Ұңғыма бекітілуі. Кенорында қолданылатын ұңғыма конструкциясы
Бұл қандай қойма дейсіз ғой?
жүктеу/скачать 1.29 Mb.
|
| Бұл қандай қойма дейсіз ғой?
Бұл – қиыршық тас, құм мен керіш аралас босаң қабат. Әлгі қабаттар бір-біріне ауа өткізбейтін керіш қыртыстары арқылы ұштасып жатыр. Мамандардың айтуынша, Шанақ коллектор-қыртысы құрамы бойынша өте күрделі геологиялық құрылым, сондықтан оны газ сақтауға пайдаланғанда мұқият болу керек. Жердің бұл қыртысын газ сақтайтын қоймаға айналдыру үшін көп жұмыстар істелді. Оның қаншалықты ауқымды екендігін жеткізу үшін 99 скважинаның бұрғыланғанын айтса да болады. Ал олардан басқа қаншама құрылыстар жүргізілді. Полторацкий ЖГҚ жұмысын 1965 жылы, қоймаға тәжірибелік-өндірістік газды жіберген күннен бастады. Алғашында қоймаға тек газды ғана айдады. Оған өте көп газ жіберу керек болды, өйткені қажетті қымысды тудыру үшін газдың бір бөлігі коллектор-қыртысына толтырылды. Бұл газ «буферлік газ» деп аталды. Оның көлемі қоймаға жіберілген газдың шамамен жартысын құрайды. ЖГҚ шығарылатын газ «белсенді газ» немесе «жұмысшы газ» деп аталады. Қойманың үздіксіз жұмыс істеуі үшін тағы екі жыл қажет болды. Тек 1967 жылы ғана газ қоймасының циклдық пайдалану жұмысы басталды, бұл дегеніміз – газды жер астына циклдық айдау және циклдық шығару. Газ сақталатын жер қыртысының тереңдігі 400 метрден 700 метр деңгейде. Одан алынатын белсенді көлем 350 млн текше метрді құрайды. Полторацкий ЖГҚ содан бері өзінің қорындағы газбен қыс мезгілдерінде де бірдей мөлшерде қазақстандықтарды газбен қамтамасыз етіп, үзбей қызмет атқарып келеді. Енді жерасты газ қоймалары не үшін қажет деген мәселеге келейік. Полторацкий ЖГҚ негізгі міндеті маусымдық газ тұтынуды реттейтін атратегиялық объект болып табылады. Мәселен, халық жазғы кезде газды аз пайдаланады, ал қыста сұйық отын көп жағылады. Қатты суық болған кездерде Шымкент және Оңтүстік Қазақстан облысының біраз бөлігін газбен қамтамасыз етіп отырған Өзбекстан газ жіберуді азайтады, өйткені өздеріне газ жетіспейді. Қазақстандық газ саласының қызметкерлері «Бізде суық болса бола берсін, тек Ташкентте ауа райы жылы болып тұрсын» деп қалжыңдайтыны сондықтан. Қыстың суығында Полторацкий ЖГҚ-дан газ беріле бастайды. Сөйтіп, қысымның күрт азайып-көбеюін көтермейтін, тұтынушыларды бірқалыпты газбен қамтамасыз етіп отыратын газ тасымалдау жүйесінің қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Қазақстандықтар қысқы уақытта газды емін-еркін пайдалану үшін Полторацкий ЖГҚ жаз кезінде қарқынды жұмыс істейді. Қоймаға газ толтырумен айналысады, ал бұл – өте күрделі және қауіпті жұмыс. Жер үстіндегі құбырдағы қысым қалыптан асып кетпеуі, скважина мен газ айдайтын аппаратты үнемі қадағалап отыру керек. Сәл қателік кетсе, оның арты апатқа соқтырады. Ал енді сәл ғана ұшқын түссе, оның неге апаратыны белгілі. Газ факелі – өте қатерлі апат. Сондықтан газ саласының қызметкерлерінің басты қағидалары – сенімділік және қауіпсіздік. Полторацкий ЖГҚ барлық скважиналар тексерілген және пайдалануға рұқсат бар. Күрделі және ағымдағы жөндеу бойынша жұмыстар жыл сайын жүргізіледі. Апаттан құтқару қызметімен бірлесіп бұрқақтарға қарсы қауіпсіздіктің алдын алу жұмыстарын жасайды. Мұнда білікті мамандар жұмыс істейді, соған қарамастан олардың біліктіліктерін көтеру бойынша үнемі оқу курстарынан өтеді. «ГАЗПРОМ – ВНИИГАЗ» табиғи газды зерттеу институты авторлық қадағалау жасап, қойманы пайдалану жөнінде кеңес беріп отырады. Пайдаланылатын құрал-жабдықтардың сапасына қатты көңіл бөлінеді. Қазіргі кезде «ҚазТрансГаз» АҚ техникалық жабдықтау және объектілерді автоматтандыру бойынша белсенді жұмыстар атқарылып жатыр. Полторацкий ЖГҚ тәуліктік өнімділігін арттыру үшін ауқымды жұмыстар жүргізілді – бүгінгі заманның талабына сай заманауи құрал-жабдықтар пайдаланылған жаңа газ реттеуші пункт салынды, жаңа скважиналар қосылды. Қысқаша айтқанда, бүкіл энергия жүйесінің стратегиялық объектісі ретінде Қазақстанның жерасты газ қоймасы еліміздің энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін сенімді бөлігі болып табылады. Сонымен қатар қазіргі кезде жерасты газ қоймалары әлемдік деңгейде даму үстінде екендігін ескерсек, ҚазТрансГаз аумағынан табиғи газ транзиті өтетін импорттаушы елдермен осы сала бойынша қарым-қатынастарын жақсартып, ынтымақтасуда. Көмірсутектерді өндіру жөніндегі жобаны әзірлеу, іске асыру және орындау үшін жұмыс процесі операцияларының типтік реттілігі бірнеше функцияларды қамтуы тиіс. Жұмыс процесінің дәйектілігі жобаның мүмкіндіктерін анықтауға мүмкіндік беруге; - баламаларды генерациялауға және бағалауға; - қалаған баламаны таңдауға және әзірлеуге; - баламаны іске асыруға; консервілеуді қоса алғанда, жобаның қолданылу мерзімі ішінде баламамен жұмыс істеуге; - содан кейін тәжірибе сабақтарын алу және болашақ жобаларға қолдану үшін жобаның табысын бағалауға тиіс. Жұмыс процесіне көптеген секторларда дағдылары бар мамандар тартылған. Мысалы, геолог-мұнайшылар мен геофизиктер көмірсутекті тау жыныстарын сипаттау технологиясын пайдаланады. Мұнайшы инженерлер көмірсутектерді өндіру үшін кеуекті жыныстардағы мұнай, су және газдың қозғалысы туралы өз білімдерін иемденіп, қолданады. Кейбір компаниялар түрлі тәжірибесі бар адамдардан тұратын, активтерді басқару командаларын қалыптастырады. Активтерді басқару тобына нақты жобаны әзірлеу және іске асыру үшін негізгі жауапкершілік жүктелген. 1.1-сурет көмірсутектерді өндіру жүйесін кіші жүйелердің жиынтығы ретінде бейнелейді. Мұнай, газ және су қабаттық жыныстың бос кеңістігінде орналасады. Кеніш-жыныстағы көмірсутектерді жинақтау орны. Қабаттық сұйықтықтар бастапқы қабаттағы сұйықтықтарды, сондай-ақ қабатты басқару бағдарламасы шеңберінде енгізілуі мүмкін сұйықтықтарды қамтиды. Ұңғымалар қабаттан сұйықтықты алу үшін қажет. Әрбір ұңғыма бұрғылануы және сұйықтың резервуардан жер бетіне келіп түсуі үшін игерілуі тиіс. Ұңғыманың өнімділігі резервуардың жынысының қасиеттеріне, жыныстар мен флюидтердің арасындағы өзара әрекеттесуге және флюидтің қасиеттеріне байланысты. Ұңғыманың өнімділігі ұңғымадан шығатын сұйықтықтың қасиеттеріне; тереңдігіне, геологиялық қимаға және траекторияға; және игеру түрі сияқты басқа қасиеттерге байланысты. Ұңғыма мен резервуардың арасындағы байланыс ұңғыманы толтыру арқылы жүзеге асырылады, сондықтан сұйықтық резервуардағы жыныстардан ұңғымаға ағуы мүмкін. жүктеу/скачать 1.29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|