Ғылыми жетекші: психология ғылымдарының кандидаты доцент Орманова З.Қ. Орындаған: Гуманитарлык факультетінің, психология және педагогика бөлімінің

Қорытынды

Біздің зертгеу жұмысымыздың мақсаты мазасызданудың социометриялық статусқа, жас ерекшелігіне байланыстылығының байқалуын анықтау болды.

Сонымен, мазасыздану - көп мағыналы психологиялық термин, белгілі бір уақыт аралығында нақты жағдайдағы индивидтің белгілі қалпын білдіреді, әрі кез-келген адамның эмоционадды аумағын сипаттайтын тұрақты қасиеті, жеке адам сипаты.

Әдебиеттер терең талдау жасау мазасыздануды түрлі көзқараста қарастыруды ұсынады. Өте жоғары деңгейдегі мазасыздану психологиялық келеңсіздіктiң субъективті сипаты болуы мүмкін. Мазасыздану невротикалық кикілжің, психосоматикалық аурулар т.б негізінде туындауы мүмкін. Адамның престижіне, өзіне-өзі баға беруіне, өзін сыйлауына байланысты болуы мүмкін.

Жекелеген мазасыздану субъект іс-әрекеті құрылымының ситуацияға қатысты сәйкес еместігінің сигналы болады, ең адды мен тұлғааралық қарым-қатынасқа. Мазасыздану әуел бастан жеке адамның жағымсыз сипаты емес. Әрбір адамда өзінің кзлаған мазасыздану деңгейі болады. Бұны пайдалы мазасыздану делінеді және жеке адамның белсенділігінің міндетті шарты болады, әрі адамның өзін қайта құруға, өзін өзгертуге сигнал, белгі ретінде болады.

Біздер, зертгеу жұмысымызда мазасызданудың бағдарланушы іс-әрекеттің эмоционалды құрылымы екендігін жөне іс-әрекетте белгілі бір функциялар аткаратындығын бідцік мазасызданудың байкалуы мен оның механизмінің өзгерісі көптеген факторларға, мысалы, жас ерекшелік, социометриялық статус т.б байланысты болады.

Мазасыздану өзге психикалық әрекеттер секілді жеке адамның тұтас кұрылымына енеді де, оның мінез-кұлқына әсер етеді. Мазасыздану интеллектуалды іс-әрекетпен байланысты.

Біздер, эмоция, эмоционалды күйлер, эмоционалды күй ретіндегі мазасыздануға арналған әдебиеттерге терең талдау жасадық. Эксперименталды зертгеулерге ғылыми тұрғыда сипаттамалар бердік.

Бастауыш мектеп кезеңінде жекелеген мазасыздану ситуацияда бағдарлану белгісі ретінде тікелей бала құрбыларының арасында алатын социометриялық статустқа қатысты (корреляция) болады.

Жене мазасыздануды анықтау әдістемелері қазақ тілінде бейімделіп, жас ерекшелігіне сай жасалынды.

Ал, дамытушы эксперимент, яғни психокоррекциялық жаттығулар бөлімі туралы айтатын болсақ, мазасыздану сезімін түзету ереже бойынша мазасыздану деңгейін төмеңдетуге әкеліп жеткізеді. Ал, біздер таңдап іріктеген жаттығулар жиынтығы түрлі психотерапевтикалық бағытты көздей отырып, ер адамның өзекті деген қалпын сезінуге бағытталған.

Бұл аталған психотерапевтикалық тәсілдердің барлығы практик-психолог қызметінде, жеке-дара, топпенен жүргізіледі.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. 
   Фрейд 3, Психологическое «Я» и защитные механизмы. – М, 1991
   
2. 
   Фрейд 3. «Я» и «Оно», в 2т Тбилиси, 1991
   
3. 
   Фрейд 3. Психоанализ. - М, 1994
   
4. 
   Фрейд 3. Психология бессознательного. -М, 1990
   
5. 
   Фромм Э. Искусство любить. М,1990
   
6. 
   Фромм Э. Бегство от свободы. М,1995
   
7. 
   Хорни К Наши внутренние конфликты. -М,І993
   
8. 
   Sullivan Н.S Sһе interpersonal thеогу оf psychiatry. New Yоrk: Nоrtоn, 1953
   
9. 
   Роджерс К.Р Взгляд на психотерапию. Становление человека. -М.1994г
   
10. 
    Франкл В.Человек в поисках смысла. -М,1990
    
11. 
    Маслоу А Мотивация и личность. -Нью-Иорк, 1970
    
12. 
    Спилбергер С.Д Подходы к изучению стресса и тревожности в спорте. /под.ред Ханина Ю.Л. -М, 1983.СІ2-24
    
13. 
    Sріеlbегgег С.D. Sаrаsоn S.G Street and аnхіetу Ү5. Washington, 1978
    
14. 
    Прибром К Языки мозга. -М,1975
    
15. 
    Рубинштейн С.Л Бытие и сознание. -М,1959
    
16. 
    Вилюнас В.К. Психология эмоциональных явлений. М,1976
    
17. 
    Платон .Соч. в 3-х томах. т2-М,1970
    
18. 
    Аристотель. О душе соч. в 4-х т, т 1 -М, 1975, с 369
    
19. 
    Волкер В. Проект НЛП: исходный код М, 2002г
    
20. 
    Декарт Р Избранные произведения. - М,1950
    
21. 
    Выготский Л.С Спиноза и его учение об эмоциях в свете современной психоневрологии. //Вопросы философии, 1970 №6 СІ27
    
22. 
    Ламарк Ж.Б Зоопсихология.-Харьков,1997
    
23. 
    Дарвин Ч Выражение эмоций у животных и человека. Собр. соч. в 5т, т 5. М,1953
    
24. 
    Бехтерев В.М Объективная психология. - М,1991
    
25. 
    Анохин П.К Эмоциональное напряжение как предпосылка к развитию сердечно-сосудистых заболеваний. Вестник АМН СССР 1965 №6 стр 10-18
    
26. 
    Джеймс У. Психология. -М,1991
    
27. 
    Рубинштейн С.Л. Принципы и пути развития психологии. -М,1959
    
28. 
    Леонтьев А.Н Деятельность. Сознание, Личность. Собр. Соч. в 2-х т. том 1,-М,1986, -М,19983
    
29. 
    Вилюнас В.К Эмпирические характеристики эмоциональной жизни /Психологический журнал т 18, №3. 1997 стр. 26-35ё
    
30. 
    Леонтьев А.Н. Проблемы развития психики. -М,1965
    
31. 
    Петровский В.А, Личность в психологии.-Р-н-Д,1996г
    
32. 
    Доданов Б,И. Эмоции как ценность.- М, 1978
    
33. 
    Sullivan Н.S Sһе interpersonal thеогу оf psychiatry. Washington, 1947
    
34. 
    Франкл В Докгор и душа. С-пб,1997
    
35. 
    Августин А Исповедь. -М,1992
    
36. 
    Левитов Н.Д О психологических состояниях человека. -М,1964
    
37. 
    Мясищев В.Н Социальная психология и психология отношений. Проблемы общественной психологии. -М,1965г
    
38. 
    Выготский Л.С Кризис семи лет //Собр. Соч в 6 т,т 4 М, Педагогика, 1984 с 376-386
    
39. 
    Джакупов С.М Управление познавательной деятельностью студентов в процессе обучения. Алматы,2002г
    
40. 
    Аракелов Г.Г Лысенко Н.Е, Шатт Е.К. Психофизиологический метод оценки тревожности. /Психологический журнал. Том 18 №2 1997стр 102-113
    
41. 
    Селье Г. Стресс без дистресса. -МД979
    
42. 
    Лурия А.Р Высшие корковые функции человека-М,1962
    
43. 
    Хекхаузен X, Мотивация и деятельность. М, 1986
    

44. 
    Мясищев В.Н. О взаимосвязи обущения, отношения и обращения, как проблемы общей и социоальной психологии. Л,1970г
    
45. 
    Абульханова Слевская К.А Стратегия жизни. -М,1991
    
46. 
    Логинова Н.А Жизненный путь человека как проблема психологии, 1985 №1
    
47. 
    Уварова В.И Проблемы классификации ситуций социалистического образа жизни -М, 1987
    
48. 
    Бурлачук Л.Ф Коржова Е.Ю. Психология жизненых ситуаций. -М,1998г
    
49. 
    Гальперин П.Введение в психологию. -М, 1976
    
50. 
    Леонтьев А.Н. Избр. психолоические произвед. в 2-х т, т2, М,1983
    
51. 
    Платонов К.К Структура и развитие личности –М, 1986
    
52. 
    Леонтьев А.Н. Потребности, мотивы, эмоции. Собр. Соч в 2-х т.,т2. - М, 1983г
    
53. 
    Василюк Ф.Е Типология переживания различных критических ситуаций. // Психологический журнал. Т6, №5 1995 стр 104-114
    
54. 
    Левитов Н.Д Психологическое состояние беспокойства, тревоги. // Вопр. психологии,- М, 1966
    
55. 
    Маэм С Бремя страстей человеческих. -М, 1959
    
56. 
    Коломинский Я.Л Социометрия в социально-психологическом исследовании: ее возможности и ограничения. -М, 1975
    
57. 
    Карвасарекий Б.Д Медицинская психология. -М, 1975г
    
58. 
    Ассаджиоли Р Психосинтез. М, 1994г
    

Қосымша А

Ч.Д. Спильбергер, ЮЛ. Ханиннің өзін-өзі бағалау диагностикасының әдістемесі

Өзін-өзі бағалау шкаласы 2 бөлімнен тдады. Реактивтікті жеке бағалаудың (Раздельно оценивающих реактивную РТ) №1-20 жөне тұлғалық (личностную ЛТ №21-40) алаңцаушылық РТ және ЛТ мына формуламен есептеледі.

РТ=∑₁+∑₂+50

мұнда, ∑₁ шкала пунктісіне байланысты бланкадағы мына жазылған сандар суммасы 3,4,6,7,9,12,13,14,17,18; ∑₂-қалған сандар суммасы (1,2,5,8,10,15,16,19,20 пуктер бойынша)

ЛТ=∑₁-∑₂+35

мұнда, ∑₁- шкала пунктісіне байланысты бланкадағы мына сандар суммасы 22,23,24,25,28,29,31,32,34,35,37,38,40; ∑₂-қалған саңдар суммасы 21,26,27,30,33,36,39.

Интерпретация кезінде нәтижесін былай бағалауға болады: 30-ға дейін төменгі аландаушылық; 31-45 - орташа, 46 жөне оданда көп –жоғары.

Аты-жөнi

Жауаптар бланкасы.


Өзін-өзі бағалау шкаласы.
(Ч.Д-Спильбергер, Ю.Л.Ханин)

Күнi

Нұсқау: "Төмендегі сөйлемдерді мұқият оқып, он жақтағы сандардың біреуін белгілеңіз, яғни Дәл казір өзіңізді қалай сезініп отырғаныңызға байланысты белгілейсіз. Сұрақгарға көп ойланбаңыз, себебі дұрыс және дұрыс емес жауаптар жоқ"

		Жоқ, бұл олай емес	Солай ғой деймiн	Дұрыс	дәл дұрыс
1.	Мен бір қалыптамын.	1	2	3	4
2.	Маған ешкандай қауіп төніп тұрған жоқ	1	2	3	4
3.	Мен аландаушылықта отырмын	1	2	3	4
4.	Мен өкініп отырмын	1	2	3	4
5.	Мен өзімді еркін сезініп отырмын	1	2	3	4
6.	Мен өкпелімін	1	2	3	4
7.	Мені болатын сәтсіздік алаңдатуда	1	2	3	4
8.	Мен өзімді демалғандай сезінудемін	1	2	3	4
9.	Мен алаңдап отырмын	1	2	3	4
10.	Мен іштей қанағаттанып отырмын	1	2	3	4
11.	Мен өз-өзіме сенімдімін	1	2	3	4
12.	Менің жүйкем қозып отыр	1	2	3	4
13.	Мен өзіме орын таба алмай отырмын	1	2	3	4
14.	Мен көңілсізбін	1	2	3	4
15.	Мен қысылып отырғаным жоқ	1	2	3	4
16.	Мен қанағаттандым	1	2	3	4
17.	Мен өзімді қатты күтемін	1	2	3	4
18.	Мен қатты қозып отырмын және ыңғайсызданып отырмын	1	2	3	4
19.	Мен қуаныштымын	1	2	3	4
20.	Маған жаксы нәрселер ұнайды	1	2	3	4
Бланканың көрнекі беті

Жауаптар бланкасы

Өзiн-өзi бақылау шкаласы

Аты-жөнi Күнi

Нұсқау: "Төмендегі сөйлемдерді мұқият оқып, оң жақтағы сандардың біреуін белгілеңіз, яғни өзіңізді әдетге кдлай сезінесіз соған байланысты белгілейсіз. Сұрақтарға көп ойланбаңыз, себебі дұрыс және дұрыс емес жауаптар жоқ"

		Ешқашан		Кейде		Өте жиi	Ылғида
21	Мен рахаттанамын.	1		2		3	4
22	Мен тез шаршаймын	1		2		3	4
23	Мен оңай жылай саламын	1		2		3	4
24	Мен өзгелер секілді бақытты болғым келеді		1		2	3	4
25	Мен жиі жеңіліп каламын, себебі мен тез шешім қабылдай алмаймын		1		2	3	4
26.	Әдетте мен өзімді сергек сезінемін		1		2	3	4
27.	Мен суық қандымын, жинақымын		1		2	3	4
28	Болатын қиындықгар мені әдетте аландатады		1		2	3	4
29	Мен бос нәрсеге көп алаңдаймын		1		2	3	4
30	Мен бақыттымын		1		2	3	4
31	Мен барлығын көңіліме ала беремін		1		2	3	4
32	Маған өзіме сенушілік жетпейді		1		2	3	4
33	Әдетте мен өзімді кауіпсіз сезінемін		1		2	3	4
34	Мен қиыншылық пен критикалық жағдайлардан өзімді алшақ ұстаймын.		1		2	3	4
35	Менде хандра болады		1		2	3	4
36	Мен ризамын		1		2	3	4
37.	Бос нәрселер мені алаңдатады		1		2	3	4
38	Мен кейде өзімді жол болмайды деп ойлаймын.		1		2	3	4
39	Мен салмақты адаммын		1		2	3	4
40	Мен өзімнің жұмысымды, жағдайымды ойласам, қатты алаңцап кетемін.		1		2	3	4

Орташа жағдайдан ауытқып кеткенде аса көңіл бөлу керек, жоғарғы алаңдаушылық адамда компетентгілікгі бағалайтын жағдайларда аландаушылық туғызады. Бұл кезде жеңіске жетуге сендіретін сезімді қалыптастыру қажет. Ал, төменгі алаңдаушылық керісінше, жауапкершілікке деген және іс-өрекет мотивіне деген сезімдерді арттыру қажет етеді. Әдетге, төменгі алаңдаушылық тест көрсеткіштерінде өз-өзін "жоғары" көрсеткісі келетіндерде байкалады.

Аландаушылықгын динамикасын бағалау үшін (# аутотренингке дейін немесе аутотренинг курсынан кейін) шкаланың бірінші жартысын қолдануға болады (№1-20) жөне шкаланың қысқартылған түрін, оны толтыруға 10-15 сек кетеді. РТ көрсеткііш мына формуламен есептеледі:

РТ=∑₁-∑₂+15

Мұнда І,-2,5 пунктгегі алынған сандар, І₂-1,3,4, пункт сандары. Көрсеткіш саны 5-тен 20-ға дейін ауытқиды.

жүктеу/скачать 0.54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: