Фармацевтика академиясы

| ауа ылғалдылығының өзгеруі.

| ауа температурасының жоғарлауы.

~ «Фотохимиялық смогтің» пайда болу себебі ...

| тынық, желсіз ауа райының болуы.+

| көміртегі қос тотығының мөлшерінің артуы.

| фреон мен метан қалдықтарының көбеюі.

| ауа ылғалдылығының өзгеруі.

| ауа температурасының жоғарлауы.

~ Су қорының экологиялық мәселесіне ... жатады.

| су тапшылық, тұздану, эвтрофтану+

| су деңгейінің көтерілуі

| эрозияға ұшырауы, ластануы

| климаттық температураның жоғарлауы

| судың механикалық ластануы

~ Топырақты антропогендік ластаушыға ... жатады.

| ауылшаруашылығы+

| технологиялық үрдіс

| биохимиялық үрдіс

| космостық қалдықтар

| жанартау

~ Орманды өнімділігін сипаттайтын маңызды көрсеткіш...

| биологиялық өнім.+

| ағаштардың көп түрлілігі.

| ағаштың жалпы массасы.

| ағаштық жылдық өнімі.

| орманның бөлемі.

~ Қазақстандағы ормандар ұтымды пайдалану мақсатына қарай... бөлінеді.

| 3 топқа+

| 5 топқа

| 2 топқа

| 4 топқа

| 6 топқа

~ 1 га орман жылына ... тонна көміртегін сіңіреді.

| 50-60+

| 70-80

| 90-100

| Тропикалық ормандар+

| Тундра, тайга

| Шырша орманы

| Қылқанжапырақты орман

| Тоғай

| адамзаттың қажетіне қолданылатын табиғи кешен.+

| атмосферадан, гидросферадан, топырақтан тұратын табиғи кешен.

| берілген жердегі тірі ағзалардың жиынтығы.

| өсімдіктерден тұратын табиғи кешен.

| қоршаған ортаның бір бөлігі.

~ Ауылға қарағанда қалада инсоляция деңгейі ... төмен болады.

| 15-20 пайыз+

| 40-35 пайыз

| 20-30 пайыз

| 10-15 пайыз

| 20-25 пайыз

~ Қалада ауа температурасының жоғарылау себебі ...болып табылады.

| ауада қатты бөлшектердің көбеюі+

| желсіз ауа райы

| микроағзалардың көбеюі

| өсімдіктер санының артуы

| топырақтағы химиялық заттар

~ «Табиғат өзі барлығын жақсы біледі» - деген заңды ... тұжырымдаған.

| Б. Коммонер+

| Ю. Либих

| В. Шелфорд

| Ю. Одум

| В. Вернадский

~ Минимум заңын ғалым ... тұжырымдаған.

| Ю. Либих+

| А. Тенсли

| В. Вернадский

| Г. Гаузе

| Ч. Дарвин

~ Толеранттылық заңын ... тұжырымдаған.

| В. Шелфорд+

| Б. Коммонер

| В. Сукачев

| В. Вавилов

| Г. Гаузе

~ Қазақстан Республикасының экологиялық қауіпсіздігінің стратегиялық мақсаты мен міндетіне ... жатады..

| экологиялық білім мен тәрбие беру жүйесін дамыту+

| орта білім беру жүйесін тереңдете дамыту

| жастарды отан сүйгіштікке баулу

| экология пәнін дәріптеу

| экологиялық тәрби жұмысын жүргізу

~Экологиялық білім беру -бұл...

| әр түрлі деңгейдегі экологиялық білімдерді меңгеру.+

| жоғарғы білімді меңгеру.

| әр түрлі деңгейдегі экономикалық білімдерді меңгеру.

| көп салалы білімді меңгеру.

| әр түрлі деңгейдегі гигиеналық білімді меңгеру.

~ Білім беру жүйесін экологияландыру -бұл...

| экологиялық ой, ұғым, қағидаларды басқа пәндерге енгізу.+

| адамгершілік ұғым мен қағидаларды басқа пәндерге енгізу.

| экономикалық ой, ұғым, қағидаларды басқа пәндерге енгізу.

| экологиялық мәдениет ұғымын қалыптастыру және енгізу.

| гигиеналық ұғым, қағидаларды басқа пәндерге енгізу.

~ Экологиялық білім берудің негізгі мақсаты...

| табиғатқа деген жауапкершілікті қамтамасыз ету.+

| қоғамға деген жауапкершілікті қамтамасыз ету.

| халық денсаулығына деген жауапкершілікті қамтамасыз ету.

| өз денсаулығына деген жауапкершілікті қамтамасыз ету.

| экологиялық білімге деген жауапкершілікті қамтамасыз ету.

~ Қазақстан Республикасының «Атмосфералық ауаны қорғау туралы» заңы ... жылы қабылданды.

| 2002+

| 1993

| 2000

| «Жер туралы ».+

| «Орман кодексі ».

| «Ерекше қорғалатын территориялар».

| «Экологиялық сараптама ».

| «Су кодексі».

~ Су экожүйесі -бұл...

| көлдің биотикалық, абиотикалық компоненттерінің жиынтығы.+

| көлдің химиялық, физикалық компоненттерінің жиынтығы.

| көлдегі өсімдіктер мен жануарлар бірлестігі.

| көлдің фитопланктон, бентос зоопланктондар бірлестігі.

| көлдің биологиялық компоненттерінің жиынтығы.

~ Ағзаның қоршаған орта жағдайларына төзе алу қабілеті... деп аталады.

| толеранттылық+

| бейімделу

| вируленттілік

| тұрақтылық

| сезімталдық

~ Барлық дерлік экожүйелердегі энергияның бастапқы көзі-бұл...

| жел энергиясы.+

| су энергиясы.

| күн энергиясы.

| отын энергиясы.

| тірі ағзалар энергиясы.

~ Амтосфералық ауаны ластаушы көздер түріне қарай бөлінеді...

| химиялық, физикалық.+

| табиғи, жасанды.

| антропогендік.

| боихимиялық.

| техногендік, микробиогендік.

~ Парниктік газдарға жатады:

| фреон, азот оксиді, көмірқышқыл газы+

| күкіртқышқылы, фосфор қосылысы

| азот қышқылы, күкірт оксиді

| көмір оксиді, сынап, азот қосылысы

| қорғасын, фосфор қосылысы, көмірқышқыл газы

~ Фреонның химиялық атауы:

| хлорфторкөміртек+

| хлорфторсутек

| хлорсутек

| фторкөміртек

| күкіртсутек

~ «Озон тесігі»-бұл...

| озон мөлшерінің кемуі нәтижесінде түзілген кеңістік.+

| азот мөлшерінің кемуі нәтижесінде түзілген кеңістік.

| озон мөлшерінің көбеюі нәтижесінде түзілген кеңістік.

| көмірқышқыл газы мөлшерінің кемуі нәтижесінде түзілген кеңістік.

| метан мөлшерінің көбеюі нәтижесінде түзілген кеңістік.

~ Табиғи сулардың өздігінен тазару үдеріс қатысатын фактор...болып табылады.

| суда көмірқышқыл газының болуы+

| су температурасының төмендеуі

| минералданудың төменгі деңгейі

| суда микроағзалардың болуы

| судың рН қышқыл болуы

~ Суды ластаушы антропогендік химиялық заттар ...жатады.

| мұнай өнімі, белсенді беткейлік заттар+

| жылу, биологиялық өнім

| радиациялық қалдық

| органикалық өнім

| минералдық заттар

~ «Гумус» -бұл...

| қарашірік.+

| құстар мен жануарлар нәжісі.

| минералды тыңайтқыш.

| топырақ ылғалдылығының төмендеуі.

| топырақ капиллярлығының жоғарлауы.

~ Топырақты антропогендік ластаушы көздер...жатады.

| ауылшаруашылығы, өндіріс+

| орман қалдығы

| су көздері

| атмосфералық тұнба

| өсімдік және жануар қалдықтары

~ Ауылшаруашылығында топырақты ластаушылар...жатады.

| минералды тыңайтқыштар+

| суғару

| жер жырту

| шаң-тозаң

| тірі ағзалар

~ Топырақ эрозиясымен күресудің негізгі әдістерінің бірі ...

| өсімдіктерді отырғызу.+

| жерді жырту.

| техниканы оңтайландыру.

| желдің бағытын анықтау.

| суғару.

~ Қышқыл жаңбырдың пайда болуына... мөлшерінің көбеюіне әкеледі.

| күкіртті газ+

| фреондар

| көмірқышқыл газы

| көміртегі тотығы

| фосфор қосылысы

~ Озон қабатының биологиялық маңызы ...

| ультракүлгін сәулелерді сіңіреді.+

| инфрақызыл сәулелерді сіңіреді.

| планетаны оттегі мен байытады .

| зиянды қоспаларды сіңіреді.

| көзге көрінетін жарықты өткізеді.

