Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж



Pdf көрінісі
бет120/441
Дата16.05.2023
өлшемі3.59 Mb.
#473784
түріОқулық
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   441
Okulik XX kazak adebiet

ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
ой-пікірдің маркстік-лениндік ілім-
нің әдебиет туралы саясаты мен 
әдіснамасын меңгере бастау жо-
лындағы шешуші қадам болғанын 
байқаймыз. Оны кітапқа жазған алғы 
сөзде М. Жолдыбаев: «Бұл кітап 
сыннан өтіп, «сымға тартқан күміс-
тей» жұмырланып шыққан «әдебиет 
тарихы» емес, әлінше марксшілдік 
талдау көрген, Маркс-Ленин жолына 
дәлдестірілген, затшыл диалектика 
әдісімен жиналған қазақ әдебиетінің 
тарихының материалдары. Дегенмен 
кітап қазақ әдебиеті тарихына құрал 
бола алады», –деп атап та көрсеткен 
[37, 5].
С. Сейфуллиннің «Қазақ әде-
бие тін» және осы 1930 жылдардың 
басынан бастап маркстік-лениндік 
әдіснамаға сүйене отырылып жа-
зылған зерттеу еңбектер мен ма-
қалаларды сөз еткенде, басын ашып 
алатын бір мәселе бар. Осы жыл-
дардан бастап ұлттық әдеби-тарихи 
және әдеби-теориялық бағыттағы ғы-
лыми-зерттеушілік ой-пікірде маркс-
тік-лениндік әдіснаманың әде биет -
тің партиялығы, таптығы және ха-
лықтығы принциптері берік орын 
тепті. Әдеби мұраны еңбекші тап 
мүддесі тұрғысынан бағалау қолға 
алынды және ол жалғыз қазақ әде-
биет тануы мен сынында ғана емес, 
бүкілодақтық деңгейде жүрді. Сон-
дықтан ол жаман-жақсы болсын 
ұлттық әдебиеттануымыздың туу
даму жолында басшылыққа алын-
ды. Кеңес дәуіріндегі көркем әде-
биет
тің өркендеуі мен ғылыми-зерт-
теу жұмысының маркстік-ле ниндік 
ілімнің қағидалары шең берінен 
шы ғармай, идеологияға бағын дыр-
ғанмен, оның әдебиет пен ғы лым-
ның дамуына қосқан үлесін жоққа 
шығаруға болмайды. Сондық тан 
фольклордың таптық принцип тұр-
ғысынан зерттелуіне жалғыз Сә кен 
кінәлі емес. Әрі-беріден соң «ұлт-
шыл» атанған арыстарымыз ай да лып 
кетіп, кеше ғана оларға қар сы шы-
ғып жүргендер зерттеу жұ мысымен 
айналысудан қорқып бұғып қалған 
кезінде, бұл жол ды ре волюционер 
С. Сейфуллиннің бас тауы да заңды. 
«Ұлтшылдар» жаз ғандықтан бүкіл
оқулық пен оқу құралдарын пайда-
лануға тыйым салынып, мектептер
орта және жо ғары оқу орындары 
оқулықсыз қалған уақытта С. Сей -
фуллиннің бұл іске көшбасшы бо-
луының өзі ерлік. Себебі, Голо ще-
киннің қазақ интеллигенция сын 
бір-біріне айдап салып, жік-жік ке 
бөліп тастағандағы «сей фуллин -
щинаның» салқыны әлі айыға 
қоймағанды. Басқалар секілді пар тия 
саясатына жағыну үшін «тұр пайы 
социологизмнің» сойылын соғып жү-
ре беруге Сәкеннің азаматтық ары 
мен халық алдындағы парызы жібер-
меген деп ұғыну керек.
Фольклор мен әдебиет тарихын 
маркстік-лениндік әдіснамаға сай 
зерттеу Сәкеннің «Қазақ әдебиеті» 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


137


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   441




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет