Хайдаров есқайрат ерболатұлы XX ғасырдың басындағы қазақ ұлттық-демократиялық жастар қозғалысы: тарих және тағылым

Жалпы, ғылыми ізденіс жұмысының нәтижесінде XX ғасырдың басындағы қазақ ұлттық-демократиялық жастар қозғалысын осы кезеңдегі қазақ халқының ұлт-азаттық қозғалысының құрамдас бір бөлігі болды деп түйіндеуге негіз бар.

1 Бейсембиев К. Прогрессивно-демократическая и марксистская мысль в Казахстане начала XX века. – Алма-Ата: Наука, 1965. – 304 с.

2 Кабдиев Д.К. Развитие экономической мысли в Казахстане (конец XIX – начало XX века). – Алма-Ата: Казахстан, 1978. – 192 с.

3 Атишев А.А. Политическая мысль Казахстана второй половины XIX – начала XX века. – Алма-Ата: Наука, 1979. – 161 с.

4 Бурабаев М., Сегизбаев О. Идейные связи общественно-философской мысли Казахстана и России (вторая половина XYIII – начало XX века). – Алма-Ата: Наука, 1986. – 232 с; Бурабаев М.С. Общественная мысль Казахстана в 1917-1940 гг. – Алма-Ата: Ғылым, 1991. – 256 с.

5 Асылбеков М.Х. Железнодорожники Казахстана в первой русской революции (1905-1907 гг.). – Алма-Ата: Наука, 1965. – 182 с.

6 Пахмурный П.М., Григорьев В.К. Большевики Казахстана в революции 1905-1907 годов. – Алма-Ата: Казахстан, 1976. – 232 с.

7 Сулейменов Б.С. Революционное движение в Казахстане в 1905-1907 годах. – Алма-Ата: Наука, 1977. – 256 с.

8 Турсунбаев А.Б. Казахстан в революции 1905-1907 годов. – Алма-Ата: Мектеп, 1987. – 84 с.

9 Асфендияров С. Восстание 1916 года в Казахстане. – Алма-Ата, 1936.

10 Рыскулов Т.Р. Избранные труды. – Алма-Ата: Казахстан, 1984. – 259 с.

11 Сулейменов Б.С., Басин В.Я. Восстание 1916 года в Казахстане (причины, характер, движущие силы). – Алма-Ата, Наука: 1977. – 165 с.

12 Турсунов Х. Восстание 1916 года в Средней Азии и Казахстане. – Москва: Знание, 1966. – 48 с.

13 Қозыбаев М. Жауды шаптым ту байлап.-Алматы:Қазақстан,1994.- 192б.

14 Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс: тарихи оқиғаға жаңа көзқарас: көтерілістің 90 жылдығына арналған республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. – Алматы, 2006. – 148 б.

15 Байтұрсынов А. Революция и киргизы // Жизнь национальностей. – 1919. – №27 (39). – 3 августа.

16 Асфендияров С. История Казахстана ( с древнейших времен ) – Алматы: Санат, 1998. – 304 с.

17 Кемеңгерұлы Қ. Таңдамалы. – Алматы: Өлке, 2002. – 240 б.

18 Сейфуллин С. Тар жол, тайғақ кешу. Тарихи-мемуарлық роман. – Алматы: Жазушы, 1977. – 392 б.

19 Сәдуақасов С. Жастарға жаңа жол.Таңдамалы. – Алматы: 2003. – 2 том. – 360 б.

20 Елеуов Т. Установление и упрочение Советской власти в Казахстане. – Алма-Ата: Изд.АН КазССР, 1961. – 527 с.

21 Карагусов Ж. Казахская советская интеллигенция, рожденная Октябрем. – Алма-Ата: Казгосиздат, 1960. – 142 с.

22 Нурпейісов К. Советы Казахстана в борьбе за упрочение власти рабочих и крестьян. – Алма-Ата: Наука, 1968. – 172 с.

23 Кенжебаев С. Советы в борьбе за построение социализма (История Советского строительства в Казахстане 1917-1937гг). – Алма-Ата: Казахстан, 1969. – 359 с.

24 Елагин А.С. Социалистическое строительство в Казахстане в годы гражданской войны (1918-1920 гг.). – Алма-Ата: Наука, 1966. – 308 с.

25 Қазақстан азамат соғысының от жалынында // Ұлы Октябрь революциясына және Қазақстанда азамат соғысына қатысқандардың естеліктері (орысша ред. Басқарғандар: Бейсембиев С., Пахмурный П.) – Алматы Қаз.Мемл.баспасы, 1960. – 411 с; Установление Советской власти в областях Казахстана (1917-1918гг) // Сборник статьей (ред.кол Елеуов Т.Е., Покровский С.Н., Русаков И.В.). – Алма-Ата: Каз.гос.изд-во, 1957. – 237 с.; Великая Октябрская социалистическая революция в Казахстане. – Алма-Ата: Наука, 1967. – 455 с.

26 Зиманов С.З. В.И.Ленин и Советская национальная государственность в Казахстане. – Алма-Ата: Наука, 1971. – 303 с.

27 Нұрпейісов К.Н. Қазақстанның шаруалар Советтері (1917-1929 жж). – Алматы: Ғылым, 1972. – 346 б.

28 Маликов Ф. Февральская буржуазно-демократическая революция в Казахстане. – Алма-Ата, Наука: 1972. – 239 с.

29 Асылбеков М.Х. Формирование и развитие кадров железнодорожников в Казахстане (1917-1970 гг). – Алма-Ата: Наука, 1973. – 327 с.

30 Тастанов Ш.Ю. Советский опыт формирования и развития интеллигенции ранее отсталых народов (на примере Казахстана). – Алма-Ата: Наука, 1975. – 186 с.

31 Алдамжаров З.А. Победа Великой Октябрьской социалистической революции в Казахстане (Историография проблемы). – Алма-Ата: Казахстан, 1983. – 252 с.

32 Пахмурный П., Григорьев В. Октябрь в Казахстане. – Алма-Ата: Казахстан, 1978. – 223 с.

33 Григорьев В. Противостояние (большевики и непролетарские партии в Казахстане). – Алма-Ата: Казахстан, 1989. – 252 с.

34 Дахшлейгер Г.Ф. Маршрутом социального прогресса. – Алма-Ата: Наука, 1982.

35 Дулатова Д.И. Историография дореволюционного Казахстана (1861-1917 гг). – Алма-Ата, Наука. 1984. – 272 с.

36 Кәкішев Т. Қағидаға айналған қателер түзелсе // Жұлдыз. – 1988. – № 11. – 140-158 бб.

37 Алаштың ақиқатын кім айтады? Григорьев В. Кадеттер жолын ұстанған партия; Нұрпейісов К. Саяси партия болып санала ма?; Кәкішев Т. Шындықты бұрмаламай, жұлмаламай айтайықшы // Қазақстан коммунисі. – 1990. – №5. – 62-82 бб.

38 Сармурзин А. Крушение Алаш-Орды // Опрошлом для будущего. – Алма-Ата: Казахстан, 1990. – 254 с.

39 Қозыбаев М. Ақтаңдақтар ақиқаты. – Алматы, Қазақ университеті, 1992. – 231 б.

40 Нұрпейісов К. Алаш һәм Алашорда. – Алматы: Ататек, 1995. – 256 б.

41 Қойгелдиев М. Алаш қозғалысы. –Алматы: «Санат», 1995. – 368 б.

42 Аманжолова Д.А. Казахский автономизм и Россия. История движения Алаш. – Москва: Издательский центр Россия молодая, 1994. – 216 с.

43 Ахмедов Г. Алаш Алаш болғанда. – Алматы: «Жалын», 1996. – 224 б.

44 Әбжанов Х., Әлпейісов Ә. Қазақ интеллигенциясы мен мәдениеті туралы. – Алматы, 1992. – 126 б; Назарбаева Г., Әбжанов Х. Қазақстан: тарих пен тағдыр. Мақалалар. – Алматы: «Кітап баспасы», 2003. – 296 б.; Назарбаева Г., Әбжанов Х. Қазақстан: тарих, тұлға, теория. – Алматы, 2004. – 344 б.

45 Қойгелдиев М., Омарбеков Т. Тарих тағылымы не дейді? – Алматы: Ана тілі, 1993. – 208 б; Омарбеков Т., Омарбеков Ш. Қазақстан тарихына және тарихнамасына ұлттық көзқарас. – Алматы: Қазақ университеті, 2004. – 388 б; Омарбеков Т. Қазақстан тарихының XX ғасырдағы өзекті мәселелері. – Алматы: «Өнер», 2003. – 552 б.

46 Қамзабекұлы Д. Смағұл Садуақасұлы.-Алматы: Қазақстан, 1996.-256 б; Қамзабекұлы Д. Руханият. – Алматы: Білім, 1997. – 272 б.

47 Өзбекұлы С. Арыстары алаштың: тарихи очерктер. – Алматы: «Жеті жарғы», 1998. – 192 б.

48 Рысбеков Т.З. Советы Казахстана (1938-1986). – Алма-Ата: Наука, 1988. – 151 с.; Рысбеков Т.З. Өскен өлке тарихы. – Орал, 1997. – 180 б.; Рысбеков Т.З. Этюды истории родного края. – Уральск, 2002. – 190 с; Рысбеков Т.З. Жаһанша жөнінде қосымша деректер // Ақиқат. – 1995. – №2; Рысбеков Т.З., Рысбекова С.Т. Батыс Қазақстандағы алаш зиялылары // Ақиқат. – 1998. – №6; Рысбеков Т.З. Батыс Алаш төрағасы жайында // Орал өңірі. – 1995. – 20 сәуір.

49 Бірімжаров Б.Қ. Батыс Қазақстан тарихынан. XVIII-XIX ғғ. – Орал: БҚМУ, 2002. – 155 б; Бірімжаров Б.Қ. Қазақ халқының жоқшысы // Ұлт тағылымы. – 2000. – №4-5; Бірімжаров Б.Қ., Хайдаров Е.Е. 1917-1920 жылдардағы Қазақстандағы жастар ұйымдарының тарихынан // Отан тарихы. – 2006. – №4; Бірімжаров Б.Қ. Ғұмар Қараш – қоғам қайраткері, педагог // Ғ.Қараштың 130 жылдығына арналған «Тылсымында тіршіліктің талай сыр бар» атты облыстық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Орал, 2006; Бірімжаров Б.Қ. Батыс Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс және зиялы қауым өкілдері // 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс көтерілістің 90 жылдығына арналған ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. – Орал, 2006. – 148 б.; Бірімжаров Б.Қ. Бөкейлік тарихи тұлғалардың түркі өркениетіне қосқан үлесі (Ғ.Мұсағалиевтің қоғамдық-тарихи қызметі мысалында) // Ғасырлар тоғысындағы түркі өркениеті: саясат, экономика және мәдениет атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. I-бөлім. – Орал, 2007. – 170 б.

50 Кенжалиев И. Батыс Қазақстанның қасіретті жылдары (1916-1920 жж). Тарихи очерк. – Орал: Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті, 2000. –144 б; Кенжалиев И. Батыс Қазақстанның қасіретті жылдары (1917-1920 жж). II-бөлім. Бөкей облысы. – Орал: Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті, 2001. – 169 б; Кенжалиев И. Ғұмар Қараш. – Орал: Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті, 2004. – 136 б.

51 Ауанасова А.М. Национальная интеллигенция Казахстана в первые годы Советской власти (1917-1923 гг) // Диссертация... к.и.н. – Алматы, 1993.– 206 с.; Исмагулов У.Ш. Земельный вопрос в Западном Казахстане в начале XX века (1900-1917 гг.) // Диссертация... к.и.н. – Алматы, 1995. – 142 с.; Смағұлова С.Ә. Ұлттық интеллигенция және XIX ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың басындағы Қазақстандағы аграрлық мәселе // Т.ғ.к... диссертация. – Алматы, 1999. – 144 б.; Шаяхметов Н.У. Қазақстанның Солтүстік-Шығыс аймағындағы қазақ зиялыларының қос төңкеріс пен азаматтық қарсы тұру жылдарындағы қоғамдық-саяси қызметі (Ақмола және Семей облысының материалдары бойынша. 1917-1919 жж) // Т.ғ.к... диссертация. – Алматы, 2000. – 146 б; Сайлаубай Е.Е. Алашорда үкіметінің шығыс бөлімі //Т.ғ.к... диссертация. – Алматы, 2001. – 157 б; Сулейменова Д.Д. Алашорданың Батыс бөлімінің тарихы // Т.ғ.к... авторефераты. – Алматы, 2004. – 30 б.; Қуаныш С.О. Каспий маңы аймағындағы Бөкей Ордасы, Гурьев және Маңғыстау уездері 1917 жылғы революциялық өзгерістер тұсында (салыстырмалы талдау) // Т.ғ.к... авторефераты. - Орал, 2007. – 26 б.

