Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары

254 
5-кесте бойынша, 1-деңгей тапсырмалары бір таңбалы бүтін сандармен 
берілген көрсеткіштік теңдеу. Есептің шешімі бүтін сан, ауызша есептелінуі 
мүмкін. 2-деңгей тапсырмасында дәреже негізінде ондық бөлшек және теңдеудің 
оң жағында көрсеткіштік өрнек бөлшектің бөлімінде ұсынылған. Бұл білімі 
орташа балалар үшін қиындықтар туғызатыны анық. 3-деңгейдің тапсырмасы 
күрделі. Мұнда екі және үштаңбалы сандар беріліп, өрнектерді бір негізге 
келтіру, негіздері бірдей сандарды көбейту ережелерін қолдану білігі қажет. 
Бүгінгі күннің ұстаздарына қоғамымыздың экономикалық, саяси, мәдени 
дамуына үлес қосатын әлемдік талапқа сай келетін білімді, мәдениетті азамат 
дайындап, тәрбиелеп шығару міндеті жүктеледі. Оқыту мен тәрбиелеудің жаңа 
технологияларын ізденіп әзірлену-ғылымдар мен тәжірибелі ұстаздардың 
бірлесе отырып атқарар ісі. 
 
Пайдаланылған әдебиеттер: 
1. К.Н. Байдовлетова , Қараевтың «Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясы». 
2. https://math-exercises.com/equations-and-inequalities/logarithmic-equations-and-
inequalities 
 
ҚАЗАҚСТАНДА ИНКЛЮЗИВТІК БІЛІМ БЕРУДІ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДЫҢ 
МҮМКІНДІКТЕРІ 
Шәмші Фариза Асанқызы 
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті 
Ғылыми жетекші Бейсенбаева Күлайша Шертайқызы 
 
 
Аннотация. В словарях инклюзивное образование - это процесс развития общего 
образования, который обеспечивает доступ к образованию для детей с особыми потребностями, 
в плане адаптации к различным потребностям детей, обеспечивая доступ к образованию для 
всех. ЮНЕСКО определяет инклюзивное образование как «процесс обращения к разнообразным 
потребностям и реагирования на них путем расширения участия всех учащихся в обучении, 
культурах и сообществах, а также сокращения зачисления и отсева». «Это приводит к 
изменениям и преобразованиям в отношении, структуре содержания, общему видению, 
затрагивающему всех детей определенного возраста, и убеждению, что система несет 
ответственность за обучение всех детей. В соответствии с действующими законодательными 
документами в Республике Казахстан к группе детей, поступающих в сферу инклюзивного 
образования, относятся дети с отклонениями в развитии. 
Ключевые слова: Социальное образование, инклюзив, вариативность. 
Annotation. In the dictionaries, inclusive education is a process of development of general 
education, which provides access to education for children with special needs, in terms of 
adaptation to the different needs of children, providing access to education for all. UNESCO defines 
inclusive education as "the process of addressing and responding to diverse needs by increasing the 
participation of all learners in learning, cultures and communities, and reducing enrollment and 
dropout". "This leads to changes and transformations in attitude, content structure, a shared vision 
that affects all children of a certain age, and a belief that it is the responsibility of the system to 
educate all children. In accordance with the current legislative documents in the Republic of 
Kazakhstan, the group of children who enter the field of inclusive education are children with 
developmental disabilities. 
Keywords: Social education, inclusiveness, variability. 

255 
Сөздіктерде инклюзивті білім беру – ерекше қажеттіліктері бар 
балалардың білім алуына қолжетімділікті қамтамасыз ететін балалардың 
әртүрлі қажеттіліктеріне бейімделу тұрғысынан барлығының білімге 
қолжетімділігін көздейтін жалпы білім берудің даму процесі. ЮНЕСКО 
инклюзивті білім беруді «барлық білім алушылардың оқуға, мәдениеттерге 
және қауымдастықтарға қатысуын арттыру, сондай-ақ оқуға қабылдау мен 
оқудан шығаруды қысқарту арқылы әртүрлі қажеттіліктерді шешу және оларға 
жауап беру процесі» ретінде анықтайды. «Бұл көзқарасқа, мазмұндағы 
құрылымға өзгерістер мен түрлендірулерге, белгілі бір жастағы барлық 
балаларға әсер ететін ортақ көзқарасқа және барлық балаларды оқыту жүйенің 
міндеті деген сенімге әкеледі. Қазақстан Республикасында қолданыстағы 
заңнамалық құжаттарға сәйкес инклюзивті білім беру саласына түсетін балалар 
тобы дамуында кемістігі бар балалар болып табылады. 
Қазақстан Республикасы психология-педагогика ғылымының қазіргі кәсіби 
лексиконына белсенді түрде енген «инклюзивті білім беру» ұғымы адамзат 
эволюциясы табиғи түрде дамып келе жатқан білім беру жүйесіне және заман 
шындығына жаңаша көзқарасты көрсетеді. жетекшілік етеді. Инклюзивті білім беру 
– бұл әлеуметтік-білім беру саясаты мен әлеуметтік құндылық қағидасы. 
Инклюзивті білім берудің идеалы мектептердің есігіне кірген әрбір баланы 
қабылдап қана қоймай, сонымен қатар дамуында ауытқулары бар оқушыларды 
олардың ерекше қажеттіліктерін қамту арқылы қанағаттандырылатын қоғамдық 
сыныпта оқудың толық мүшесі ретінде қарастыруын қамтамасыз ететін 
шарттармен анықталады. 
Демек, инклюзивті білім беру ешбір баланы оқытудағы айырмашылықтарға 
байланысты жалпы мектептен шығаруға болмайды дегенді білдіреді. 
Дегенмен, инклюзивті білім беру баланың мектепте болуымен ғана 
шектелмейді. Баланың физикалық қатысуы кезінде жергілікті мектептегі жүйелі 
сабақтарда интеграция актінің өзіне қажетті алғышартқа жауап береді, 
инклюзивті білім беру сонымен қатар баланы әлеуметтік және оқу білім беру 
ортасына қосуды қамтиды . 
Қазақстан Республикасындағы мүмкіндігі шектеулі балаларды дамуға 
қосу тәжірибесіне жүгінетін болсақ, қазіргі уақытта 18 жасқа дейінгі 
дамуындағы мүмкіндігі шектеулі 138 513 бала (жалпы балалар санының 2,8%) 
ресми тіркелгенін атап өтуге болады. оның ішінде мектеп жасындағы балалар – 
93 740 бала, мектепке дейінгі – 44 773 бала. 
2015 жылғы мәліметтер бойынша біздің елімізде 39 арнайы балабақша 
және 315 арнайы топ жұмыс істейді, оларда 15 мыңнан астам мектеп жасына 
дейінгі балалар білім алады, 106 арнайы мектеп және 25 мыңға жуық мектеп 
оқушыларының балалары білім алатын жалпы білім беретін мектептерде
1219 арнайы сыныптар бар. 
Арнайы білім беру бағдарламалары бойынша 62 мыңнан астам оқушы, 
мектепке дейінгі арнайы бағдарламалар бойынша 27 мыңнан астам бала білім 
алуда. Дамуындағы мүмкіндігі шектеулі балалардың білім алуына 
қолжетімділік және электронды оқыту жүйесін, қашықтықтан оқытуды 
қамтамасыз етеді. 

256 
Алғаш рет инклюзивті білім берудің теориялық негіздемесі көрнекті орыс 
ғалымы Л.С.Выготскийдің еңбектерінде қаланған . Ол мектеп-интернатта 
оқитын баланың қалыпты дамып келе жатқан құрбыларынан, отбасынан, жалпы 
қоғамнан оқшауланғанын атап өтті. Л.С.Выготский ерекше мектеп қабырғасын 
«бұзып», ерекше баланың мәдени-тарихи дамуын қамтамасыз ету, оның 
қоғамға «өсуіне» жағдай жасау керектігін атап көрсетті . 
Инклюзивті білім беруді дамытудың мақсаты – барлық санаттағы 
тұлғалардың сапалы білім алуға тең құқықтарын жүзеге асыру, кез келген мектеп 
болашақта әртүрлі мүмкіндіктері бар балаларды қабылдауға дайын болуы. 
Бұл мақсат мектептің құрылымы мен жұмысын өзгертуді ғана емес, 
сонымен қатар жалпы және арнайы білім беретін мұғалімдердің көзқарастарын 
өзгертуді, олардың жұмысын тек белгілі бір топтағы балаларды оқыту деп 
санауды талап етеді. Мектептердің көпшілігі балаға бағытталған көзқарасты, 
қажеттіліктер мен талаптарды қабылдайды және бұл тәсіл барлық 
мұғалімдердің барлық балалардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға дайын 
болуын талап етеді. 
Білім берудің бұл моделінде мүмкіндігі шектеулі балаларға арнайы 
бейімделудің қажеті жоқ, өйткені олар әу бастан мектеп жүйесінің бір бөлігі 
болып табылады. 
Инклюзивті әдіс пен интегративті әдістің басты айырмашылығы – жалпы 
білім беретін мектептердегі инклюзивті білім беру мүмкіндігі шектеулі балалар 
мен олардың ата-аналарына деген көзқарасты өзгертеді. Білім беру 
идеологиясы оқу-тәрбие үрдісін неғұрлым ізгілендіру және білім берудің 
тәрбиелік бағытын күшейту бағытында өзгеруде. 
Инклюзивті білім беру жүйесі келесі принциптерге негізделген: 
- білім берудің жүйесі мен сабақтастығы; 
- инклюзивті білім берудің вариативтілігі; 
- еріктілік және таңдау еркіндігі; 
- интеграцияланған тәсіл және әлеуметтік серіктестік; 
- жеке және сараланған тәсіл; 
- сауықтыру және әлеуметтік бейімделу бағыттылығы. 
Жалпы сыныпта оқыту Жалпы білім беру бағдарламасы бойынша жүзеге 
асырылады. Нақты оқу жоспарлары мен бағдарламалары бойынша пәнді оқытуда 
арнайы сабақтар арнайы және қарапайым оқулықтар арқылы жүзеге асырылады. 
Бағдарламаларды сәтті меңгеру мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін арнайы педагог, 
логопед, психолог бар студенттердің қосымша сабақтарын ұйымдастыру 
ұсынылады. Осы мақсатта мектепте білім беру үдерісінің барлық қатысушыларына 
психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету қызметі құрылады. 
Біздің еліміз инклюзивті білім беру мәдениетін, саясаты мен тәжірибесін 
қабылдаудың басында тұрғанына және нормативтік-құқықтық актілерді 
әзірлеу, мұғалімдер мен мамандарды даярлау, материалдық-техникалық 
қамтамасыз ету, оқу-жаттығу және т.б. проблемалар өзекті болып қалуда. 
қазірдің өзінде инклюзивті тәсілдерге негізделген орта мектептердің 
қалыптасып келе жатқан тәжірибесін көреміз. 

257 
Мектептердің материалдық-техникалық жарақтандырылуы, мұғалімдерді 
инклюзивті тәжірибені енгізуге дайындау сапасы және басқа да факторларға 
байланысты. 
Дегенмен, тұрақты оң тәжірибенің барлық жағдайларында болатын 
кейбір жалпы жағдайларды белгілі бір сеніммен айтуға болады: 
- инклюзия сипаты туралы жақсы хабардар және ынталы, бірінші мектеп 
басшысы; 
- мектепте инклюзивті мәдениет пен тәжірибені қалыптастыруға бағыт-бағдар 
беретін және мониторинг жүргізетін жергілікті нормативтік құжаттарды құру; 
- мектепте құзыретті психолог педагог-логопатолог педагог-логопед т.б. 
бар білім беру процесінің барлық қатысушыларын психологиялық-
педагогикалық қолдау қызметі жұмыс істейді; 
- студенттердің ерекше білім беру қажеттіліктерін жүзеге асыруда 
командалық тәсілді жүзеге асыру үшін мамандардың, мұғалімдердің және ата-
аналардың өзара әрекеттесу тәсілі ретінде консультацияны пайдалану; 
- инклюзивті білім беруді дамыту жағдайында ақпараттық кәсіби ресурс 
болып табылатын арнайы білім беру мекемелерімен серіктестікті дамыту; 
- мектеп мұғалімдеріне арналған арнайы курстар; 
- әлеуметтік инклюзия ресурсы ретінде қосымша білім беруді пайдалану; 
- ата-аналардың өз балаларының оқу-тәрбие процесіндегі белсенділігі; 
- мектептің білім беру кеңістігіне кіретін мүмкіндігі шектеулі балалардың 
саны 10 % аспауы тиіс; 
- оқу-тәрбие процесінің барлық қатысушыларының, соның ішінде 
техникалық персоналдың мектептегі толерантты мінез-құлық мәдениетін 
қолдау туралы тұрақты қамқорлық. 
Шетелдік тәжірибе де инклюзивтілік принципіне негізделген жалпы білім 
беруді дамыту үздіксіз ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-эксперименттік 
жұмыстармен қатар жүруі керек екенін көрсетеді, өйткені мектептегі тәрбие процесі 
балалардың психосоматикалық денсаулығына белгілі бір дәрежеде әсер етеді. 
Қазақстанда білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасына сәйкес 
біздің елімізде инклюзивті білім беру кезең-кезеңімен жүзеге асырылатын 
болады. Елімізде инклюзивті білім беруді дамытудың негізгі бағыттары 
айқындалды. 
Бүкіл әлемде мүмкіндігі шектеулі балаларды дамытуда оқыту ең 
гуманистік және үнемді, ресурсты үнемдейтін педагогикалық технология 
ретінде ерте араласуға бет бұрғанын атап өткен жөн. 
Мүмкіндігі шектеулі балаларды мүгедектіктің дамуына қосудың келесі 
алгоритмі ұсынылған: 
1-кезең.Мүмкіндігі шектеулі балаларды анықтау және білім беру 
ұйымының дамуында бағыт-бағдар беру. Психологиялық-медициналық-
педагогикалық консультацияларда жүзеге асырылады, онда кемтар баланың 
мәртебесі білім беру оқу бағдарламаларының түрімен айқындалады және білім 
беру ұйымының түрі ұсынылады, дамуындағы кемтар балалар мен олардың 
қажеттіліктері туралы статистиканы жүргізеді. әртүрлі оқу орталары. 

258 
2-кезең. Мүмкіндігі шектеулі баланы оқыту үшін ата-аналардың білім беру 
ұйымының түрін таңдауы. ПМПК мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту үшін ең 
оңтайлы жағдайларды ұсынады, алайда бұл шарттарды түпкілікті таңдау 
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңының 49-бабының («Ата-аналардың 
және басқа да заңды өкілдердің құқықтары мен міндеттері») негізінде ата-аналарға 
беріледі. ҚР, атап айтқанда: «Кәмелетке толмаған балалардың ата-аналары және 
басқа да заңды өкілдері баланың тілегін, бейімділігін және жеке ерекшеліктерін 
ескере отырып, білім беру ұйымын таңдауға құқылы». 
3-кезең.Білім беру ұйымындағы мүмкіндігі шектеулі балаларды анықтау. 
Ата-аналардың мүдделерін және баланың ерекшеліктерін ескере отырып, 
дамуында мүмкіндігі шектеулі балалар үшін вариативті білім беру ортасын 
құру үшін облыстағы білім беру басқармасы келесі нұсқалар бойынша оқытуды 
ұйымдастырады: 
а) арнайы (түзету) мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында; 
б) дамуында кемістігі бар балалар үшін сыныптар (топтар) ашылуы 
мүмкін жалпы білім беретін мектепте (балабақшада). Арнайы сыныптар 
(топтар) мүмкіндігі шектеулі балаларды оқу процесіне ішінара біріктіруді 
жүзеге асырады. Олар тәртіп бұзушылық түріне қарай толтырылады және 
арнайы (түзету) оқу бағдарламалары бойынша оқуды жүзеге асырады. 
с) дамуында кемістігі бар балаларды жалпы білім беру үдерісіне толығымен 
кіріктіретін кіріктірілген білім беру сыныптары. Бір интеграцияланған білім беру 
сыныбына дамуында кемістігі бар ең көбі үш оқушы қабылдануы мүмкін, ал 
сыныптағы балалардың жалпы саны 20 баладан аспауы керек. 

жүктеу/скачать 5.11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: