Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІV БӨЛІМ. Қазақ библиографиясының тарихы
жөн. Ғылыми библиографияларды құрастыруда ұсынатын негізгі прин- цип – қамтылатын кезеңдегі матери- алдарды мейлінше толық жинау. «Белгілі бір өлкемен, облыс, ау- данмен байланысты да әдебиет материалдарын қамтитын библи- ографиялар бар. Мұндай белгілі бір өлкенің ақын, жазушыларының шығармашылығына, яки сол өлке өмірін суреттеген әдеби көркем шығармаларға арналған әдебиет би- блиографиясын өлкетану (краевед- ческая) библиографиясы деп атай- ды». Бізде бұл библиографияның үлгілері де әдебиет библиографи- ясына өз үлестерін қосуда. Міне, библиографияның түрлері мен жа- салу жолдарына қысқаша тоқталып өттік. Бүгінгі күнге дейін қазақ би- блиографиясы туралы, оның ішінде әдебиет библиографиясы туралы библиографтар Н. Сәбитов, Ғ. Әбе- тов, Ү. Сүбханбердина және Ә. На- рымбетовтер еңбегінде аз-маз сөз қозғалғаны болмаса нақты ғылыми зерттеушілік тұрғыдан бұрын-соңды толық зерттелді деп айта алмаймыз. Бұл бөлімде қазақ библиогра- фиясының алғашқы ХІХ ғасырдан бергі ізденістері мен ХХ ғасырдың орта шенінде туып, қалыптасып, қазіргі кездегі даму барысын көр- сетуді мақсат етіп алдық. Әрине қолға түскен материалдар ғана қамтылды. Әлі де болса толық зерттеу жұмысын керек етеді. «Әдебиет библиографиясын жа- сауда партиялық позицияны берік ұстап, материалдың саяси сипатына, идеялық мазмұнына үнемі мұқият на- зар аудару аса қажет Библиогра фия құрастыруда объективизммен, фор- мализммен бітіспес күрес жүргізу ұлттық библиографияның үнемі ең негізгі парызы болмақ. Мәселен, қа- зақ әдебиеттану ғылымы мен сыны- ның ғылыми библиографиясын жа- сауда да біз осы методологияға сүйе- нуге тиіспіз. Әсіресе, 1920 жылдар- дың әдебиетінің библиографиясына өте-мөте сақтықпен қарау біздің ең негізгі міндетіміз», – деп Ә. Нарым- бетов айтқандай 1920–30 жылдар би- блиографиясын жасауда көп қиындық болды. Маркстік-лениндік әдіснама мен идеология әдебиеттанудың бұл саласына да өз талаптарын қойып, қатты қадағалап отырды. Ал Ү. Сүб- ханбердина: «өз жұмыстарымның ал ғашқы жемісі ретінде 1961 жылы «Ай қап» бетіндегі мақалалар мен хат – хабарлар» деген библиографиялық көрсеткішті Қазақ Мемлекеттік бас- пасынан басып шығарды. Қолжазба дайын болып, редактор қарап шық- қаннан кейін Главлито тексерді, қырағы «көрегендер» кітаптың іші- нен Әлихан Бөкейхановтың, Ахмет Байтұрсыновтың, Міржақып Ду ла- товтың, Мағжан Жұмабаевтың, т.б. алашордашылардың материалдарын жібермей алып тастады. Бұл кезең- нің алашордаға ешбір қатысы жоқ Ре по зи то ри й К ар ГУ |