52 Елмурзаева Р.С. Жизнь и деятельность С.Садвакасова // Диссертация... к.и.н. – Алматы, 1997. – 215 с.; Қоңыратбаев О.М. Тұрар Рысқұловтың қоғамдық-саяси және мемлекеттік қызметі (1916-1924 жж. Түркістан кезеңі) // Т.ғ.к... диссертация. – Алматы, 1997. – 222 б.; Қаленова Т.С. Жүсіпбек Аймауытовтың өмірі мен қоғамдық-саяси қызметі // Т.ғ.к... диссертация. – Алматы, 2001. – 167 б.; Уәлиханова Ж.М. Сұлтанбек Қожановтың мәдени-ағартушылық және мемлекеттік-саяси қызметі // Т.ғ.к... авторефераты. – Алматы, 2002. – 30 б.; Кәрібжанов Г.А. Н.С.Құлжанованың өмірі мен қоғамдық-ағартушылық қызметі (1887-1934) // Т.ғ.к... авторефераты. – Алматы, 2003. – 32 б; Мажитов Р.С. Обшественно-политическая деятельность Жаһанши Досмухамедова // Диссертация... к.и.н. – Уральск, 2005. - 174 с.; Қабдошев Б.Ж. Нығмет Нұрмақовтың қоғамдық-саяси және мемлекеттік қызметі (1895-1937жж) // Т.ғ.к... авторефераты. – Алматы, 2005. – 26 б.; Идресова Ү.Х. Бақытжан Қаратаевтың қоғамдық-саяси қызметі (1860-1934 жж.) // Т.ғ.к... авторефераты. – Орал, 2007. – 28 б.

53 Өмірзақов Ө. Ресейге қосылғаннан не ұттық? – Алматы: «Санат», 1999. – 195 б.

54 Өзбекұлы С. Барлыбек Сыртанов. - Алматы: «Жеті жарғы», 1996. -112 б.

55 Мәрсекұлы Р. Қазақ қайда бара жатыр? – Алматы: «Арыс», 2001. - 171б.

56 История СССР. Ч. 2. 1861-1917. Под ред. проф. П.И.Кабанова и проф. Н.Д.Кузнецова. Изд. 4-е, испр. и доп. – Москва: «Просвещение», 1978. – 527 с.

57 ҚР ПМ. 811-қор, 7-тізбе, 81-іс.

58 РФ ОрОММ. 10-қор, 1-тізбе, 248-іс.

59 РФ ОмОММ. 270-қор, 1-тізбе, 59-іс.

60 РФ ОмОММ. 270-қор, 1-тізбе, 627-іс.

61 Қазақ. – 1913. – №4. – 1 наурыз; Қазақ. – 1913. – №37. – 8 қараша; Қазақ. – 1914. – № 55. – 23 наурыз; Қазақ. – 1915. – № 113. – 19 наурыз; Қазақ. – 1915. – № 114. – 28 наурыз.

62 ҚР ПМ. 719-қор, 1-тізбе, 66-іс.

63 Спиридонов И.А. К истории возникновения и развития комсомола Казахстана. – Алма-Ата, 1947. – 127 с.

64 Костры – Приложение к газете Туркправда. Ташкент, 1923. – №3-4.

65 ҚР ПМ 719-қор, 1-тізбе, 67-іс.

66 Сарыарқа. – 1917. – №2. – 19 маусым.

67 РФ ОмОМ. 643-қор, 1-тізбе, 29-іс.

68 ҚР ПМ. 141-қор, 1-тізбе, 5790-іс.

69 Абай. – 1918. – №6. – 19 маусым.

70 Абай. – 1918. – №3. – 20 наурыз.

71 История Казахской ССР с древнейших времен до наших дней. в пяти томах.– Алма-Ата, «Наука», 1977. - том IV.- 635 с.

72 Қойшыбаев Б. Жазықсыз жапа шеккендер. – Алматы: Қазақстан, 1990. – 168 б.

73 ҚР ПМ. 719-қор, 1-тізбе, 1051-іс.

74 Шахин А. Сол бір сүргін. – Орал: Дастан, 2002. – 106 б.

75 Кыдыралина Ж.У. Национальные движения в Казахстане в 50-70-х гг. XX в. // Вестник ЗКГУ, 2007. – №2.

76 ҚР ОММ. 1368-қор, 3-тізбе, 104-іс.

77 Желтоқсан-86 / құрастырғандар: Б.Әбдіғалиев, Б.Көрпебайұлы. Редакторы Н.Әбубәкір. 5-кітап. Елдікті сақтаған ерлік. – Алматы, Алтынбек Сәрсенбайұлы қоры, 2006. – 264 б.

78 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жастар саясаты туралы заңы // Егемен Қазақстан. – 2004. – №176. – 14 шілде.

79 Указ Президента Республики Казахстан. О государственной программе патриотического воспитания граждан Республики Казахстан на 2006-2008 годы. // Казахстанская правда. -2006.-№228.- 12 октября.

2. 1917-1920 жылдардағы жастар қозғалысы // Отан тарихы.- 2006.- №4.- 119-128 бб.

3. Бөкей Ордасындағы XX ғасыр басындағы қазақ ұлттық-демократиялық жастар қозғалысы // БҚМУ хабаршысы. - Орал.- №1.- 2007.- 193-201 бб.

4. XX ғасырдың басындағы қазақ ұлттық-демократиялық жастар қозғалысының пайда болуының алғышарттары // БҚМУ хабаршысы. – Орал. - №2. – 2007. - 188-197 бб.

5. Алғашқы қазақ жастар ұйымдары мен қазіргі демократиялық үрдіс арасындағы тарихи сабақтастық // Халықаралық Шалқар этносаяси форумы: атты халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары, М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті, Орал, 2004.- 110-113 бб.

6. Ресейдегі 1917 жылғы революциялық жағдай және Қазақстандағы жастар қозғалысы тарихынан // «XYIII-XX ғ. басындағы Қазақстанның шектес елдермен қарым-қатынасы: проблеманың қазіргі күйі мен болашағы» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары, Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университеті, Ақтөбе, 2004. - 124-126 бб.

7. Алашшыл жастар арманы // «Мемлекеттік тіл: білім және саясат» атты республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары, I бөлім, Батыс Қазақстан гуманитарлық академиясы, Орал, 2006.- 107-110 бб.

8.1905-1917 жылдардағы Бөкей Ордасындағы қазақ жастарының қоғамдық-саяси белсенділігі // «Қазақстандағы ұлт-азаттық қозғалыстар: теория, тарих, тағылым» атты республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары, М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті, Орал, 2006. - 134-140 бб.

9. XX ғасырдың басындағы Алашшыл жастар мен 1986 жылғы желтоқсаншылардың көзқарастарындағы идеялық үндестік // Батыс Қазақстан облысының тарихи-өлкетану мұражайының 170 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары, Батыс Қазақстан облысының тарихи-өлкетану мұражайы, Орал, 2006. - 66-69 бб.

10. Қазақ жастарының ұлттық-демократиялық «Бірлік» ұйымының қызметі // «Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы және жоғарғы мектеп міндеттері» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары, М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті , Орал, 2007. - 189-192 бб.

Актуальность темы исследования определяется также и тем, что в казахстанской историографии до сих пор нет объективной оценки истории национально-демократического движения казахской молодежи в начале XX в., и данная проблема является «белой пятной» новейшей истории Казахстана.

- Осветить влияние колонизаторской политики царского правительства на формирование общественно-политических взглядов казахской молодежи в конце XIX – начале XX веков;

- Дать научное обоснование росту национального самосознания казахской молодежи, ее участию в народных волнениях в ходе первой буржуазно-демократической революции в России 1905-1907 гг.;

- Проанализировать общественно-политическую и культурно-просветительскую деятельность первых казахских молодежных организаций «Бирлик», «Кенес», сформированных в г.Омске и г. Ташкенте в 1914-1915 гг.;

- Определить основные направления деятельности национальной интеллигенции и молодежи среди мобилизованных на тыловые работы казахов в период национально-освободительного движения 1916 г;

- Признать культурно-просветительскую и общественно-политическую активность казахских молодежных организаций как результат воздействия демократических преобразований после февральской революции 1917 г;

- Проанализировать и дать оценку программам, основным направлениям общественно-политической деятельности казахских молодежных организаций в ходе Октябрьской революции 1917 г и в годы гражданской войны, а также в период прекращения их деятельности при установлении Советской власти.

- Выявить и показать преемственность и историческую взаимосвязь между казахскими молодежными организациями и молодежными движениями в годы Советской власти и независимого Казахстана.

Научная новизна исследуемой работы. На основе фактического и архивного материала сделана попытка всестороннего изучения истории казахских национально-демократических молодежных организаций, так как данная проблема до настоящего времени не была освещена в казахстанской историографии. В ходе исследования были использованы документы из фондов Государственных архивов РК и РФ, а также материалы периодической печати начала XX в., отражающие историю национально-демократического молодежного движения Казахстана и впервые введенные в научный оборот.

Хронологической рамкой диссертационной работы выбран важный этап в развитии казахских национально-демократических молодежных движений 1900-1920 гг.

Основные положения, выносимые на защиту:

- Очевидным фактом является, что на формирование общественно-политических взглядов казахской молодежи оказала влияние колониальная политика царской России конца XIX - начала XX в.в.;

- Рост национального самосознания и общественно-политической активности казахской молодежи происходил под воздействием идей демократических преобразовании, провозглашенных революцией 1905-1907 гг.;

- В развитии общественно-политических и гражданских позиций казахской молодежи большую роль сыграло их участие в деятельности организаций «Бирлик», «Кенес», а также в освободительным движении 1916 года;

- В итоге февральской революции 1917 г. национально-демократическое движение казахской молодежи поднялось на новую ступень своего развития. В этот период обнаруживаем, что ее идейная сплоченность и общественно-политическая активность достигли наивысшего уровня;

- В период двух революций 1917 г. и гражданского сопротивления из-за неоднородности общественно-политических воззрений казахской молодежи, среди них вели работу сторонники идей движения «Алаш» и приверженцы большевистских социал-демократических молодежных организаций;

- В связи с установлением советской власти во всех регионах Казахстана и появлением комсомольских организаций казахские молодежные национально-демократические движения претерпевают кризис и вынужденно прекращают свою деятельность;

- Изучение взаимосвязи, преемственности и исторического опыта работы деятельности демократического молодежного движения в этот период представляет несомненный научный интерес.

- Дана целостная характеристика колониальной политики царского правительства в Казахстане в конце XIX – начале XX вв., повлиявшая на формирование общественно-политических взглядов, пробуждение и рост национального самосознания казахской молодежи;

- Системно исследованы первые казахские молодежные организации, определены их численность и состав, основные направления их деятельности на примерах «Жерлестер», «Бирлик», «Кенес», «Союз учителей и врачей Букеевской Орды» и др.;

- Определена роль казахской молодежи в восстании 1916 г., значение организационно-массовых работ среди привлеченного на тыловые работы коренного населения, проводившихся участниками молодежного движения под влиянием интеллигенции в годы первой мировой войны;

- Впервые на основе архивного и фактического материала комплексно изучена история национально-демократического движения казахской молодежи в период двух революций 1917 г. и гражданской войны, проанализированы содержание и основные направления их программ;

- Показано влияние социалистического уклада общественно-политической жизни на молодежное движение и связанное с этим обострение противоречий между его различными направлениями, что способствовало прекращению деятельности национально-демократических казахских молодежных организаций или их перерастанию в социалистические;

- Изучены взаимосвязь, преемственность и исторический опыт деятельности демократического казахского молодежного движения в условиях застоя и кризиса советского режима, а также суверенного Казахстана.

Методологической основой диссертационного исследования являются проблемно-хронологический, сравнительные и аналитический методы исторического познания. Работа базируется на принципах объективности, историзма, научности, системности и критической оценки.

Апробация работы. Основные положения и выводы диссертации изложены в 4 статьях и 6 докладах на международных научно-практических конференциях.

Практическая и теоретическая значимость работы. Результаты и выводы исследования, могут использоваться в казахстанской историографии, при написании монографий и спецкурсов по данной проблеме.

Структура диссертационного исследования. Диссертация состоит из введения, 2-х разделов, заключения и списка использованных источников.




SUMMARY
thesis of the scientific degree of the candidate on historic science speciality code-07.00.02-Native Land history(History of the Republic of Kazakhstan)
Khaidarov Eskairat Erbulatovich
National-democratic movement of the Kazakh youth at the beginning of XX century: history and consequences (1900-1920 y.)