Тақырып 2. Бюджеттік жүйе. Экономикалық мазмұны және бюджеттің жеке түрлерінің мәні

Бюджеттік жүйенің экономикалық мазмұны және оның қызметі. Бюджеттік өзара байланыстар және бюджетаралық қатынастар. Бюджеттік құрылыс. Бюджеттік жүйенің қызмет қағидасы. Бюджеттік құрылымы. Бюджеттік құқықтар. Қазақстан республикасының Заңдары «Бюджеттік жүйе туралы», «2000 ж. арналған республикалық бюджет туралы», «Жергілікті, өкілеттік және атқарушы органдар туралы», Республика бюджетінің мазмұны және мәні, бюджеттік кіріс және щығыс құрылымы. Нарық экономикасы жағдайында республикалық бюджеттің ролі. Жергілікті бюджеттің ролі мен маңызы, олардың кіріс және шығыс құрылымдары. Әртүрлі деңгейлердегі бюджеттердің арасында кірістер мен шығыстардың бөлінуі. Қазақстан Республикасының аумақтық саясатының тұжырымдамасы.

Бюджеттік топтастырудың ролі және маңызы, оның құрылымы. Бюджеттік топтастырудың өзгереді, жаңа бюджеттік топтастырудың құрылу қағидасы. Бюджеттік кірістердің топтастыру. Бюджеттік шығыстарын қызметтік топтастыру. Бюджеттік шығыстарын экономикалық топтастыру. Бюджеттік топтастырудың шығыстарының өзгешелігінің мәні және экономикалық мазмұны.

Бюджеттік жүйені басқару деңгейлері, бюджеттік жүйені басқару аппаратының сипаттамасы. Мемлекет Қаржысын басқаруда қаржы министрлігінің мәні және құқықтық жағдайы. Қаржы министрлігінің, қаржы органдарының құрылымы. Өаржы министрлігінің жеке бөлімдерінің, Казночействодағы қаржылық органдардың жұмыстарының мазмұны.

Бюджеттік кірістері, олардың көзі. Салықтық және салықтық емес түсімдер. Республикалық және жергілікті бюджеттердің кіріс құрамындағы олардың ролі және маңызы. Бюджеттік кірістерінің топтастырылуы. Бюджеттік кірістерін басқару, бюджеттік кірістерін жобалау әдістері, жобалау сатылары, кірістерді жобалауда қолданылатын құжаттар.

Бюджеттік шығыстарының экономикалық маңызы. Бюджеттерді түрлері бойынша қалыптастырудың ерекшеліктері лшығыстарды қаржыландырудың сметалық тәртібі. Есептердің бір келкі стандартты жоспары, оның маңызы және қолданылуы.

Бюджеттің жоспарлануы мен жобалануының міндеттері мен ролі. Бюджеттік жоспарланудың әдістері. Бюджет-брутто, бюджет-нетто. Бюджеттік үрдістің кезеңдері. Бюджеттік кірістер және шығыстарының теңестігі. Бюджеттік жүйенің деңгейлері бойынша бюджеттің ұйымдастырылуы және орындалуы тәртібі. Бюджеттің орындалуы туралы есептің қалыптасуы және бекітілуі.

Бюджеттің орындалуындағы казночействоның ролі. Казночействоның міндеттері мен қызметтері. Республикалық бюджеттің кассалық орындалуы. Мемлекеттік бюджет есебіндегі ұйымдардың есептік – кассалық қызметі. Кассадағы ақша қалдықтарының белгіленген лимитіне бақылау. Казночейлік шешімдерді беру тәртібі. Кірістерді бір тұтас Қазыналық есепке апару туралы.

Бюджеттік есептің заты және әдісі. Бюджеттік есептің объектісі және міндеттері. Бюджеттік есеп туралы жалпы ұғым. Бюджеттік есептің мемлекеттік қаржының қолдану үрдісіндегі ролі мен маңызы. Бюджеттік қаржылардың қолданылуын бақылау. ҚР бюджеттік есебін ұйымдастырудың негізгі қағмдалары. ҚР мемлекеттік бюджетін орындауға қатысуша ұйымдар мен мекемелер, бюджеттің орындалуын есепттеудегі олардың қызметі. Мемлекеттік бюджеттің кірістер мен шығыстар. Бюджеттік есептің объектісі ретінде. Есептелген және кассалық кірістер. Кассалық және фактілі шығыстар.

Қаржы органдарда бюджеттің орындалуын бухгалтерлік есептеуді ұйымдастыру және міндеттері. Қаржы жүйесінің бухгалтерлік аппаратының қызметі. Қаржы органдарының бас бухгалтерінің құқықтары мен міндеттері. Жүйелі және анатикалық есептердің ұйымдастырылуы. Қаржы органдарындағы қолданылатын бухгалтерлік құжаттар және есеп регистрлері. Бухгалтерлік құжаттарының жасалу, тексеру, өңделу және сақталу тәртібі. ҚР жергілікті бюджетін орындау бойынша есептер жоспары.

Бюджеттің ақша қорының есебі. Бюджеттің кірістерін қабылдау және олардың есебі. Жеке бюджеттер арасында кірістерді бөлу. Кірістердің талдау есебі. Жергілікті бюджеттердің уақытша қолданылатын түсімдерін есептеу.

Бюджеттен қаржыландырудың есебінің маңызы және мақсаттары. Бюджеттік лимиттер, лимиттерді бөлушілер, олардың құқықтары, міндеттері және жауапкершіліктері. Республикалық және жергілікті бюджеттер бойынша қаржыландырудың есебі. Бюджеттің шығыстарының есебі. Шығыстар бойынша құжаттар. Лимиттерді бөлушілердәің жасалуындағы шығыстардың есебі. Қаржы органдарының жасалуындағы бюджеттің кассалық шығыстарын есептеу. Шығыстардың талдауын есептеу.

Қаржы органдарының жылдық есептер жасауға дейінгі дайындық жұмысы. Жылдық есеп жасау. Толық қолданылмаған несиені южабу. Бюджеттің орындалу қорытындын есептеу және анықтау. Бюджет бойынша қорытынды баланс жасау. Бухгалтерлік есептің регистрін жасау.

Салық органдарында жедел-бухгалтерлік есепті ұйымдастыру және міндеттер. Салықты және басқа бюджеттік міндетті төлемдерді жүргізетін құжаттар. Құжаттардың жасалу, тексеру, жөндеу және сақтау тәртібі. Төлемдердің есептелген және түскен суммаладың есебі. Жіберілген және қайтарылған төлемдердің есебі. Бюджетке түскен салықтардың және басқа міндетті төлемдердің есебі.

Республикалық және жергілікті бюджет есебіндегі ұйымдардың бухгалтерлің есебін ұйымдастыру және олардың міндеттері. Бюджеттік ұйымдарда қолданылатын есептердің үлгілері. Синтетикалық және аналитикалық есептерді ұйымдастыру. Бюджеттік ұйымдарда қолданылатын есеп регистрлері. Сметаларды орындау бойынша бухгалтерлік құжаттар және олардың декертемелері. Құжаттарды құру, тексеру, өңдеу және сақтау тәртібі. Бухгалтерлік баланс жіне бюджеттік ұйымның бухгалтерлік есебінің есептер жоспары. Бюджеттік ұйымдардың бас (аға) бухгалтерінің құқықтары мен міндеттері.

Бюджет мекемелерін ќаржыландырудыњ негізгі принциптері жєне єдістері. Ашыќ лимиттердіњ есебі. Лимиттерді есептеуге арналѓан шоттар жєне олардыњ корреспонденциясы. Лимит бас бµлушісініњ жєне баѓынышты ±йымдарыныњ балансындаѓы лимитттердіњ есебі. Лимиттердіњ аналитикалыќ есебі.

Республикалыќ жєне жергілікті бюджеттер есебінен ќаржыланатын ±йымдардыњ аќша ќаражаттарыныњ жєне ассигнованияларыныњ есебі.

Сыртќы заемдар жєне бірлесіп ќ±аржыландыру бойынша бюджеттен тыс, валюталыќ жєне арнайы ќаражаттардыњ есебі.

Бюджеттік ±йымдардыњ шыѓыстарыныњ (кассалыќ жєне наќты) есебі. Кассадыќ операциялардыњ есебі. Басќа аќша ќаражаттары, олардыњ сипаттамасы.
Таќырып 17 Активтер есебі

Бюджеттік ±йымдарда негізгі ќ±ралдардыњ жіктемесі жєне ќ±рамы. Негізгі ќ±ралдардыњ т‰суініњ жєне шыѓуыныњ есебі. Негізгі ќ±ралдардыњ тозуыныњ есебі. Негізгі ќ±ралдардыњ есебі бойынша ќ±жаттар. Материалдыќ емес активтердіњ т‰суініњ жєне шыѓыуныњ есебі. Материалдыќ емес активтердіњ тозуыныњ есебі.

Арзан баѓалы жєне тез тозатын заттардыњ т‰сінігі мен аныќтамасы жєне олардыњ есебі.

Материалдардыњ ќ±рамы жєне ќ±рылымы. Б±йымдар мен µнімдердіњ; жабдыќтар, ќ±рылыс материалдары жєне ѓылыми зертттеулерге арналѓан материалдардыњ; жас малдар мен бордаќыдаѓы малдардыњ; тамаќтану µнімдерініњ келіп т‰суі жєне шыѓысталу есебініњ тєртібі. Материалдыќ ќ±ндылыќтардыњ ќозѓалысы есебініњ ќ±жаттары.

Ќаржыландыру бойынша ведомствоішілік есеп айырысулар. Тауарлар, орындалѓан ж±мыстар жєне кµрсетілген ќызметтер ‰шін жбдыќтаушылармен жєне мердігерлермен есеп айырысулардыњ есебі.

Ењбекаќы жєне стипендия шыѓындарын баќылау жєне оныњ есебі. Бюджет мекемелерінде жеке т±лѓалармен, дебиторлармен жєне кредиторлармен есеп айырысудыњ есебі. Бюджет тµлемдері бойынша есеп айырысу.
Таќырып 19 ¤ндіріске жєне басќа маќсаттарѓа ж±мсалатын щыѓындар есебі

Арнайы ќаражаттар сметасы бойынша µндірістік, (оќу) шеберхана, ауыл шаруашылыќ жєне оќуµтєжірибелік шаруашылыќтардыњ б±йымдары мен µнімдерін дайындауѓа, баспа µнімдерін дайындауѓа, баспа µнімдерін шыѓару жєне тєжірибелік ќ±рылѓыларды дайындау бойынша ±йымдармен келісімµшарт бойынша ѓылыми-зерттеу жєне конструкторлыќ ж±мыстарды орындау бойынша ќызмет кµрсету бойынша жоспарланѓан шыѓындардыњ жєне де материалдардаы дайындау жєне ќайта µндеу шыѓындарыныњ есебі.

Арнайы ќаражаттар бойынша жєне кєсіби-техникалыќ мектептердіњ ќызметінен т‰сетін кірістер есебі. Кірістердіњ аналитикалыќ есебі.

Ќаржы нєтижесін аныќтау.

Баланстан тыс шоттарда есепті ±йымдастыру.

Республикалыќ бюджеттіњ орындалуыныњ бухгалтерлік есебін ±йымдастыру.

Ќазаќстан Республикасы Ќаржы министрлігініњ ќазынашылыќ департаментініњ бухгалтерлік есебі жєне есеп беруі басќармасыныњ ќызметтері мен міндеттері.

Бухгалтерлік есептіњ ќ±жаттары мен регистрлері. Ќазаќстан Республикасыныњ республикалыќ бюджетініњ орындалуыныњ аѓымдаѓы есебініњ шоттар жоспары. Бухгалтерлік есеп беру.

Бюджетке тµленетін тµлемдердіњ есебі жєне оларды ќабылдау бойынша операциялар. Филиалдар жєне банк-агентініњ ќ±рылымдыќ бµлімшелерініњ немесе пошталыќ байланыс кєсіпорындары арќылы ќолма-ќол аќшалармен тµленген салыќтар мен бюджетке тµленуге тиісті басќадай да міндетті тµлемдерді есепке алу жєне ќабылдау. Мемлекеттік мекемелердіњ бюджетке салыќтарды жєне жинаќ зейнетаќы ќорларына міндетті зейнетаќы жарналарын аударулары. Бюджетке салыќтаќ емес т‰сімдерді есепке алудыњ тєртібі. Бюджет жіктелуі кодына т‰скен «Аныќталмаѓан т‰сімдердіњ» сомаларын есепке алу. Бюджетке ќателесіп т‰скен немесе артыќ т‰скен сомаларды ќайтару немесе есепке алу. Єрт‰рлі дењгейдегі бюджеттер арасындаѓы т‰сімдерді бµлу.

Республикалыќ бюджет бойынша шыѓыс операцияларын ж‰зеге асыру жєне шыѓыстауѓа бµлінген бюджеттік аќша лимиттерініњ ашылуы жєне аударылу тєртібі. ¤з бетінше бюджеттік аќша лимиттерін бµле алмайтын мемлекеттік мекемелерге жєне ќызметкерлерге лимиттерді маќсатты ќаржыландыруѓа беру.

Мемлекеттік мекемелердіњ бюджеттік шоттарына аќша ќаражаттарын есепке алу . Меммлекеттік мекемелердіњ басќа бір мекемеге µткізілуі немесе олардыњ жойылуы кезінде, сол мекемелерге ашылѓан лимиттер мен кассалыќ шыѓындардыњ µткізілуі. Бірлесіп ќаржыландырылумен аѓымдаѓы шот бойынша шыѓыс операцияларын ж‰зеге асыру. Жергілікті бюджеттердіњ кассалыќ есеп айырысу ќызметініњ тєртібі. Жергілікті бюджеттердіњ шыѓыстарыныњ есебі мен олардыњ есептен шыѓырылу операциялары.

Ќазаќстан Республикасыныњ мемлекеттік бюджетініњ кассалыќ орындалуы туралы есеп беру.

Ќазаќстан Республикасыныњ мемлекеттік бюджетініњ орындалуы туралы есеп беруді ±йымдастыру жєне оныњ мазм±ны. Ќазаќстан Республикасыныњ мемлекеттік бюджетініњ орындалуы туралы есеп берудіњ мањызы мен міндеттері.

Шыѓыстар сметасыныњ орындалуы туралы бюджеттік мекемелердіњ есеп беруі.

Бюджеттіњ орындалуы туралы ќаржы органдарыныњ есеп беруі. Мемлекеттік бюджеттіњ жєне жергілікті бюджеттіњ орындалуы туралы есеп беру. Бюджеттіњ орындалу туралы жылдыќ есеп беруді ќарастыру мен бекіту тєртібі.

Бухгалтерлік есепті стандарттау жµніндегі халыќаралыќ ±йымдар.

‡кіметтік есептіњ стандарттары, оларды ќолдану облыстары. Стандарттыњ мазм±ны.
3.4 Сырттай оќитын студенттердіњ баќылау ж±мыстары
1 Ќазаќстан Республикасында мемлекеттік бюджетті орындаудыњ бухгалтерлік есебін ±йымдастыру.

2 Ќаржы органдарында жергілікті бюджеттерді орындаудыњ бухгалтерлік есебін ±йымдастыру.

3 Бюджеттік ±йымдардаѓы бюджет лимиттері мен шыѓыстарыныњ есебі.

4 Бюджеттік ±йымдардаѓы бюджет лимиттері мен шыѓыстарыныњ есебі жєне ќаржылыќ ќадаѓалау.

5 Республикалыќ жєне жергілікті бюджеттерден ќаржыналатын ±йымдардаѓы активтер есебі.

6 Республикалыќ жєне жергілікті бюджеттерден ќаржыланатын ±йымдардаѓы арзан баѓалы тез тозатын заттар есебі.

7 Республикалыќ жєне жергілікті бюджеттерден ќаржыланатын ±йымдардаѓы материалдыќ ќорлар есебі.

8 Республикалыќ жєне жергілікті бюджеттерден ќаржыланатын ±йымдардаѓы есеп айырусылар есебі.

9 Ќаржыланатын ±йымдардаѓы ќаржыландыру бойынша ведомство ішілік есеп айырысулар есебі.

10 Республикалыќ жєне жергілікті бюджеттерден ќаржыланатын ±йымдардаѓы жабдыќтаушылармен жєне мердігерлермен есеп айырысулар есебі.

11 Республикалыќ жєне жергілікті бюджеттерден ќаржыланатын ±йымдардаѓы орындалѓан ж±мыстар мен кµрсетілген ќызметтер ‰шін тапсырыс берушілермен есеп айырысулар есебі.

12 Республикалыќ жєне жергілікті бюджеттерден ќаржыланатын ±йымдардаѓы єрт‰рлі дебиторлармен жєне кредиторлармен есеп айырысулар есебі.

13 Республикалыќ жєне жергілікті бюджеттерден ќаржыланатын ±йымдардаѓы ж±мысшылармен, ќызметкерлермен жєне стипендиаттармен есеп айырысулар есебі.

14 Бюджеттік ±йымдардаѓы µндіріске ж±мсалатын шыѓындар есебі.

15 Бюджеттік ±йымдардаѓы кірістер есебі.

16 Бюджеттік ±йымдардаѓы есеп беруші т±лѓалармен есеп айырысулар.

17 ЌР мемлекеттік бюджетініњ кірістері мен шыѓыстарыныњ аналитикалыќ есептеріне арналѓан бюджеттік жіктемесініњ маѓынасы.

18 Ќаржы органдарында ЌР мемлекеттік бюджеттіњ орындалуыныњ бухгалтерлік есебін ±йымдастыру жєне міндеттері.

19 Бюджеттік ќаржыландыру есебі.

20 Бюджет лимиттері, лимиттерді бµлушілер, олардыњ ќ±ќыќтары мен міндеттері.

1. 
   О бухгалтерском учете и финансовой отчетности: Закон РК от 26 дек. 1996 г. №2732 с изм. и доп. – Алматы: Каржы, 2003
   
2. 
   О Бюджетной системе: Закон Республики Казахстан от 1 апреля 1999 года №357-1
   
3. 
   О республиканском бюджете на соответствующие года: Закон Республики Казахстан
   
4. 
   Стандарты бухгалтерского учета и методические рекомендации к ним
   
5. 
   Инструкция Министерства финансов РК от 27 января 1998 г. № 30 по бухгалтерскому учету в организациях, содержащихся за счет республиканского и местных бюджетов (с изменениями и дополнениями)
   

1. 
   Белов А.Н. "Бухгалтерский учет в бюджетных учреждениях", М.: "Финансы", 2000 г
   
2. 
   Бюджетный учет - М: «Инсталл» 2002г.