студент теориялық қорытындыларын, яғни, теория мен тәжірибе бірлігін анықтап, құрал-жабдықтарды құрастыруға, пайдалануға дағдыланады, тәжірибе кезінде алынған нәтижелерді талдауды, теориямен сәйкестеліп дәлелдеуді үйренеді.

Сабаққа кешікпеу керек.

Сабақ кезінде әңгімелеспеу, газет оқымау, сағыз шайнамау, ұялы телефонды өшіріп қою керек.

Сабаққа іскер киіммен келу керек.

Сабақтан қалмау, науқастыққа байланысты сабақтан қалған жағдайда деканатқа анықтама әкелу керек.

Жіберілген сабақтар күнделікті оқытушының кестесіне сәйкес өтелінеді.

Тапсырмаларды орындамаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.
8. ОҚУ САҒАТТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫП БОЙЫНША БӨЛІНУ КЕСТЕСІ

№	Тараулар атауы, реті	Аудиториялық сабақтар				Аудиториядан тыс сабақтар
		лекция	прак	сем	лабор	ОБСӨЖ	СӨЖ
1	Кіріспе	1					2
2	XVІІ – XVІІІ ғ. басындағы қазақ-жоңғар қатынастары.	1					3
3	Қазақ халқының жоңғар басқыншыларына қарсы Отан соғысы	1		1			4
4	XVIIIғ. бсындағы Қазақстан мен Ресей. Қазақстанды Ресейге қосып алудың баталуы	1		1			4
5	ХVІІІ ғ. орта кезіндегі Қазақстанның саяси-экономинкалық жағдайы.	1					3
6	XVIII-XIXғ. I-жартысындағы Қазақ қоғамы.	1					3
7	Абылай ханнның Отанды жаудан азат ету жолындағы күресті ұйымдастыру.	1		1			4
8	Абылай ханның ішкі және сыртқы саясаты	1					3
9	Қазақтардың Е.И. Пугачев бастаған шаруалар көтерілісне қатысуы.	1					3
10	Кіші жүздегі С.Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс.	1		1			4
11	XVIIIғ.Қазақстанның мәдениеті.	1					3
12	Қазақстанға Ресей әкімшілік-саяси жүйесінің енгізілуі.	1					3
13	Қазақстанның оңтүстігіндегі Орта Азия хандарының саясаты. Қазақ халқының азаттық күрестері	1					3
14	Бөкей Ордасындағы И.Тайманұлы мен М.Өтемісұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс.	1		1			4
15	Бөкей Ордасындағы И.Тайманұлы мен М.Өтемісұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс.	1					3
16	К.Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс.	1		1			4
17	К.Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс.	1					3
18	Қазақ халқының ХІХ ғ. 50 ж.ж. ұлт-азаттық көтерілістері.	1					3
19	Қазақ халқының ХІХ ғ. 50 ж.ж. ұлт-азаттық көтерілістері.	1					3
20	ХІХ ғ. 60-90жж.Қазақстанға жаңа әкімшілік-саяси басқару жүйесінің енгізілуі.	1		1			3
21	ХІХ ғ. 60-70 ж.ж. реформаның отаршылдық мәніне қарсы қазақ халқының азаттық кө терілістері.	1					3
22	Патшалық Ресейдің Қазақстанға қоныс аудару саясаты.	1					3
23	XIXғ.II-жартысындағы Қазақстан экономикасы	1					4
24	XIXғ.-Қазақ мәдениетінің алтын ғасыры.	1					3
25	Қазақ халқының ұлы ағартушылары	1					3
26	ХХ ғ басындағы Қазақстанның саяси өмірі.	1					3
27	ХХ ғ басындағы Қазақстанның саяси өмірі.	1					3
28	І-дүниежүзілік соғыс жылдарында Қазақстандағы 1916 ж. көтерілістің себептері.	1		1			4
29	Қазақстандағы 1916 ж. ұлт-азаттық көтеріліс.	1					3
30	Қазақстандағы 1916 ж. ұлт-азаттық көтеріліс.	1					3
Барлығы		30		8			97

9. 
   ЛЕКЦИЯ САБАҚТАРЫ
   

1. 
   - лекция. Тақырыбы:
   

1.Жаңа замандағы Қазақстан тарихы пәні .

2. Жаңа замандағы Қазақстан тарихы пәнін оқып үйретудің мақсат, міндеттері

Лекция мақсаты: Студенттерді жаңа замандағы Қазақстан тарихы пәнімен, оның ерекшеліктерімен және пәнді оқып үйретудің мақсат, міндеттерімен таныстыру.

Лекция мәтіні

1.Жаңа замандағы Қазақстан тарихы пәні

Дүние жүзіндегі барлық өркениетті мемлекеттер сияқты біздің елімізде де бүгінгі таңда Отан тарихын оқытудағы ерекше көңіл бөлініп отыр. Әсіресе, тәуелсіздік алғаннан кейін Отанымыздың тарихына деген қоғамдық сұраныс өлшеусіз өсе түсті. Қазіргі кезде өз Отанының тарихын оқып білу, еліміздің әрбір саналы азаматтарының борышы мен міндеті болып отыр. Бұл – толық заңды табиғи құбылыс, өйткені тамырсыз ағаш болмайтыны сияқты, тарихсыз ел, мемлекет болмайды. Туған ана тіліміз сияқты, туған ата тарихымыз да әрбір саналы адамның ажырамас табиғи, рухани тірегі.

Екіншіден, тарихымызды біліп, одан тағылым, сабақ алып бүгінімізді бағамдап, болашағымызды бағдарлап, дұрыс жолға түсіп дамуымыз үшін, тарих бізге адам баласына ауадай қажет. Егер өткен тарих сол күйінде ұмытылып қала берсе, одан ешқандай тағылым, сабақ алынбаса, адамзат қоғамы ешуақытта прогрессивтік жолмен дами алмас еді. “Тарихты білмей, өткені қазіргі жағдайды білу, келешекті болжау қиын” дейді ұлы ғұлама Әбу Насір Әл-Фараби.

Үшіншіден, “Егер өткениетке жеткізетін ғылым дейтін болсақ, соның бірде-бір саласы дәл тарихтай жас ұрпақты отан сүйгіштікке, ұлтжандылыққа, әділеттілікке тәрбиелей алмайды” деп елбасымыз Н.Ә. Назарбаев айтқандай, жастарды патриотизмге, өз ұлтын сүюге, өзге ұлттармен тату болуға, елдікке, бірлікке, ерлік пен батырлыққа, демократияға адалдыққа тәрбиелеуге, олардың ұлттық рухын дамытуға тарихтың маңызы зор.

Ал, біз өткелі отырған жаңа замандағы Қазақстан тарихы осы Отан тарихының бір бөлігі болып табылады. Қазақстан тарихы дүниежүзілік адамзат тарихының бір бөлігі екенін ескерсек, онда бұл пән де жаңа замандағы дүние жүзі тарихының бір бөлігі болып табылады. Пәннің қарастыратын кезеңі жаңа заман, яғни капиталистік дәуір. Хронологиялық шектері ХҮІІ ғасырдың ортасынан - ХХ ғасырдың басына дейін немесе (1640-1917 жж.) аралығын қамтиды. Бұл кезең дүние жүзінің алдыңғы қатарлы елдерінде капиталистік қатынастарының дамуымен және орнауымен буржуазиялық революциямен, империалистердің жер шарын бөлісіп, отарлар иеленумен, сол арқылы шексіз байлыққа ұмтылумен, ал отар елдердің оған қарсы ұлт-азаттық күрестерімен т.б. ерекшеленетіндігі белгілі. Бұл тарихи үрдістен метрополия ретінде Ресей империясы да, ал оның отары ретінде Қазақ елі де тыс қалған жоқ.

Сондықтан бұл кезең Қазақстан тарихы үшін Ресейдің Қазақстанды өз қол астына кіргізумен және оны кең көлемде отарлауымен, отарлаудың түрлі жолдары, әдістері және кезеңдері, оған қарсы Қазақ халқының тәуелсіздік жолындағы тынымсыз ұлт-азаттық күрестерімен, ХІХ ғасырдың екінші жартысында орыс шаруаларының қоныстануымен бірге Қазақстанға капиталистік қатынастардың енуімен, өнеркәсіптің, сауданың, қалардың дамып, ауылдың әлеуметтік құрылымының өзгеруімен, сондай-ақ тарихымызға «қазақ мәдениетінің алтын ғасыры» деген атпен енген мәдени өрлеуімен ерекшеленді.

Сонымен, пәнді оқытудың мақсаты - ХҮІІ ғасырдың ортасынан 1917 жылға дейінгі Қазақстанда болған негізгі оқиғалармен, құбылыстармен танысу, оларды оқып білу және тағылым алу.

Міндеттері:

1. Отан тарихында маңызды орын алатын Қазақ халқының өз Отанын, жерін басқыншылардан қорғау жолындағы Отан соғысы болып табылатын Қазақ-жоңғар соғысын бүгінгі күн тұрғысынан әділ зерделеп оқып үйрену;

2. Ресейдің Қазақстанды қол астына кіргізуін, жаулап алуын, отарлауын және отарлаудың түрлі жолдарын, әдістерін, кезең-кезеңдерін, жалпы барысын толық оқып біліп, оны күрделі, біртұтас тарихи процесс ретінде санамызға сіңіру. Жалпы, Ресейдің Қазақстанды қосып алу және отарлау тарихын бұрынғы кеңестік әдіснамаға бой ұрмай, бүгінгі күн тұрғысынан объективті, әділ бағалау;

3. Қазақ халқының ХҮІІІ ғасырдың соңынан ХХ ғасырлар басына дейінгі Ресей империясының отарлауына қарсы тәуелсіздік жолындағы болған барлық ұлт-азаттық күрсетерін, олардың себептерін, сипатын, қозғаушы күштерін, барысын және тарихи маңызын бұрынғы кеңестік идеологиядан, тар таптық көзқарастан бас тартып, бүгінгі қалыптасу үстіндегі ұлттық идеологиямен, тәуелсіздік идеясымен байланыстыра оқып үйрену;

4. ХІХ ғасырдың екінші жартысында Қазақстанға капиталистік қатынастардың енуін, өнеркәсіптің, сауданың, қалалрдың дамуын, қазақ халқының әлеуметтік құрылымының өзгеруін болмай қоймайтын тарихи құбылыс, тарихи даму ретінде әлемдік тарихпен байланыстыра оқып білу;

5. ”Қазақ мәдениетінің алтын ғасыры”, “Қазақ мәдениетінің ренесансы” атанған ХІХ ғасырдағы Қазақ мәдениетін, оның көрнекті өкілдерін европацентристік көзқарастан бас тартып, шындық тұрғыдан, ұлттық сезім, халықтар достығы сезімі тұрғысында оқып үйрену;

6. ХХ ғасыр басындағы Қазақ халқының мұңын мұңдап, жоғын жоқтаған, ұлттық мүддені ту еткен Алаш қозғалысының, Алаш партиясының тарихын бұрынғы кеңестік таптық идеологиядан толық бас тартып, бүгінгі ұлттық, Отаншылдық тұрғыда зерделеп, шыншыл да объективтік түрде оқып үйрену.
Бақылау сұрақтары:

1. Жаңа замандағы Қазақстан тарихы пәні, оның оқу процесіндегі алар орны мен маңызы.

2. Пәнді оқытудың мақсаты.

3. Жаңа замандағы Қазақстан тарихы пәнін оқытудың міндеттері.

4. Пәннің хронологиялық шектері.

5. Жаңа замандағы Қазақстанның тарихи дамуының заңдылықтары мен ерекшеліктері.

6. XVIII–XX ғасыр басындағы Қазақстан тарихы проблемаларының Отандық зерттеушілердің еңбегінде зерттелуі.

7. XVIII ғасыр басындағы Қазақ-жоңғар, қазақ-башқұрт, қазақ-орыс қатынастары жөніндегі жаңаша көзқарастар.

8. Қазақстанның Ресейге қосылу жөніндегі жаңаша көзқарастар.

9. Қазақ халқының отаршылдық өзгеге қарсы ұлт-азаттық күрестеріннің зерттелу мәселесі.

10. 1916-1917 жж. ұлт-азаттық қозғалысының проблемалары.

11. Алаш қозғалысы, оның зерттелуі.

12. Жаңа замандағы Қазақстан тарихы проблемалары шетелдік тарих беттерінде.

13. Жаңа замандағы Қазақстан тарихы шежіре мен аңыздарда, ақын-жыраулар туындыларында және жазба дерек көздерінде.

№2 лекция