Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
ге қосқан үлесін көрсету мақсатында қарастырды. Ал бертінде ғана шық- қан «40-50 және 60 жылдардағы қазақ әдебиеті» (1998) атты еңбектегі, сол кездегі әдебиеттану мен сын тура- лы тарауды жазған Д. Мыңбаев та осы ізбен кеткен. Сол себептен де болар, ұлттық әдебиеттану ғы лы- мының осы жаңару дәуірі деп атап отырған кезеңнен бастап жүргізген ізденістері мен іркілістері жүйелі сараланбай қалған. Бүгінгі таңда- ғы көзқараста жаңаша пайымдау- мен қоса, әдіснамалық мәселелеріне бай ла ныстылықта қарау қажеттігі айт паса да түсінікті. Біздің ойымыз- ша, ұлттық әдебиеттану ғылымы мен сынының сол кезеңде қол жет- кізе алған табыстары мен әдеби мұраның таптығы және халықтығы көзқарасына сай қағидалар әсерінен амалсыздықтан бұрмалай түсін дір- ген тұсаулы қадамдарын басты-бас- ты келелі мәселелердің төңірегіне топтастыра жинақтай сөз еткен дұ- рыс болмақ. Сонда біз осы пробле- маларды шешу арқылы әдебиеттану ғылымы өзінің қалыптасу жолын- да қай салада қиындықсыз жетіліп, қай арнада сүрінгенін, ол жолда маркстік-лениндік әдіснаманың әсе- рі қандай болғанын ғылыми тұр- ғыда саралай аламыз. Қазірде ай- тылып жүргендей, барлық кінәні партиялық саясат пен идеологияға жауып қаралай беретін болсақ, онда керісінше айтылған «тұрпайы соци- ологизм» теориясының ықпалында кетеріміз анық. Сондықтан ғылыми- зерттеушілік ой-пікірдің өсу эволю- циясын ғылыми әдіснаманы игеру жолдарына қарай қарастырған жөн болады деп ойлаймыз. Қазақ әдебиеттануының съезден кейін-ақ айрықша құлшыныспен кіріскен саласы – әдебиет тари- хын зерттеу мен дәуірлеу мәселесі. Ғылыми-зерттеушілік ой-пікірдің алғаш назар аударғаны 1920-1930 жылдардағы кеңес дәуіріндегі әде- биет болды. Ол заңды да еді. Себебі, жеке басқа табынудың зардабы- на іліккен С. Сейфуллин, І. Жан- сүгіров, Б. Майлин секілді қалам- герлер шығармашылығы ақталып, ғылыми тұрғыда зерттей бастауға мүмкіндік туды. Бұған дейін осы кезеңдегі әдебиеттің тарихи және көркемдік даму жолы санаулы ақын- жазушылармен сыдырта баянда- лып, ал одан кейін Жамбыл бастаған халық шығармашылығы өкілдері- мен толықтырылып келгені жалған емес. Хронологиялық тәртіппен қа- ра ғанда, ғылыми-зерттеушілік ой- пікірдің 1920-1930 жылдар әдебие- тіне жаңаша көзқараста қарай бас- таған барлаулары 1956 жылғы осы мәселені батыл көтерген бірнеше ғылыми мақалалардан бастау ала- ды. Бұл жолдағы бағыт-бағдарды алғаш көрсеткен республикалық партия жарияланым болып санала- тын «Социалистік Қазақстандағы» Ре по зи то ри й К ар ГУ |