Физиотерапия

Инфраќызыл сєулелендіру

Терініњ ќызаруы пайда болуы мєнді реакция деп есептеледі. Сєулелендіру кезде шекарасы айќын емес секпіл гиперемия пайда болады жєне ол 60-90 минутка дейін саќталады. Инфраќызыл сєулендірудіњ эритемасы пигментті сепкілді ќалдырмайды. Біртоѓа жылыту, б‰лшыќ еттің тонусын тµмендетеді, ќанайналуды к‰шейтеді, капиллярлардыњ µткізу ќасиетін жоѓарлатады, ќабыну процессін ќарсы дамуына себебті болады жєне ауырсынуды тµмендету єсер етеді. Инфраќызыл сєулелендіруден тіннін с‰йыќтыѓын сіњіруі жоѓарлайды, тіндерде зат алмасуы жоѓарлайды, ферментативті реакциялар к‰шееді, зат алмасуы, регенерация мен репарация процестер жаќсарады, спастикалыќ ќ±былысы тµмендейді. Инфраќызыл сєулелендірудіњ ќалыпты мµлшері- ауырсынуды басады, интенсивті ќысќа уаќыттыѓы жылту – ауырсынуды к‰шейтеді, интенсивті ‰заќ уаќыттаѓы жылуы-тері мен шырышты ќабаттын к‰йуне єкеледі. Тері рецептрлерді тітіркенуі сегментарлы т‰рді рефлекстерді шаќыру м‰мкін. Асќазан аймаѓын сєулелендіру оныњ моторлы мен ќысќару ќыметін жаќсартады, спастикалыќ ќ±былысы жойылады. Дененіњ ‰лкен аймаѓын жылытуы терінін бетінен сыртќы айналыѓа жылу беру интенсивтігін жоѓарлатады. Ќанныњ циркуляциясы мен тер бµлніуі к‰шеюден, тіндердіњ тыныс алу мен салќындауы жаќсарады, ж‰рек жиырлуы к‰шееді жєне жиілігі жоѓарлайды.

Инфраќызыл сєулелендіруді ќолдану кµрсеткіштері: єр т‰рлі м‰шелердегі ірінді емес жеделдеу мен созылмалы ќабыну процесттерде, ±заќ уаќытта жазылмайтыњ жараларда, к‰йікте, ‰су, буындар мен б±лшыќ еттер байламдардыњ жараќаттарында, миозиттер мен невралгияларда.

Ќарсы кµрсеткіштері: ірінді ќабынулар, ќатерлі ісіктер, ќан кету бейімділік, ж‰рек декомпенсацияныњ П кезені, одан жоѓары.

Аппараттар.

Инфраќызыл сєулелендіруге стационарды жєне портативты лампаларды ќолданады "Соллюкс" жєне Минин лампаларын, жергілікті жарыќ-жылтыу ваннасын. Жылтыу кµзін 15-40-70 см. ара ќашыќтыќта орналастырады, жылу осы кезде жаѓымды болу керек. Процедураларды к‰нде, немесе к‰ніне 2 рет µткізеді, ±заќтыѓы 5-20 мин, курсына 5 тен 15 дейін процедура таѓайындайды.

Жердіњ жаѓдайында ультрак‰лгін сєулелендірудіњ диапозоны озондыќ табалдырыќ-пен (400 –295-290 Нм) шектелген. Жасанды кµз арќылы µте ќысќа ультрак‰лгін сєулелерді (180 Нм дейін) алуѓа болады.

400-180 Нм диапозонында ультрак‰лгін сєуленіњ биологиялыќ ролі бойынша ‰ш аймаќќа бµледі:

УКА (‰зын) – 400-320 Нм (эритемды, к‰нге к‰ю, флюоресцевты)

УКВ (орташа) –320-275 НМ (Д- витамин пайда болушы, антирахиттік)

УКС (ќысќа) --275-180 Нм (бактериоцидты)

Ультрак‰лгін сєулелер - минимальды мµлшерде (8-13%) терімен ќайтарылады, єсіресе пигментыќ терімен жєне толыќ сіњіруде эпидермистын ќалындыѓында. Ультрак‰лгін сєулелендірудіњ энергиясын затќа ену - б‰л ішкі молекулярлыќ процесі, ультрак‰лгін сєулелер 0,1-1 мм. енеді. Жарыќ кванты енуден, молекула тітіркену энергиясын алады, оны сєулелендіруге, жылу пайда болуына жєне фотохимиялыќ µнімдер пайда болуына ж±мсайды. Ультрак‰лгін сєулелендірудіњ аѓзаѓа жылулыќ єсері онша емес, біраќ фотохимия-лыќ реакциялар жењіл µтеді. Ультрак‰лгін сєулелендірудіњ єсерінен негізгі фото-физикалыќ процесі болатын фото- электрикалыќ эффектісі.

Ультрак‰лгін сєулелендірудіњ энергиясы акцепторларѓа жатады – аќуыз, нуклеинды ќышќылы. Аќуыздаѓы хроматоформалар болатыњ ароматтыќ аминоќышкылдаѓы тирозин, триптофан, фенилаламин, гистидин, цистинал нуклеинды ќышќылдарда пуринды жєне пиримидинды азот негіздері нуклеотидтері (тимин, аденин) жатады, сонымен ќатар ультрак‰лгін сєулелер липидтарѓа енеді. Сіњген ультрак‰лгін энергиясы єлсіз пептидтыќ жєне дисульфидтын байланысыныњ ‰зілуге єкеледі. Аќуыз молекуларын µлшемі азаяды (фотолиз). Осынан жоѓары активті биологиялыќ ќосќыш пен аќуыздыњ денатурациясы пайда болады, фотолиз бен денатурация процестері параллельді µтеді, 280-320 Нм ±зындыќта ультрак‰лгін сєулелер фотолизды шаќырады, ал 250-265 Нм ±зындыќта ультрак‰лгін сєулелер - аќуыздын денатурациясын µткізеді. Клетканыњ бµлніуі функциясы ультрак‰лгін сєулелендіруге ең сезімталды, себебі нуклеинды ќышќылдары Ультрак‰лгін сєулелер - кванттарды к‰шті ж±тады, аќуызѓа ќараѓанда. Осымен бактериоцидты эффектісі дєлелденеді (туберкулез таяѓы, холера вибрионы, стрептококктар, грипп вирусы). Ультрак‰лгін сєулелендірудіњ бактериоцидты эффектісін ауаны санациясы ‰шін кеңнен ќолданады, палаталарда, операциондыќ блокта, тању іс бµлмесінде ауа-тамшы инфекцияны алдына алу ‰шін. Ультрак‰лгін сєуленіњ заттармен байланысы эпидермис ќабатында µтеді. Осында аѓзадаѓы биохимиялыќ, жєне физиологиялыќ ыѓысуныњ к‰рделі тізбекшесі басталады.

Ультрак‰лгін сєулелендіруге аѓзаныњ рефлекторлыќ реакциясы б±л - теріде эритема пайда болу. Интенсивті сєулелендіруден кейін - 1,5 - 8 саѓат, теріде ќызару пайда болады, ол 10-12 саѓаттан 3-4 к‰нге дейін саќталады, к‰ю сезімі айќын шекарасымен, ісігімен кµрінеді. Ультрак‰лгін эритемаѓа екі т‰рлі спектірлік УК-сєулелер єкеледі. ¦зынтолќынды эритема (297 Нм) 4-8 саѓаттан кейін пайда болады, ±заќ уаќытќа саќталады, жаќсы пигментациямен ауысады, ќысќа толќынды эритема (257 Нм) 1,5-2 саѓаттан кейін пайда болады тез µшеді, єлсіз тез - µтпелі пигментацияѓа ауысады. Биополимерлердіњ фотолизі, денатурациясы эпидермистаѓы шабаќты клеткалардың µліміне єкеледі. Олардың активті µнімдері (гистамин, ацетилхолин, биогенды аминдер) тамырларды кенейтеді терінін ісігіне єкеледі, лейкоциттердің шыѓуын стимульдейді, олардын активтілігін жоѓалады. Белгіленген нерв жалѓаулардыњ сезімталдыѓы µзгереді. Аурысыну сезімін тµмендеу - доминанта пайда болумен жєне тері рецепторлардыњ ќайтымды морфологиялыќ µзгерістермен байланысты. Гистамин асќазан бездердіњ секрециясын жоѓартады. Катехоламиндар, гексокатехолдар алмасумен байланысты гистаминазаныњ активтілігі жоѓарлайды, ферментативті ж‰йе де активтіліңді. ¤лген эпидермальды клеткалар 3-4 к‰ннен кейін, жас клеткалармен алмастыруда. Эпидермис ќалыңдайды. 7-9 к‰ніне эритема біртіндеп жойылады, µлген клеткалар ќабаќ боп т‰седі. Сєулелендірген жерде пигментация пайда болады. Эритема мен пигментация бірнен соң бірі ж‰реді, біраќ бір процестіњ стадиясы болмайды, тері пигменті меланобластада тирозин мен адреналин µнімдердіњ ыдырауынан пайда болады. Ультрак‰лгін сєулелер меланинніњ пайда болуын жєне жинаќтауын тездетеді. Меланин б‰л ±зынтолќынды жєне инфраќызыл сєулелерден саќтандырады. Біраќ б±л пассивті экран. Меланин молекулар стабильды радикалдардыњ ќасиетіне тєн жєне ультрак‰лгін сєулелер єсерінен пайда болатын бос радикалдардыњ заќымдату єсерін жояды. Сонымен ќатар аѓзада таѓы бір саќтау механизмі бар - тер шыѓу. Теріде уроканды ќышќыл шамасы бар, ол ультрак‰лгін сєулені жаќсы сіњіреді, себебі оныњ молекуласында бензольды шыѓыршыќ бар.

Аѓзаѓа ультрак‰лгін эритеманыњ кµптеген єсерінен, оны кеннењ клиникалыќ практикасында ќолданады. Оны ішкі м‰шелерін жєне тері ќабыну ауруларында ќолданады. Эритема ауырсынуды тµмендету, жою десенсибилизивті єсеріне ие, репаративті процеске, эпителизацияѓа кµмектеседі, терінін, шырышты ќабаттыњ єр т‰рлі ќолайсыз єсеріне т±раќтыѓын жоѓартады. Аќуыз ыдырау µнімдер ќанайналу, тыныс алу, иммунды жєне эндокринды ж‰йелерін ќызметін стимульдейді. Нерв ж‰йеніњ ќызметіне єсер етеді.Аѓзада ќышќыл-сілті тепе-теңдік жєне ќанныњ б±рылуы µзгереді. Тінде тыныс алу, б‰кіл зат алмасу т‰рлері, сонымен ќатар фосфор-кальций алмасу к‰шееді, єсіресе б±л мањызды балаларда. Басќа витаминдерге ќараганда.Д-витамині аѓзаѓа таѓаммен ѓана т‰спейді, ол аѓзада пайда болады. Ультрак‰лгін сєулелендірудіњ 302-297 Нм ±зынды толќынныњ єсерінен терідегі май бездердіњ эргостерин мен 7,8 дегидростерін D₃ -витаминѓа аусады.

D_3- -витаминніњ жеткіліксіздігін балалар ѓана сезеді емес, ‰лкен адамдарда сезеді (тіс жегі, тез шаршау, ќозу, тітіркену, суыќ ‰стап аурулармен ауру). Ультрак‰лгін сєулелендіру с‰йек миды стимульдейді, десенсибилизивті єсер етеді. Сондыќтан ультрак‰лгін сєулелендірудіњ єсері аѓзаныњ реакциясы мµлшеру єдістемесімен аныќталады. Практикада ультрак‰лгін сєулелендірудіњ биологиялыќ эффектісін дєрежесі бойынша мµлшеру єдісін ќолданады, ол ультрак‰лгін сєулелендіруге терініњ жеке сезімділігіне негізделген. Осы єдістін µлшеу бірлігі – биомµлшер (биодоза), ол белгіленген ара ќашыќта сєулелендіру уаќытымен аныќталады. Онда Горбачев-Данфельд биоµлшегішін ќолданады. Есте саќтау керек, балаларда, ‰лкен адамдармен салыстырѓанда - эритема аз мµлшерді ультрак‰лгін сєулелендіруден пайда болады, ол тез пайда болады жєне тез ѓайып болады. Сондыќтан, балаларда сєулелендіру реакциясын 3-6-8 саѓаттан кейін аңыќтайды.

Емдік практикасында ультрак‰лгін сєулелендіруді жалпы жєне жерлікті деп бµледі. Жалпы ультрак‰лгін сєулелендіруді (жеке топтыќ) субэритемді мµлшерден бастайды. Балаларда сєулелендіруді 1/10, 1/8 немесе 1/4 биомµлшерден бастайды, сосын бірте- бірте 2-2,5 биомµлшерге дейін кµбейтеді, курсына 20-24 процедура. Практикалыќ дені сау адамдарѓа ультрак‰лгін сєулелендіруді 1/2 биомолшерден бастап, емдік курсыныњ аяѓында 3,5-4 биомµлшерге дейін жеткізуге болады.

Жалпы ультрак‰лгін сєулелендірудін курсын 2-3 айдан кейін ќайталауѓа болады.

Жергілікті ультрак‰лгін сєулелендіруде - эритемді мµлшерімен µткізеді - 3 жасќа дейін балаларда сєулелендіру аймаќтыњ кµлемі 60-80 см² кµп болмау керек, 5-7 жастаѓа балаларда 150-200 см^{2 .} Балаларда эритемді сєулелендірудіњ мµлшері 1-1,5 биомµлшерден басталады. Сол аймаќты ќайта сєулелендіруді эритеманыњ µшуннен (1-3 к‰ннен) кейін бастауѓа болады, біраќ мµлшерін 1/2 биодозаѓа кµбейтеді. Бір аймаќты 3-5 реттен кµп сєулелендірмейді (артрит, тонзиллит, пневмония, миозит, невралгия). Эритемді сєулелендіруді айырады: тікелей заќымдалѓан ошаќты (жара, рожа ќабынуы), аймаќты сєулелендіру, рефлексогенды аймаќты сєулелендіру (жаѓа, кіші жамбас аймаѓы, ж‰лынныњ белгіленген сегментіне), фракциондыќ, дененіњ кµп жеріне єсер ету керекте, оның аймаѓы бір-рет µтікізетін процедураныњ аймаѓынан ‰лкен болу керек. Осы єдістемесі балаларѓа жєне ќарияларѓа кеңінен ќолданады (бронхит, бронхиальды демікпе).

Ультрак‰лгін сєулелендірудіњ жасанды кµздері бµлінеді: интергральдыќ - ультрак‰лгін сєуленіњ барлыќ спектрін береді жєне селективті (±зын толќынды -400-320 Нм, ќысќа толќынды- 253,7 Нм), сонымен ќатар - бактериоцидты.

Ќарсы көрсеткіштері: ќатерлі ісіктер, активті µкпе туберкулезы, Ш дєрежелі ќанайналуын жеткіліксіздігі, гипертиреоз, нефрит, ќызыл волчанка, ќабынуын іріңді фазасы.

38 сурет. Ультрак‰лгін сєулелендірудіњ мµлшерін аныќтауѓа арналѓан Горбачевтын биомµлшерµлшегіш.

39 сурет. ПРК-2 иен-кварц лампасы

40 сурет. Дене терініњ ультрак‰лгін сєулелерді ќабылдау регональды сезімталдыѓын жобасы:

1-5 санѓа дейін сезімталдыѓын тµмендеу дєріжесі кµрсетілген

41 сурет. Штативтаѓы УКС 42 сурет. Портативті УКС

1-сµндіргіш, 2-ќосу кнопка 1-сµндіргіш, 2-кернеуін ауыстыру кнопкасы,

46 сурет. Балаѓа жалпы УК-сєулелендірудін єдістемесі

47 сурет. Тубус-кварц аппараты: 1- сµндіргіш, 2-ќосу кнопкасы,

3-кернеуін ауыстыру кнопка

Кµрнетін сєуле - б‰л электромагнит тербелістін спектріндегі аз мµлшердегі аумаќ, біраќ оныњ энергиясы инфраќызыл сєулендіруден жоѓары. Ену тереңдігі 2-3 см. Жылулыќ єсерінен кµрнетін сєуле зат молекуланыњ электронды энергия ќорын жоѓартады, сондыќтан оныњ химиялыќ реакцияѓа кіру бейімділігін к‰шейтеді.

Кµрінетін сєулемен єсер етуден аѓзада байќалатыњ реакциялар инфраќызыл сєулелендіруін реакцияларына ‰ќсас, кµрінетін сєуленіњ арнай рецепторы – кµз. Жарыќќа алѓыс айтудан біз кµреміз. Б±л айналадаѓы д‰ниеден 90% информациясы. Жарыќ т‰сін сезу аралыќ мидыњ гипоталямустын, гипофиздын жєне таѓы басќа эндокринды бездердіњ ќызметіњ жоѓарлатады немесе тµмендетеді, себебі олардыњ гормондары аѓзаныњ тіршілікке, икемділіктігіне, психикасына, эмоциясына єсер етеді. Кµрнетін сєуленіњ єсер ету механизмде, органикалыќ жєне органикалыќ емес жаратылыс заттар - бояулар, пигменттер мєнді орын алды. Олар жарыќтыњ энергиясын ж±тып, энергияныњ басќа т‰ріне ауыстырады, жєне жарыќ энергиясын µзіне тєн тасмалдаушы --фотосенсибилизаторлар болады. Энергиямен байыѓан заттыњ молекулалары кєдімгі жаѓдайда м‰мкін болмайтын реакцияларѓа кіреді. Тірі аѓзада б±л тотыѓу реакциялар.

Фотосенсибилизация ќасиеті тєн: эозинге, бенгальды ќызѓылтќа, риванолѓа, флюоресцентке, бірталай дєрі-дєрмектерге, йод, хининге, сульфаниламидке, канцерогенды заттарѓа. ¤сімдіктерде эндогенды фотосенсибилизаторѓа жатады - хлорофилл, тірі аѓзадаѓы порфиндер, гематопорфирин-гемоглобинныњ туындысы.

Белгілі, сєбилерден гемолитикалыќ ауруын сары т‰рінде ќанда эритроциттыњ гемолизы жоѓарланѓаннан, кµп мµлшерде тура емес биллирубин жиналады. 450-460 Нм толќынды жарыќ – к‰лгін т‰рі биллирубинге енуден, оны б±зады жєне аѓзадан шыѓарылады. Сєби µмірініњ 1-2 к‰ннен бастап 8-12 саѓат, 1-1,5 саѓат ‰зіліспен сєулелендіруді µткізеді, сєбидіњ сары ауруын комплекстік емдеуде ќолданады. Сєулелендіруді арнай ќондырыѓымен µткізеді, онда 6 люминесценттік лампасы бар.

Ќызыл мен ќызѓылт т‰сі-бас ми ќабыѓын процестерін ќоздырады, жасыл мен сары –ќозу мен тежеу процестерді тепе-тендіреді, кµк пен кµгілдір – нерв-психмкалыќ ќызметін тежейді.

Ќазіргі кезде оптикалыќ сєулелендіруде лазерды ќолданады. Ќолмен жасалѓан лазер сєуленің табиѓатта аналогы жоќ.

Лазер сєулесінің ерекшелігі - б‰л сєуле электромагнит толќындардыњ ќысќа интервалына жатады (монохроматикалыќ) жєне уаќытымен кеңістікте когеренттігімен сипатталынады. Ќысќа импульстегі сєулелендірудіњ энергиясын концентрация жєне жайылмайтын сєулесі белгіленген кµлемінде энергияныњ тыѓыздыѓын бірталай кµбейтеді. Тіндердегі ыѓысу кµріністері жоѓары энергетикалыќ ионизирівті сєулелендіруге жатады. Монохроматикалыќ - тінніњ ќ±рамы элементтермен, клеткалармен белгілі. Хроматоформалармен, пигменттермен тањдап энергияны сіњірумен негізделген. Медицинада лазерді хирургияда (жоѓары интенсивті) жєне физиотерапияда (тµмен интенсивті) ќолданады.

Физиотерапевтикалыќ лазердіњ физиологиялыќ жєне емдік єсерін механизімде ең мањызды орын теріге беріледі. Себебі: теріде лазер сєулесін сіњіру, µткізуі жєне шаѓылысуы єр т‰рлі болады. Мысалы: толќынныњ ±зындыѓы ќысќарса жєне ќан толуы кµбейсе - шаѓылысу коэффициенті тµмендейді.

Лазер сєулесі- спецификалыќ емес биостимулятор, ол єр т‰рлі тіњдерде зат алмасу мен репаративті процетерді к‰шейтеді. Жараның жазылуын, с‰йек тіндердіњ регенерациясын тездетеді жєне ќанныњ мµлшерін тез ќалпына келтіреді. Лазер ауырсынуды тµмендету, жою, ќабынуѓа ќарсы єсерін к‰шейтеді. Клетканыњ энергетикалыќ потенциалы жоѓарлауы-аѓзаныњ жаѓымсыз факторларѓа жєне ионизирівті сєулелендіруге т±раќтылығын жоѓартады. Сецификалыќ жєне спецификалыќ емес ќорѓауы жоѓарлайды. Физиотерапияда келесі лазер аппараттарыњ ќолданады: "Ягода", "Раскос", "Рация", "Разбор", "УЗОР". Лазеротерапияда заќымдалѓан ошаќќа, рефлексогенды аймаќтарѓа, аккупунктура нуктелерге тікелей єсер етуге болады.

Бір аймаќты сєулелендіру ұзаќтыѓы 5-10 мин, процедураныњ ‰заќтыѓы 25-30 мин кµп болмау керек. Аѓымын к‰шін тыѓыздыѓы 0,5 тен. 50 мВт/см² дейін, ал кµбірек керек болса келесі тыѓыздыѓын ќолданады 1-10 мВт/см².

Лазерді кењінен дерматологияда (трофикалыќ жараларда нейродермитта, экзема, тыртыќтарда), стоматологияда (парадонтоз, глоссалгия, герпесте), гинекологияда (жатыр мойыныњ эрозиясында, созылмалы андекситта, жатырда дисфункциялыќ ќанаѓуда), неврологияда (остеохондроз, невриттер, жайылѓан склерозда), терапияда (пневмонияда, артрозда, ревматоидты артритте) ќолданады.

Ќарсы көрсеткіштері: ќатерлі ісіктер, активті т‰рдегі туберкулезы, ќан айналуын жеткіліксіздігін Ш дєрежесі.

47 сурет. Кеуде клетканыњ фрикционды сєулелендіру

Аэрозольтерапия- б‰л тыныс алу арќылы не болмаса жараларѓа, к‰йктерге, шырышты ќабатќа аэрозль т‰рде дєрлік заттарды ењгізу. Б‰л дєрлік заттарды ењгізу емдеу єдіс табиѓи, физиологиялыќ деп саналады, жараќатќа ‰шыратпайды. Аэрозольтерапия: екі фазалыќ ж‰йе, онда ауа, с±йык пен ќ±рѓак бµлшектер мен газдарды ќолданады. Оларды енгізу жолы- ингаляциялыќ, аэрозольдін бµлшектері электрикалыќ зарядын алып, олардыњ жалпы кµлемін кµбейтеді жєне контакты беті ‰лкееді.

Аэрозольдардыњ ен мањызды сипаты - оныњ бµлшектерінін кµлемі. Диссперстыќ бойынша аэрозольдарды бµледі: жоѓары дисперсты-5 мкм дейін, орташа дисперсты- 5-25 мкм, жєне уаќ дисперсты –250-100 мкм, ±саќ тамшылы- 100-2500 мкм, дєу тамшылы –250-400 мкм. Жоѓары диссперстік бµлшектері – альвеолалар мен бронхиолалардыњ ќабырѓаларында т±нады. ‡лкен бµлшектері – жоѓарѓы тыныс алу жолында т±нуда. Тµмен дисперсты бµлшектері 100 мкм дейін – м±рын мен ауыз ќуысын шырышты ќабатында т±нуда. ¤ткізу техникасы бойынша ингаляцияларды бµледі: - жылы, ылѓалды- температурасы 30-42 ^оС, онда аэрозольдар орташа мен уаќ дисперсты. Процедурада кµп мµлшерді ерітіндіні 125-250 мл ќолданады. Б‰л дєрі шµптердіњ ќайнатпасы, 2-3% соданыњ ертіндісі, 5-10 % балдыњ ерітіндісі, минеральды су, сульфаниламидтер, регидрон с‰йыѓы, фурациллин ертіндісі жєне т.б.

18-22^оС температуралыќ аэрозольдарда: 2-6 мл ферменттердіњ, гормондардыњ, бронхолитиктердіњ, витаминдердіњ жєне т.б. ерітіндісін 1-процедураѓа ќолданады.

Майлы, жылы аэрозольдарды : µсімдік майларды- 0,5-0,7 мл бір процедураѓа (5-7 мин-уаќыты) ќолданады. Бу аэрозольдарды - 52-55^оС температурамен, 5-10 мин. уаќытта ќолданады, жењіл булану дєрілерді (ментол, эквалипт) жєне оларды кенінен ‰йде ќолданады. Антибиотиктердіњ, сульфаниламидтердіњ, антиаллергиялыќ ±нтаќталѓан дєрілерді ингаляцияѓа сирек ќолданады.

Аэрозольтерапияныњ єсер ету механизмі фармакалогиялыќ агентіњ, температурадан, жєне зарядтан байланысты аэрозольтерапияда жергілікті жєне жалпы реакциялар пайда болады. Дєрілердіњ ерітіндісін ќысымды ауамен, кислородпен, ультрадыбыспен шашыратады.

Аппараттары: АИ-1, ПАИ-1, ПАИ-2,УИ-2, Небулайзер.

Ингаляцияны µткізу ережелері: бронхтар мен трахеяныњ патологиясында – ауызбен терен тыныс алып, ±стап, м±рынмен тынысты шыѓару керек. М±рын пазухасы ауруларында тынысты м±рынмен шыѓару керек. Ж±тыќыншаќ пен мұрын ауруларында тыныс алуды єдетте. Нєрестелерге аэрозольтерапияныњ арнайы камерада µткізеді, оны бала жатќанда бас жаѓында орналастырады. Процедураныњ уаќыты 20-30 мин, 3-5 мин. ‰зіліс істеп. К‰ніне 1-4 процедура µткізеді, дєрілік затпен ингаляцияларды 1-2 процедураѓа бµлу керек.

Кµрсеткіштер: жедел мен созылмалы жоѓары тыныс алу жолдарын аурулары, бронхтардын, µкпелердіњ аурулары, операцияныњ алдынѓы, сонѓы кезені, гипертония ауруныњ I, II сатысы, наркоз ‰шін.

Ќарсы кµрсеткіштері: активті µкпе туберкулез, Ш ќанайналу жеткіліксіздік, пневмоторокс.

48 сурет. Ингалятордыњ ж±мыс істеу жобасы: а-сепарациясыз, б – бір рет сепарация жасауымен, в- екі рет сепарация жасауымен

49 сурет. Гидроаэроионизацияѓа арналѓан аппарат «Серпухов –1»: 1-двигатель, 2- крыльчатка, 3- суѓа арналѓан ыдыс.

50 сурет. Гидроаэроионизация процедураны ќабылдау жобасы