Ғылыми журнал үш айда бір рет шығатын ғылыми журнал
IRSTI 03.20 CONTRIBUTION OF CREATIVE UNIONS OF ARCHITECTS AND ARTISTS TO
жүктеу/скачать 4.7 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Key words
| IRSTI 03.20
CONTRIBUTION OF CREATIVE UNIONS OF ARCHITECTS AND ARTISTS TO CULTURE DEVELOPMENT OF KAZAKHSTAN (1946-1970 y.) Tastanbek Satbay 1id , Talgat Zholdassuly 1*id , Bakytzhan Akhmetbek 1id 1 Korkyt Ata Kyzylorda University.Kazakhstan, Kyzylorda *Corresponding author E-mail: dastan.satbai@mail.ru (Сәтбай), zholdassuly2018@gmail.com (Жолдасұлы), ahmetbek_74@ mail.ru (Ахметбек) Abstract. The article analyzes the activities of the Union of architects and artists of Kazakhstan and its contribution to the development of national culture in the post-war period. In their practical work, the architects of Kazakhstan tried to combine functional and artistic requirements for the construction of administrative and residential buildings and the implementation of standards that would contribute to the solution of professional artistic and aesthetic problems. However, since the mid-1950s, the activity of the Union of architects of Kazakhstan was completely subordinated to the requirements and practical needs of the socio-economic policy of the command and administrative system. The article also highlights the contribution of Kazakh artists to the development of national culture and art in General, despite their creative work under strict control within the Soviet totalitarian system of 1946-1970 so the quality of works decreased. Key words: architects of Kazakhstan, Union of artists, utilitarian and functional side, artistic and aesthetic goals, painting and works of art. Кіріспе. Өткен ғасырдың 1940 жылдарының аяғы мен 1960 жылдарының соңындағы Қазақстан сәулетшілер мен суретшілер шығармашылық Одақтарының жұмысы Кеңестік қоғамдық-саяси жүйенің эволюциясымен тығыз байланысты болды. Сәулетшілер мен суретшілердің кәсіби қызметі мен тәжірибесіне басқа шығармашылық одақтар сияқты партия мен кеңес орындарының баса-көктеп араласуы жалғасын тауып жатты. Хрущевтік «жылымық» жылдарының жемісі сәулетшілер мен суретшілердің күнделікті өмірі мен қызметінен де көрініс тауып жатты. Әсіресе, 1960–жылдардың басында Қазақстанның кәсіби сәулетшілері мен суретшілерінің саны арта түсті. Сәулетшілер мен суретшілердің талантты шоғырларының қазақ мәдениетіндегі орны ерекше болды. Соған қарамастан, 1960-жылдардың ортасынан бастап сәулетшілер мен суретшілердің шығармашылық Одақтарының жұмысын басқарудың әміршілдік-әкімшілік әдістері қатая түсті. Басқа шығармашылық Одақтарға қарағанда саясаттан алыстау шығармашылық өкілдерінің қызмет еркіндігіне шектеу жүргізу парадоксальды құбылыс. Әдебиет пен өнердегіпартиялық, таптық көзқарас, социалистік реализмнің қатаң шарттары, оның өкімдерін сұрқайландырғаны сияқты, сәулетшілер мен суретшілердің туындылары да «идеологиялық саяси өнімдерге» айналды. Сәулетшілер мен суретшілердің өнімдері де идеялық-саяси мазмұнымен ғана бағаланып, өлшенді. Бұл бағыттағы ілгері басушылық сапалық көрсеткіштермен емес, сандық көрсеткіштермен өлшеніп, суретшілер мен сәулетшілердің сан жағынан өсуі үнемі алға тартылып отырды. Осылайша, шығармашылық өнімнің көркемдік құндылығы екінші кезекке ығыстырылды. Мұның барлығы, өз кезегінде көркемдік құндылығы төмен қоғамдық ғимараттар мен үйлер, суреттер, мүсіндер және сәулет ескерткіштерін тудырды. Аталмыш шығармашылық одақтардың жұмысына бюракратизм, бейімделушілік тән келіп, конформистік элементтерге орын берілді. Нәтижесінде 1950-1960 жылдардың аяғына қарай салынған тұрғын үйлер халықтың арасында «хрущевкалар» деп аталып, сурет өнерінде де саясатқа қызмет еткен туындылар еселей түсті. Мұның барлығы дағдарыстық көріністерді туғызып, сәулет өнеріндегі олқылықтардан көрінді. Атап айтқанда, сәулет өнеріндегі көркемдік функциялар тұмшаланып, оның есесіне техникалық функцияларға басым бағыт беруден көрінді. Отан тарихы №1 (97) 2022 ISSN 1814 - 6961 E-ISSN: 2788-9718 151 Қазіргі уақытта егемен Қазақстан Республикасы, нағыз демократиялық-құқықтық мемлекет құруды, ұлттық мәдениетті өркендетуді және дүниежүзілік қоғамдастық пен интеграциялануды қолға алып жатқан тарихи тұста-сәулетшілер мен суретшілер шығармашылық одақтардың қоғам мен адамдардың күнделікті өміріндегі орнын айқындаудың маңызы зор. Бұл сәулетшілер мен суретшілердің шығармашылық одақтарының, тоталитаризм жылдары жүріп өткен соқпақты жылдарына объективті түрде ғылыми талдау жұмыстарын жүргізгенде ғана мүмкін болады. Оның тәжірибелерін ой елегінен өткізу қазіргі таңда сәулет пен сурет өнеріндегі күні өткен стереотиптерден, тұжырымдамалардан және нобайлардан тезірек арылуға мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 4.7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|