Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| І БӨЛІМ. Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары
көріне түседі. Себебі, бұл Т. Кәкі шев айтқандай «Ақын шығармаларын, оның үстіне тұңғыш рет жарық кө- рейін деп тұрған Абай жинағын, белгілі бір жүйемен топқа бөлу ән- шейін іс емес, творчестволық про- цесс…». 4. Абай өлеңдерінің қазақ поэ- зиясындағы жаңашылдық келбетін танытуда ойлылығы мен әсемдігін ашу үшін ғылыми-зерттеушілік си- паттағы талдаулар жасап, нақты пі- кірлер айтылған. «Жасымда ғылым бар деп ескермедім», «Бұрынғы ескі биді тұрсам барлап» т.б. өлеңдеріне тақырыптық және идеялық мағынасы жағынан жасаған талдаулар көңіл аударарлық. Абай өлеңдерінің құ- рылысы мен көркемдігі туралы те- рең талдау жасамаса да, Абайдың қазақ өлеңіне жаңа түрлер қосқан жаңашылдығы үнемі аталып отыра- ды. Осындағы өлеңдерге жасалған ғылыми-теориялық талдаулар қазақ әдебиеттану ғылымында тек Абай өлеңіне ғана емес, қазақ поэзиясына жасалған алғашқы талдаулардың бірі екенін ескермеске болмайды. 5. Абайдың өлеңді өнер деп тү- сінуі мен өз айналасына ұстаздық, ақындық үлгісі туралы да біршама дұрыс ой қорытады. «Абай өзі өлең- нің өнер екенін біліп жаза бас та- ғаннан-ақ бұрынғы надандық пен өлеңді өнер орнына жұмсамай, ғиб- рат үшін айтпай тіршілік орнына айт қандықтан да өлеңнің қазақ орта- сына бағасы кемігендігін айтып», өзі олардың айтқанынан басқаша жол мен жүруге шақырғанын, өз тө- ңірегіндегі жастарға да осы жолмен жүруге ықпал еткеніне ерекше көңіл аударады. Міне, әдеби-тарихи ой-пікірдің күр делене түсіп нақты арнаға, яғни әдебиет тарихындағы ерекше тұлға- ларға байланысты айтыла баста- уында осындай келелі мәселелердің сөз етілуі – сол кездегі ғылыми ізде- ністердің мәнін көтере түсері анық. Сол себептен де Ә. Бөкейханов Абай өмірбаянын тұңғыш рет жазушы ғана емес, алғаш зерттеп ғылыми пікір айтушылардың бірі деп қарау қажет. Қазақ әдебиеттану ғылымында ұлт- тық әдебиет тарихын ғылыми тұр- ғыда тану жолында алғашқы бо лып қалам тартқан, Абайтану деп ата- латын үлкен жолдың соқпағын салған тұңғыш зерттеуші санау керек. Ре по зи то ри й К ар ГУ |