Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) 4-ТАРАУ. Ұлттық әдеби-теориялық ой-пікір
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
4-ТАРАУ. Ұлттық әдеби-теориялық ой-пікір Төңкеріске дейін эстетикалық таным-біліктің аясында көрініп қалған, ұлт әдебиетін теориялық тұрғыдан тануда алғашқы қадамдар жасаған әдеби-теориялық ой-пікір өз ізденістерін жалғастыра түсті. Ол жаңа заманға Шоқан мен Абайдың өлеңтану бағытындағы ғылыми-эс- тетикалық көзқарасымен, баспасөз бетіндегі жарияланған қазақ тілінің тазалығын сөз еткен мақалалардағы және С. Торайғыровтың қазақ өлеңі туралы ойларымен, роман бәйгесінің жариялануымен орай шыққан жанр мәселесіне арналған мақалалардағы теориялық ұғым-түсініктерімен та- нылған біршама дайындықпен кел- ген еді. Төңкерістен соң басталған әдеби айтыс-тартысқа тайсалмай араласа жүріп, жаңа дәуір тала- бын кейде қабылдай, кейде қарсы шыға отырып тың ізденістер жасай бастады. Осы кезеңде, яғни 1920- 1925 жылдар аралығында, қазақ баспасөзінде өзінің жанрлық кескін- келбетін танытуға, даму жолын бастағанын дәлелдеуге ұмтылған әдебиет сыны әдеби-тарихи және әдеби-теориялық ой-пікірдің ғылы- ми сипатқа ие болуына өз көмегін аяған жоқ. Әдеби-сыншылдық және ғылыми-зерттеушілік ой-пікір ара- ласа жүріп, дәуір алға тартқан әдеби процестің күрделі пробле- маларына шама-шарқынша қызу ара ласты. Жарияланған кітаптар мен театрлық қойылым, драмалық шы ғармалар мен жеке ақын-жазу- шылар шығармашылығын сөз ет- кен мақалаларда сыншылдық және әдеби-теориялық ой-пікір бір- бірін толықтыра отырып, қанат- таса қатар дамыды. Себебі, кез келген рецензиядағы немесе әдеби сын мақаладағы ой-пікір негі зі- нен теориялық ұғымдарға табан ті- рей айтылатыны белгілі. Ға лымдар Т. Кә кішев пен Д. Ысқа қов қазақ әде- биеті сынын зерт теген еңбектерінде әдеби-теориялық мәселелер басым көрінетін мақалаларды да сынмен байланыстылықта қарастыратыны сон дықтан. 1920-1925 жылдарда таза бір теориялық мәселені ғана ар найы ғылыми сөз ететін мақала жоқ тың қасы. Сондықтан да бұл Ре по зи то ри й К ар ГУ |