~ Тұрмыстық іркінді суларда органикалық заттардың үлесі...құрайды.

| 58 %+

| 42 %

| 52 %

| қара және түсті металлургия.+

| мұнай өңдеу зауыты.

| жеңіл өнеркәсіп.

| тамақ өнеркәсібі.

| қазба байлықтарды өндіруі.

~ Шығу көзіне байланысты радиация ...болып бөлінеді.

| табиғи, жасанды+

| 1-ші,2-ші реттік

| ашық, жабық

| тікелей, жанама

| сыртқы, ішкі

~ Түрлердің жиынтығы мен олардың өзара қарым-қатынасынан тұратын күрделі табиғи кешен ... деп аталады.

| биогеоценоз+

| биосфера

| биоценоз

| табиғаттағы зат айналымы

| ноосфера

~ Мониторинг түрлері ...болып бөлінеді.

| ғаламдық, аймақтық+

| масштабтық, биосфералық

| зоналық, жергілікті

| түрлік, популяциялық

| ғылым, қоғамдық

~ Мониторинг жүргізетін нысандар...жатады.

| атмосфералық ауа, грунт суы+

| адам популяциясының саны

| қалалану үрдісі

| елді мекендердің урбандалу үрдісі

| халықтың тамақпен қамтылуы

~ Экологиялық сараптама -бұл...

| қоршаған орта жағдайының өзгерісін анықтауға мүмкіндік беретін бақылау, бағалау және болжау жүйесі.+

| өсімдік пен жануар әлемін қорғау шаралар жүйесі.

| қоршаған ортаның қорғауға бағытталған жобаларды кешенді бағалаудың жүйесі.

| экологиялық қауіпсіздік пен табиғатты пайдалануды басқарудың ақпараттық қамтылуы.

| экологиялық ақпараттар мен технологиялар кешені.

~ Экологиялық сараптаудың ... кезеңдерінен тұрады.

| дайындық, негізгі, қортынды+

| бірінші реттік, екінші реттік

| негізгі, қорытынды

| көп кезеңді

| бастапқы,аралық, соңғы

~ Әлемдік мұхит суы ... жатады.

| сарқылмайтын табиғи қорға+

| қалпына келетін табиғи қорға

| қалпына келмейтін табиғи қорға

| жартылай сарқылатын табиғи қорға

| толықтай сарқылатын табиғи қорға

~ Әлемде климаттың біртіндеп жылынуы ... байланысты.

| парниктік эффектіге+

| озонның тесілуіне

| фотохимиялық смогке

| жасанды ластануға

| табиғи ластануға

~ Атмосфералық негізгі бөлігі:

| азот+

| аргон

| көмірқышыл газы

~ Атмосфераны негізгі химиялық ластаушы...болып табылады.

| күкіртті газ+

| радиобелсенді тұнбалар

| күкіртті газ

| тэтраэтилқорғасын

| азот оксиді

~ Озон тесігі, шөлейттену, парниктік эффект ... мәселелерге жатады.

| ғаламдық.+

| аймақтық деңгеидегі мемлекетаралық.

| мемлекетшілік.

| аймақтар деңгеиіндегі кешенді.

| жергілікті.

~ Атмосферадағы шығаратын лақтырыстардың көбін...бөледі.

| өндірістік кәсіпорындары+

| энергетика

| химиялық, көмір өндірістері

| көліктер

| ауылшаруашылығы

~ Атмосфераға қорғасынның ұсақ шаңдарын бөлетін басты көз... болып табылады.

| көліктердің реттелмеген двигательдері+

| ядролық қаруды сынау

| күшті,ұзақ болатын орман өрттері

| бояу мен лактарды өндіретін кәсіпорындар

| металдарды балқыту

~ Климаттың біртіндеп жылынуының басты себебі...болып табылады.

| атмосферада көміртегі қостотығы мөлшерінің жоғарылауы+

| табиғи радиобелсенді фонның өзгеруі

| атмосферадағы озон қабатының тесілуі

| хлорфторкөміртек мөлшерінің жоғарылауы

| ауыр металдар мөлшерінің артуы

~ Ірі қалаларда атмосфера ластануының негізгі үлесін...құрайды.

| автокөліктер+

| құрылыс алаңдары

| жеңіл өнеркәсіптер саласы

| тағам өнеркәсібі

| көшелік улы тұман

~ Соңғы жылдары тұщы судың тапшылығы суды... көп жұмсалуымен байланысты.

| энергетикалық өндіріске+

| ауылшаруашылық мақсатқа

| қалдықтарды араластыруға

| өндіру саласында

| қайта өңдеу өндірісінде

~ Сүзу алаңдарын іркіндісуларды тазартудың...әдісіне жатқызады.

| биологиялық+

| химиялық

| механикалық

| физикалық-химиялық

| гидрологиялық

~ Тұщы суға деген тапшылық негізінен ...туындаған.

| су көздерінің ластануынан+

| климаттың нашарлауынан

| грунт суы көлемінің ғаламдық азаюынан

| топырақтың ғаламдық тұздануынан

| жер асты суларын шектен тыс пайдаланудан

~ Суды негізгі ластаушы...болып табылады.

| мұнай өнімдері+

| тұрмыстық қалдықтар

| биологиялық қалдықтар

| өндірістік қатты қалдықтар

| газ шығарындылары

~ Тұщы судың негізгі қоры...жинақталған.

| мұздықтарда+

| көл,тоғандарда

| өзендерде

| топырақта

| тірі ағзаларда

~ Іркінді сулардың тазалаудың қазіргі әдістері оларды...тазартуға мүмкіндік береді.

| 90-95%+

| 80-85%

| 100%

| 50-55%

| бұталары бар қисық жерде+

| өсімдігі аз жазық беткейде

| өсімдігі жоқ жазық беткейде

| шөп өскен ылди жерде

| шөлейтте

~ Органикалық заттардың шіру нәтижесінде өсімдіктер мен жануарлардың қалдықтарының түзілетін зат...деп аталады.

| гумус+

| сланцалар

| мицелия

| азот

| күл+

| топырақ

| күл асты

| қалдық

| азотфиксатор+

| денейтрификатор

| деструктор

| цианобактерия

| фиксатор

~ Топырақтың органикалық затынан түзілгеннен соң гумус... үдерісіне ұшырайды.

| минерализация+

| гумификация

| урбанизация

| стратификация

| оксигенизация

~ Азоттың күрделі қосылыстарының жай мекен күйіне ыдырау үдерісі... деп аталады.

| денитрификация+

| деструкция

| аммонификация

| редукция

| оксигенизация

~ Орман экожүйесін өндірудің барлық кезеңдерінде айтарлықтай кері әсер етеді...

| атмосфералық ластанушылар.+

| жылулық ластану.

| фотохимиялық смог.

| жарықпен ластану.

| пестицидпен ластану.

~ Үлкен территорияларда ормандарды кесу... соқтырады.

| өзендердегі су деңгейінің төмендеуіне+

| оттегінің мөлшерінің көбеюіне

| азот оксидінің пайда болуына

| таудағы мұздықтардың еруіне

| қардың еруіне

~ Орман зиянкестерімен күресудің тиімді перспективтік әдістері ... болып саналады.

| биологиялық +

| физиологиялық

| экономикалық

| химиялық

| физиологиялық

~ Үлкен территорияларда орманды кесу ... алып келеді.

| атмосфера құрамының өзгеруіне+

| орман артуына

| атмосфера мөлдірлігінің төмендеуіне

| табиғи радиация деңгейінің төмендеуіне

| топырақ ылғалдылығының артуына

~ Орманды қорғау шараларының ішіндегі маңыздысы...

| өртке қарсы күрес.+

| резерваттар жасау.

| урбанизация зардабымен күрес.

| жаңа түрлерді қоныстандырумен күрес.

| орманды қорғау.

~ Өсімдіктің сирек және шаруашылықта құнды түрлерін қорғау...

| жасалуын болдырмайтын жинауды нормалау.+

| ғылыми-жобаларды ұйымдастыру.

| табиғи территорияларды өндіріске қолдану.

| тиімділігі жоғары кешенді тыңайтқыштарды қолдану.

| кешенді пестицидтерді қолдану.

~ Үлкен территорияларда ормандарды кесу ...

| топырақ эрозиясын күшейтеді.+

| климаттық жағдайды жұмсартады.

| әртүрлі түрлерді көбейтеді.

| булануды азайтады.

| қардың түсуін арттырады.

~ Өсімдіктің сирек түрлерін қалпына келтіру-...

| орман саябақтарын жасау.+

| ботаникалық бақтарда жасау.

| жеке меншікте саябақта өсіру.

| биологиялық мұражайда сақтау.

| қоймаларда сақтау.

~ Қазақстанда қазіргі кезде барлығы ... қорық бар.

| 10+

| 11

| 12

| 1955+

| 1974

| 1855

| судың алмасу тәртібінің+

| озон қабатының

| минералдық қоректенудің

| атмосфералық қысымның

| температуралық тәртіптің

~ Іркінді суларды тазартудың химиялық тәсілінде ... қолданылады.

| ертінділерден тұнба түзетін реагенттерді қосу+

| сүзгі тұндырғыштар

| аэротенктер

| сүзу алаңдарын

| биологиялық тыңайтқыштар

~ Ерекше қорғалатын территориялардың негізгі типі... болып табылады.

| биосфералық қорықтар+

| заказниктер

| табиғи саябақтар

| ұлттық саябақтар

| орманды саябақтар

~ Пайдалы қазбалар ... қорға жатады.

| қалпына келмейтін+

| сарқылмайтын

| екінші реттік

| энергетикалық

| қалпына келетін

~ Климаттық қорлар ... түрге жатады.

| сарқылмайтын+

| сарқылатын қалпына келетін

| сарқылатын қалпына келмейтін

| сарқылмайтын космостық

| сарқылатын космостық

~ Адам өндірісте қолданатын табиғи нысандармен құбылыстарды ... деп аталады.

| табиғи қорлар+

| пайдалы қазбалар

| потенциалды қазбалар

| қалпына келмейтін қорлар

| қалпына келетін қорлар

~ Бұзылған жерлерді және қоршаған орта жағдайын жақсартуға бағытталған шаралар кешені...деп аталады.

| рекультивация+

| интродукция

| деградация

| мелиорация

| денитрификация.

~ Экожүйенің түрлік құрамының кезеңімен өзгеруін... деп аталады.

| сукцессия+

| генезис

| метаморфоз

| демутация

| дедукция

~ Жер бетіндегі атмосфера жағдайының үздіксіз өзгерісі... деп аталады.

| климат+

| ауа райы

| фактор

| мезоклимат

~ Адам және табиғаттың бірге үйлесімді даму қағидасы... деп аталады.

| коэволюция+

| адаптация

| корреляция

| конвергенция

| эволюция

~ Экожүйедегі екінші реттік биологиялық өнімді...құрайды.

| консументтер+

| хемотрофтар

| автотрофтар

| продуцентер

| гетеротрофтар

~ Тіршілік ету ортасы ретіндегі ағзаның ерекшеліктерінде бірі ... болып табылады.

| оттегімен қамтамасыз етудің қиындығы+

| ылғалдың жетіспеушілігі

| жоғары осмостық қысым

| қорекке бәсекелестік

| территорияның жетіспеуі.

~ Топырақ беткейінде қалыптасатын климаттық жергілікті өзгерісі... деп аталады.

| микроклимат+

| фактор

| ауа райы

| орта

| макроклимат

| даралардың кеңістікте таралу көрсеткіші+

| аталық және аналық даралардың дене пішіндерінің көлемі

| даралардың симбионттармен қарым- қатынасының түрі қалпына келу

| даралардың жылдамдығы

| даралар көбеюі көрсеткіші

~ Өсімдіктер үшін қар жамылғысының экологиялық рөлі...болып табылады.

| өсімдіктің қыстап шығатын жасыл бөлігін қорғау+

| жапырақтың тыныс алуын жақсарту

| өсімдіктің шамадан тыс булануынан қорғау

| өсімдіктің пісіп жетілген ұрығын жеп қоюдан сақтау

| жапырақтың зат алмасуын жақсарту.

~ Жасанды синтездеу жолымен алынып, қоршаған ортаға түсетін заттар...деп аталады.

| ксенобиотиктер+

| мутагендер

| криогендер

| сидераттар

| антибиотиктер

~ Саңыраулықтар тудыратын ауруларға қарсы қолданылатын химиялық заттар...деп аталады.

| фунгицидтер+

| фитонцидтер

| телергондар

| гербицидтер

| альгецидтер

~ Суда органикалық заттардың мөлшерінсіз артуы ...деп аталады.

| эвтрофикация+

| баридизация

| олиготрофикация

| нитрофикация

| оксигензация

~ В.И.Вернадский топырақты ...деп атады.

| косты зат+

| биогенді зат

| биокосты зат

| өлі зат

| қара шірік

~ Түрдің экологиялық қоймасы дегеніміз...

| биоценоз құрамындағы түрдің жағдайы.+

| тіршілік ететін орта жағдайлардың жиынтығы.

| қоректі табу үшін қолданылатын биотоптың бөлігі.

| түр ішіндегі жеке таралу.

| биоценозда түрдің таралуы.

~ Ауаға фитонцид затын көп бөлетін ...

| қарағай ормандары.+

| қайың тоғайлары.

| орман жидектері.

| шарша ормандары.

| терек ормандары.

~ Арам шөптерді жоюға арналған пестицид ...деп аталады.

| гербицидтер+

| фитонцидтер

| реппеленттер

| фунгицидтер

| альгецидтер

~ Жер қыртысын құрайтын негізгі тау жыныстары ...болып табылады.

| базальт және гранит+

| саз және құм

| карбонат пен мрамор

| құм мен карбонат

| саз, балшық, тас

~ В.Шелфордтың толеранттық заңының мазмұны ...

| фактордың минималды ғана емес максималды да мәні шектеуші әсер береді.+

| төзімділік шегіне жақын факторлардың жиынтығы әсері күшті болады.

| жер шарындағы барлық тірі ағзалар космостан түскен.

| жер шарындағы барлық тірі ағзалар адамның жоғарғы сана нәтижесі.

| барлық тірі ағзалар кезкелген ортада тіршілік ете алады.

~ Биотикалық фактор ішіндегі қарым- қатынас түріне ... жатады.

| бәсекелестік+

| тікелей

| жанама

| орманды кесу

~ Бейімделу дәрежесін анықтау үшін ... ағза түсінігі қолданылады.

| төзімділігі жоғары+

| төзімділігі төмен

| эвриобионттық

| ксенобионттық

| төзімдібионттық

~ Жоғары сатыдағы өсімдіктер мен бактериялардың бірігіп, селбесіп өсуі ... деп аталады.

| симбиоз+

| синузия

| синдинамика

| сидерация

| седиментация

~ Бәсекелестік -бұл ...

| бір популяцияның екінші популяцияға қолайсыз әсеретуі.+

| екі популяцияның бірігіп, қолайлы тіршілік етуі.

| екі популяция бір-біріне жағымсыз әсер етуі.

| бірі екіншісінің ағзасына еніп, иесінің есебінен тіршілік ету.

| екі популяция бір –біріне өзара әсер етпейді.

~ Биомассаны негізгі жинақтаушы ағзалар- ...

| жануарлар.+

| өсімдіктер.

| микроағзалар.

| бактериялар.

| вирустар.

~ Азотфиксациялаушы бактерияларға ... жатады.

| сапрофиттер+

| симбионтар

| паразиттер

| редуценттер

| продуценттер

~ Биогенді заттарға ... жатады.

| тірі заттар+

| потенциалдық заттар

| биологиялық заттар

| шөгінді жыныс

| жоғары молекулалық химиялық қосылыстар

~ Ғылымға биосфера терминін ... енгізген.

| Э.Зюсс+

| Ж.Б.Ламарк

| В.И.Вернадский

| К. Линней

| Э.Геккель

~ Биосфера шекарасына ... кіреді.

| атмосфераның төменгі қабаты, литосфераның жоғарғы қабаты, гидросфера қабаты+

| тропосфера, стратосфера қабаты

| атмосфераныњ жоғарғы қабаты, литосфераның төменгі қабаты

| атмосфера, литосфера қабаттары түгелімен

| литосфераныњ жоғарғы қабаты, космос

~ ... - сана, ақыл-ой қабаты деп аталады.

| Ноосфера+

| Биосфера

| Литосфера

| Гидросфера

| Атмосфера

~ Фотосинтез үдерісі -бұл ...

| өсімдіктерде жүретін газ алмасу ќұбылысы.+

| бейорганикалыќ заттарды синтездейтін бактериялар.

| күн сәулесінің энергиясының тұрақты болуы.

| судың химиялыќ құрамын ќалыптастыру.

| топыраќтың химиялыќ құрамын қалыптастыру.