Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
на талабымен артық-кем айтылған пікірлердің түзетіле бастауына әкел- ді. Оған мысал ретінде тек осы 1956 жылы ғана жарық көрген Т. Ах - тановтың Ғ. Мүсірепов, М. Сармұр- зинаның, С. Қирабаевтың Ғ. Мұс- тафин, А.Нұрқатовтың Ғ. Мұстафин, М. Әуезов, С. Мұқанов туралы әдеби-сын очерктері мен мектеп мұғалімдеріне көмекші құрал ре- тінде шыққан еңбектерін атасақ та жеткілікті. Сонымен қатар, орта мектеп бағдарламаларының шығуы, солардың негізінде мектепті жаңа оқу құралдарымен қамта масыз ету жұмыстарының қолға алынуы тың ізденістер болып жатқанын хабар- лағандай еді. Мысалы, С. Қира баев, З. Қабдолов, А. Нұрқа товтардың ІХ класқа арналған «Қазақ әдебие- ті» (1956) оқулығы таптық көзқа- расқа негізделген социологиялық арқауы басым талдаулардан көрі, ғылыми-зерттеушілік ой-пікір бұ- рынғы ой ауанынан біржола ары- лып кете қоймағанымен, әдеби- теориялық тұрғыда қарастыруға ойы са бастағанын байқатты. Бұл ай- тылғандарды қазақ әдебиеттану ғы- лымның қоғамдық ой-пікірде нақты айтыла бастаған жаңа өзгерістерге іштей дайындала бастаған талпы- ныстары деп ұғу қажет секілді. Осы сипаттағы жаңашыл ұмты- лыстар айқын көрініс таба бастаған уақытта Сәкен, Ілияс, Бейімбет- тер толық ақталды да, ғылыми- зерттеушілік ой-пікірдің кеңес дә- уіріндегі әдебиетті зерттеуіне кең өріс ашылды. Баспасөз олардың шы ғармаларын молынан жарияла- ды, естеліктер, деректер жазылды, әдеби мұралары қайтадан бүкіл ха- лықтың рухани азығына айналды. Жазушылар Одағы осы үш тұлғаның шығармашылығына арналған кеш- тер өткізіліп, тұсаулы ой толқынында жүрген күдікшіл көңілді сергітті. Шығармаларын басып шығару ісі қолға алынды, ғылыми-зерттеушілік ой-пікірдің нысанасына айналды. Бұны ұлттық әдебиеттанудың өз даму жолында жетілген әдіснама арқылы қиын күресте қол жеткізген жеңісі еді деп бағалауға болмас. Қанша талпынғанымен ұзақ жылдар бойы құрсауда ұстап келген ленин- дік әдіснама ырық бермегендіктен, жеткілікті деңгейде дайындалып та үлгере алмады десе де болады. Әдеби- теориялық тұрғыдан жақсы деңгей- де болғанымен, осы қаламгерлердің әдебиет тарихындағы орнын ғылыми тұрғыда әділ бағалауда өз пози- циясын қорғай алмады. Оған дәлел – академик-жазушы С. Мұқанов ау- зымен айтылса да «С. Сейфуллин – қазақ совет әдебиетінің негізін қа- лаушы» деген тұжырымды бірден қабылдаттыра алмай, ұзақ жылдар әуре сарсаңға салуы. Осы тарихи талассыз шындықты ғылыми-зерт- теушілік ой-пікір сол кездегі иде- ология хатшысы Н. Жандилдин Ре по зи то ри й К ар ГУ |