Хабаршы «Арнайы педагогика» сериясы

74 

кӛркем  шығармашылықты  баланың  жеке  сезімдерімен  ӛте  жақын,  ықпалды  және  тікелей  бай-

ланыстырады [3]. 

Режиссерлік  ойында  «әртіс»  ойыншықтар  немесе  олардың  орнына  қолданылатындар  болады,  ал 

бала  әрекетін  «сценарист-режиссер»  ретінде  ұйымдастыра  отырып,  «әртістерді»  басқарады. 

Кейіпкерлерді  «дыбыстап»  және  сюжетті  баяндай  отырып,  ол  вербалды  ккӛркемдіктіктің  әр  түрлі 

құралдарын қолданады. Режиссерлік ойындардың түрлері тетрдың түріне (үстелдік, кеңістіктік және 

кӛлемді, қуыршақ (би–ба–бо, саусақ, марионеткалар) және т.б.) сәйкес анықталады.  

Театрландырылған  ойындардың  барлығына  ортақ  белгі  –  кӛрермендердің  болуы.  Сондай-ақ,  ол 

әдеби  және  кӛркем  шығармашылықпен  тығыз  байланысты  әрекеттің  «рубеждік»  түрі  болып  та-

былады  (А.Н.  Леонтьев).  Театрландырылған  ойынды,  (әсіресе  ойын-драматизацияны)  тек  қаты-

сушыларға  ғана  емес  кӛрермендерге  де  қызықты,  ойын  барысынан  оның  нәтижесіне  акцентті 

ауыстыруы  сипаттайды.  Оны  кӛркем  әрекеттің  бір  түрі  ретінде  қарастыруға  болады,  яғни  театр-

ландырылған әрекеттің дамуы кӛркем әрекет контекстінде іске асырған жӛн [9]. 

Театрландырылған  іс-әрекетті  балабақша  жағдайында  сӛйлеу  тілі  бұзылысын  түзету  құралы 

ретінде кәсіби актерлік біліктердің дамуын кӛздемейді. Басты мақсат ЖСТД балалардың сӛйлеу тілі 

бұзылыстарын түзету мен ӛздерінің сӛйлеу тілі кемістігін жоюға ынтасын кӛтеру үшін жағдай жасау 

болып табылады. Басты мақсатты негізге ала отырып, келесі міндеттерді айтуға болады: балалардың 

сӛйлеу  тілін  дамыту  және  оның  бұзылыстарын  түзету;  ӛзінің  сӛйлеу  тілі  кемістігін  жоюға  ынтасын 

ояту;  таным  қабілеттерін  дамыту;  эмоционалды-тұлғалық  аясының  әрекетін  ерікті  түрде  реттеу; 

эстетикалық қабілеттерін арттыру.  

ЖСТД  балалармен  театрландырылған  ойындарға негізделген  түзету  жұмыстарының  қағидалары, 

тұлға  –  бұл  адам  ӛмірі  барысында  қоғамдық  сана  мен  әрекет  формаларын  меңгеру  негізінде 

қалыптасатын,  бүтін  психологиялық  құрылым  деген  жалпы,  жас  ерекшелік  және  арнайы  психо-

логияның  негізгі  тұжырымдарына  негізделіп  құрастырылған.  Бұдан  бӛлек,  бірнеше  ерекше  қағи-

даларды кӛрсеткен жӛн.  

  Бала  белсенділігін,  зерттеу,  таным  әрекетін  стимулдау  қағидасы.  Таңдау  жағдайныың  болуы, 

аяқталмаған бейне, оның кездейсоқтығы және мәселелелігі, ұзақ мерзімді мақсатты қою. 

  Қиял,  фантазияның  дамуымен  сипатталатын,  педагогикалық  үдерістің  гуманды,  шығарма-

шылық қағидасы. 

  Әрекет  тәсілі  мен  мотивын  ӛзіндік  таңдау,  жасау,  үйлестіру,  еліктеуге  мүмкіндік  беретін 

еркіндік пен ӛзіндік қағидасы.  

  Интегративтілік қағидасы, мына байланыстармен сипатталады:  

-  Театрландырылған  ойындардың  басқа  әрекет  түрлерімен  (сӛйлеу  тілі,  кӛркем  шығармашылық, 

музыкалық және т.б.), әр түрлі ӛнер түрлерімен байланысы (драмалық, бейнелеу); 

- бала және ересектер ӛнерінің; 

- театрландырылған ойын мен логопед пен баланың ортақ шығармашылық әрекеті; 

- бала мен баланың, бала және театр мәдениетінің ӛнімдерімен; 

- арнайы ұйымдастырылған және ӛзіндік әрекет байланысты;  

  Баланың  білім,  білік,  дағдыларды  мақсатты  бағытталған  және  жоспарланған  түрде  меңгеруі, 

сосын  оларды  шығармашылық  міндеттерді  тӛмендегі  кезеңдермен  шешуде  қолдануды  білдіретін, 

оқыту мен шығармашылық қағидасы: 

-  оқыту,  шығармашылық  элементтерін  енгізу  басты  болатын  жерде,  яғни  балаға  жаңа  театр-

ландырыған әрекетте бағдарлана алуы; 

- оқыту мен шығармашылық тең мәнге ие, ересекпен ортақ шығармашылыққа ынтасын ояту;  

- шығармашылық міндеттер шешімін ӛзіндік іздеу; 

ЖСТД  балалардың  ерекшеліктерін  назарға ала  отырып,  баланы  театрландырылған  әрекетке  қосу 

кезеңмен, біртіндеп күрделенумен жүруі қажет.  

Балаға бәрінен де «кӛлеңке театры» жеңіл болады, кейіпкерлермен қарапайым манипуляцияларды 

жасай отырып, ол динамиканы, оқиғалар кезектілігін сезуге мүмкіндік береді.  

«Саусақ  театры»  күрделірек  –  ешқандай  артық  қимыл  жоқ  –  тек  сӛйлеу.  Бұл  артикуляциямен, 

дыбыстармен,  тыныс  алумен  жұмыстарға  үлкен  мүмкіндіктер  алаңын  ашады.  Ал,  бастысы  логопед 

сценариймен ұсынған сӛздер мен дыбыстарды қолдана отырып, балалар ӛздері ойнай береді.  

Театрдың тағы бір түрі - «қалпақ театры». Ойыншықтарды балалармен бірге дайындауға болады. 

Бұл  баланың  кӛзімен  олардың  құндылығын  арттырады.  «Қалпақ  театрында»  сӛйлеу  тілі  мен 

жүктеу/скачать 2.25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: